Is het ‘de leven’ of ‘het leven’? De Leven, natuurlijk, als het aan Sef (Yousef Gnaoui, Amstelveen, 1984) ligt. Rapper Kevin en zangeres S10 maakten een nieuwe variant op Sefs gelijknamige hit uit 2011 – die versie staat twaalf jaar later op 1 in de Dutch Single Top 100. „Als werk dat je twaalf jaar geleden maakte nog steeds zo resoneert bij mensen, is dat wel een blijk van waardering”, vertelt Sef in kleedkamer 1 van het Meervaart Theater in Amsterdam. Vanavond speelt hij zijn voorstelling VLAG, een ‘theatraal-muzikaal-beeldende’ herinterpretatie van zijn nieuwste, scherp politiek geëngageerde album Ik zou voor veel sterven maar niet voor een vlag, dat in februari uitkwam.
Met dit album, naar eigen zeggen zijn commercieel gezien minst toegankelijke, won hij onlangs de 3voor12-prijs voor beste album van het jaar. „Mensen waarderen de longevity, denk ik. Zo van, oh ja, hij is er nog. En hij maakt nog steeds vette shit. Daarom vind ik het hernieuwde succes van oud werk als De Leven ook een leuke bonus. Ik had het wel een beetje kut gevonden, denk ik, als alles wat ik nu zou maken aan dovemansoren gericht zou zijn. Klinkt misschien ondankbaar, maar dat is het niet. Ik vind het geweldig dat een nieuwe generatie mijn muziek vindt. Vrijdag in Paradiso speelde ik een oude track (‘Flashy’, met Faberyayo) en ik besefte: een deel van het publiek kent dit gewoon niet, zo jong zijn ze.”
Engagement
Sef is een creatieve duizendpoot: hij heeft een populaire podcast met Faberyayo (Pepijn Lanen), hij schildert en maakt film en theater. Hij regisseert muziekvideo’s en ontwerpt albumcovers. Sef is een gevestigde naam, naar wie jonge rappers opkijken en die ook achter de schermen veel voor de hiphopscene betekent. Als kers op de taart van een succesvol jaar kondigde hij deze week een nieuwe, kritische podcast aan: Een Goed Systeem, met de activistische socioloog Willem Schinkel.
Geëngageerd was Sef altijd al, al werd dat vroeger niet echt opgepikt. „Op al mijn albums staan een paar politieke liedjes. Maar het ligt er nu wel dik bovenop, ja. Dat was niet per se de bedoeling, dat ging gewoon zo.” Met nummers als ‘Land dat niet bestaat’, ‘Kapitaal’ en ‘De Machine’ (met Abel van de activistische punkband Hang Youth) vliegen de linkse politieke boodschappen je om de oren. Maar altijd in een muzikale jas die goed past.
Het was zoeken naar de juiste balans, vertelt Sef. „Als je eenmaal besloten hebt zo’n album te maken, daalt ook het besef in. Wat heb ik nou weer op mijn hals gehaald? Dit is echt fucking moeilijk! Maar dan wordt het wel een interessante artistieke uitdaging. Want hoe doe je dat op een mooie manier, zonder dat het prekerig wordt? Dat lukt pas als het werk vanuit emotie gedreven is, omdat kunst in emotie ontvangen wordt, en niet met het hoofd.”
Tankman
„Kunst kan een boodschap laten beklijven en een complexe situatie tastbaar maken. Iedereen kent die foto van ‘Tankman’, de man die op het plein van De Hemelse Vrede in Beijing een colonne tanks de weg versperde. Als kunstenaars en artiesten is de verbeelding onze tool, om maar eventjes mega-pretentieus te klinken. Voor mij persoonlijk voelt dat in ieder geval zo. Het zit erin, het ligt op het puntje van m’n tong, en het moet eruit.”
Zijn vorige album, El Salvador (2020), was persoonlijker. „Dat album ging meer over interne struggles. Over vader worden, over ouder worden. Een soort acceptatie van eindigheid. Na zo’n plaat vond ik dat ik, zeker met alle shit die er in de wereld gebeurt, niet weer een plaat over mezelf kon maken. Dat vond ik ook gewoon zonde van mijn zendtijd, zeg maar.”
Waarom juist dit politieke album zo succesvol is, komt volgens Sef waarschijnlijk doordat hij niet heeft geprobeerd hits te maken. „Ik heb vroeger wel eens de neiging gehad om te veel te willen. Bijvoorbeeld op Excusez-Moi [album uit 2017, red.], daar hoor ik wel dat ik iets probeerde wat niet lukte – hits maken. Met dit album wilde ik gewoon een goede muziek maken, that’s it.”
Geluid maken
Tijdens zijn voorstelling staat Sef in legerpak op een ijzeren stelling, onder begeleiding van een toetsenist en een bassist, beiden eveneens in soldatenoutfit. De beelden die voorbij flitsen zijn video’s van populisten en voetbalsupporters, van vluchtelingen en migranten. Van Wilders ook, die een ster uit de vlag van de Europese Unie knipt. „We zouden PVV-stemmers moeten laten inzien wat de feiten zijn, wat de echte oorzaak is van bijvoorbeeld de wooncrisis: de markt heeft je genaaid, niet de migrant!”
„Ik ben zelf ook niet heilig, natuurlijk. Tijdens het maken van het album bedacht ik me dat een vlag niet alleen maar een schadelijk symbool is, dat een vlag kan staan voor een strijd, een beweging, een doel. Progressief, in plaats van conservatief. Neem de Palestijnse vlag. Tuurlijk, als ik Palestijn was zou ik de hele dag met dat ding zwaaien, tot er rechtvaardigheid is. Ik vind het ook niet erg om iets tegen te komen wat niet klopt in mijn redenering, of wat de uitzondering is op mijn overtuiging. Het is belangrijk om van standpunt te kunnen veranderen, om je niet vast te zetten op een bepaalde mening. Je moet fluïde zijn in je standpunten. Anders stopt het gesprek.”
Sefs favoriete track van zijn album is („op dit moment”) ‘Als een boom valt’. „Als een boom valt in het bos en niemand hoort het, maakt die dan wel geluid? Dat vind ik een interessante vraag. Ik heb het antwoord niet, maar ik weet wel dat als een kind onder het puin in Gaza huilt om zijn moeder, dan maakt het zeker geluid. Of we het willen horen is een andere vraag.”
Leeslijst
