N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Kledingmerk Het bedrijf wijst op een opeenstapeling van oorzaken die tot „ernstige problemen met de kasstroom” hebben geleid.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98363355-f694e6.jpg)
Foto Merlin Daleman
Van topman Frederick Lukoff mocht het allemaal wel íéts minder Nederlands. In zijn eerste jaar bij kledingketen Scotch & Soda viel hem op hoe sterk het Nederlandse modemerk op zijn thuismerk was gericht, zei Lukoff in 2021 in NRC. De kleding was „praktisch” en „redelijk sober en conservatief”. Scotch hield volgens hem te weinig rekening met verschillen tussen markten.
Want juist in die andere markten lag de toekomst, aldus de toen 51-jarige Lukoff. Dáár kon Scotch nog verder groeien. De voormalig topman van onder meer het internationaal bekende merk Stella McCartney wilde het bedrijf daarom uitbouwen tot „global” merk. Het betekende bijvoorbeeld dat ontwerpers bij het uitdenken van collecties niet meer alleen aan de Nederlandse seizoenen mochten denken. „Tenminste, als je wilt verkopen in Singapore, in Dubai, in Hongkong én in Amsterdam.”
Maar is de kleding van Scotch & Soda (2.000 werknemers) straks nog wel te koop in de Amsterdamse Negen Straatjes, en de dertig winkels elders in het land? Of is de keten straks een wereldwijd merk zonder thuishonk? Deze maandag maakte het bedrijf in een verklaring bekend dat alle Nederlandse activiteiten failliet zijn verklaard. De meer dan tweehonderd winkels in het buitenland vallen buiten het faillissement.
In de verklaring, gedeeld via carrièreplatform LinkedIn, wijst het bedrijf op een opeenstapeling van oorzaken. Die hebben tot „ernstige problemen met de kasstroom” geleid. Scotch heeft naar eigen zeggen na het uitbreken van de pandemie twee heel slechte jaren gehad, wat de financiële gezondheid van het bedrijf flink heeft aangetast. In Nederland kwam vooral de laatste lockdown eind 2021 hard aan, waardoor het herstel er tegenviel.
„Dit werd gevolgd door een grote daling in het vertrouwen van consumenten, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, die weer leidde tot een energiecrisis en hoge inflatieniveaus”, zo vervolgt de toelichting. Het gevolg was dat Scotch & Soda al sinds vorige zomer „worstelde” met de financiën. Een recordomzet in het laatste afgeronde boekjaar (tot medio 2022) van 343 miljoen euro heeft daaraan niets veranderd.
Door de aanhoudend slechte resultaten en hoge kosten heeft Scotch bijna doorlopend geld nodig gehad van zijn geldschieters en zijn eigenaar, de Amerikaanse investeringsmaatschappij Sun Capital. „Helaas waren de huidige aandeelhouder en financiers niet in staat om het merk verder te helpen en was er te weinig tijd om het bedrijf financieel gezond te verkopen aan een nieuwe aandeelhouder.”
Van Amsterdam naar Doha
De geschiedenis van het Amsterdamse Scotch & Soda gaat terug tot 1985, als de 24-jarige Laurens Hompes een eerste collectie mannenkleding ontwerpt. Zijn producten kenmerken zich door hun sportieve uitstraling en felle kleuren en groeien uit tot een internationaal succes. In de jaren negentig raakt het merk echter in verval, waarna drie ondernemers het in 2000 opkopen en verder uitbouwen.
Het Amerikaanse Sun, dat in Nederland later berucht wordt omdat het warenhuisketen V&D failliet laat gaan, stapt elf jaar later in. De kleding van Scotch ligt dan in meer dan 7.000 winkels over heel de wereld – vooral bij ándere ketens. Zelf zet het bedrijf pas in 2008 in op eigen winkels. Rond de verkoop aan Sun heeft Scotch zo’n dertig filialen in Nederland, België en Duitsland.
Naast de uitgesproken kleuren leunt Scotch sterk op zijn Nederlandse afkomst. ‘Amsterdam Couture’ stond jarenlang op de kleding van de keten. Sinds twee jaar is die slogan aangepast in ‘free spirit of Amsterdam’. Oftewel: liberaal, tolerant, inclusief, zei Lukoff in NRC. „De manier waarop men leeft in Amsterdam is heel aanlokkelijk. Zeker voor de jeugd in, zeg, Polen. Yeah, I wanna live like in Amsterdam.”
Het bedrijf is dan al flink aan het bijsturen. Scotch & Soda wil minder afhankelijk zijn van andere verkopers, van kledingmerk meer een kledingketen worden. Onder Sun Capital worden doorlopend nieuwe winkels geopend, in Europa, maar ook in de Verenigde Staten en Israël. Vorig jaar breidde Scotch & Soda onder meer uit naar Caïro, Shanghai, Johannesburg en Doha.
Waar Scotch groeit in het buitenland, haakt de Nederlandse klant juist af. In het gebroken boekjaar tot medio 2018 dragen de Nederlandse winkels 95 miljoen euro bij aan de totale omzet, een jaar later is dat nog 81 miljoen. In de coronapandemie daalt die omzet nog verder, tot 63 miljoen halverwege 2021, de laatst beschikbare cijfers.
Onder de streep gaat het net zo moeizaam: in het voorjaar van 2018 staat op de jaarrekening nog een kleine winst, maar in de jaren daarop lopen de verliezen snel op. Na een min van 12,7 miljoen in 2019 volgen nettoverliezen van 160 miljoen en 29 miljoen in 2020 en 2021. Ook in het meest recente boekjaar leed het bedrijf verlies, zo meldde de curator maandagavond aan Het Financieele Dagblad.
Eigenaar Sun heeft op dat moment de geldkraan al flink opengedraaid. De Amerikanen kochten Scotch & Soda in 2011 voor 350 miljoen euro, waarvan 200 miljoen op de balans werd gezet als lening. Dat krediet wordt in 2021 omgezet in aandelen, samen met twee kapitaalinjecties van in totaal 15 miljoen. Afgelopen jaar stak Sun 55 miljoen in Scotch & Soda, aldus de curator in het FD.
Ondanks de teruglopende verkoop hebben curatoren Jasper Berkenbosch en Erik Schuurs goede hoop een nieuwe eigenaar te vinden die de Nederlandse winkels wil doorstarten. In een verklaring laten zij weten dat meerdere partijen zich hebben gemeld. Toch is een doorstart „geen gegeven”, zei Berkenbosch eerder al tegen ANP. Dat komt doordat de koper ook kapitaal zal moeten inbrengen.
Wat de situatie extra complex maakt is dat álle Nederlandse activiteiten failliet zijn verklaard, ook het hoofdkantoor, waaronder bijvoorbeeld de ontwerpafdeling, de inkoop en de export vallen. De curatoren zijn daarom op zoek naar een kandidaat die ook de buitenlandse winkels wil overnemen van Sun Capital. Dat moet voorkomen dat een koper straks een merk overneemt waarvan de belangrijkste groeimarkten in handen zijn van een ander.
