‘Russische scheepswerven kregen onderdelen van scheepsbouwer Damen ondanks westerse sancties’

Posted on December 6, 2024 by admin

Scheepswerven in Rusland konden ondanks westerse sancties beschikken over cruciale onderdelen voor een Russisch ontwerp van de Nederlandse scheepsbouwer Damen. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur dat vrijdag is gepubliceerd.

Hoewel Damen zich in maart 2022 terugtrok uit Rusland, lijkt een deel van de onderdelen voor twintig moderne, door Damen ontworpen visserijvaartuigen in aanbouw, zoals scheepsschroeven, afkomstig van Damen zelf. Volgens de Duitse fabrikant van de schroeven leverde hij deze „uitsluitend via Damen”.

Damen zegt niet te weten hoe de producten in Rusland terechtkwamen. Het bedrijf zegt zelf geen zendingen meer naar Rusland te hebben gestuurd na het ingaan van de sancties en „meent volledig in lijn met de sancties te hebben gehandeld”.

Wel is volgens Damen in 2023 „een aantal onderdelen voor visserijschepen verkocht aan enkele buitenlandse bedrijven”. Het bedrijf geeft daarover geen details, maar volgens Damen waren daarbij „boeteclausules” opgenomen om te voorkomen dat de onderdelen naar Rusland zouden gaan. De Duitse scheepsschroevenbouwer, Schottel, zegt in een reactie dat het in 2023 nog „voortstuwingseenheden voor dit type schip” aan Damen heeft geleverd, maar dat Damen de verzekering gaf dat deze „direct noch indirect aan Rusland of Russische klanten geleverd zouden worden”.

Zendingen in dat jaar zijn volgens Damen „vooraf gecontroleerd door de Nederlandse douane”. Nieuwsuur meldt echter dat het sanctieteam van de douane de zaak ook afzonderlijk heeft onderzocht en vermoedt dat er strafbare „uitvoerhandelingen van onderdelen voor de constructie van vissersschepen” hebben plaatsgevonden.

In totaal zijn honderden onderdelen die na de grote Russische inval in Oekraïne onder de sancties vallen in Rusland terechtgekomen. Dat gebeurde via transportbedrijven in Turkije en Hongkong die de rol van Damen als verzender overnamen zodra de sancties ingingen. Volgens Nieuwsuur zijn beide bedrijven in verband te brengen met de nieuwbouw en exploitatie van de visserijschepen uit de Damen-stal.

Crab catchers

Vanaf 2020 werd op vier Russische scheepswerven aan de bouw begonnen van in totaal twintig schepen. Het gaat om het Damen-model 5712 dat speciaal is ontworpen voor de Russische vangst van krab in de ruigste omstandigheden op zee. De 5712 heeft een lengte van 58 meter en is er in een variant waarbij krabben, verkocht als king crab, levend in tanks worden bewaard en een waarbij krabben aan boord kunnen worden verwerkt.

De crab catchers zijn eigendom van verschillende rederijen in het oosten van Rusland, die onder meer vanuit Vladivostok opereren op de Beringzee tussen Rusland en Alaska. In ruil voor vangstquota, die in 2019 door de overheid werden geveild, moesten de bedrijven nieuwe schepen laten bouwen.

Zo liep de Kapitan Aleksandrov, het eerste van de zeven 5712’s die gebouwd werd op de Onezjski-werf in Petrozavodsk (noordwest-Rusland) in maart 2023 van stapel en is nu actief in de Zee van Ochotsk. In de moderne scheepsbouw worden veel ‘subsystemen’ zoals motoren, elektronica en dekkranen door afzonderlijke partijen geleverd. Damen-klanten in andere landen kunnen ervoor kiezen om een schip zelfstandig met een licentie te bouwen, maar ook met Damen-ondersteuning op hun werf. Voor welke variant de vier Russische ‘5712-werven’ hebben gekozen, is niet bekend.

Importgegevens

Nieuwsuur baseert zich voor het onderzoek onder meer op twee databases met importgegevens. „We zien zendingen, met dezelfde omschrijvingen, dezelfde soorten goederen en dezelfde landen van herkomst”, zegt de directeur van één van de twee bedrijven die de importgegevens verzamelt, Sayari. „Maar nu ineens afkomstig van net opgerichte bedrijven in Turkije in China. En dat slechts enkele maanden nadat ze niet meer [door Damen] vanuit Nederland worden verzonden.”

Volgens Damen zijn de „operationele banden” met dochter Damen Engineering in St Petersburg sinds 2022 verbroken en stopte het ook de levering van nieuwe schepen aan Rusland. Naast de crab catchers had Damen ook nog contracten voor andere Russische orders, waaronder vijf sleepboten.

Vorig jaar spande Damen een rechtszaak aan tegen de Nederlandse Staat om compensatie te krijgen voor gemiste inkomsten uit Rusland als gevolg van de sancties. Volgens Nieuwsuur draaide die rechtszaak voor een groot deel om de twintig krabbenvangers. Maar op 15 november liet Damen de claim tegen de staat onverwachts vallen, omdat het liever „vooruit [wilde] kijken”. Het bedrijf was toen al maanden op de hoogte van het Nieuwsuur-onderzoek over mogelijke sanctie-overtredingen. Tegenover Nieuwsuur ontkent de scheepsbouwer dat het intrekken van de zaak tegen de staat daarmee verband houdt. Juristen oordeelden al eerder dat die zaak weinig kans maakte.

Damen Shipyards met Gorinchem als hoofdvestiging heeft 35 scheepswerven en 12.000 werknemers in Europa, het Midden-Oosten, Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Het bouwt een wijd scala aan schepen, waaronder ook schepen voor de Koninklijke Marine.

Britse politie pakt meer dan 70 sympathisanten van verboden actiegroep Palestine Action op

admin
July 12, 2025
0

Ruim een week nadat de Britse regering de activistengroep Palestine Action heeft verboden, hebben de Britse autoriteiten zaterdag meer dan zeventig personen opgepakt die vermoedelijk hun steun betuigden aan de groep. Britse media schrijven dat die steunbetuigingen plaatsvonden tijdens protesten in Londen, Cardiff en Manchester. Actievoerders hadden borden meegenomen met daarop de tekst ‘Ik ben tegen genocide, ik steun Palestine Action’.

In Londen werden 41 personen gearresteerd vanwege steunbetuigingen aan de verboden groep. Eén persoon werd opgepakt voor mishandeling. Het protest werd georganiseerd door de actiegroep Defend Our Juries. Vorig weekend werden in Londen al 29 mensen opgepakt bij een vergelijkbaar protest. In Manchester werden 16 demonstranten opgepakt, in Cardiff ging het om 13 personen.

Het Britse parlement stemde ruim een week geleden in met een wetswijziging waardoor Palestine Action voortaan wordt beschouwd als terroristische organisatie, en daarom voortaan verboden is. In het Britse Lagerhuis stemden 385 parlementariërs voor, en 26 tegen de voorgestelde aanpassing van de terrorismewetgeving. Wie nu nog lid wordt van Palestine Action of steun verleent aan een actie van de groep, riskeert een vervolging en in uiterste geval 14 jaar celstraf.

‘Orwelliaanse maatregel’

Palestine Action, ook actief in Nederland, voert sinds 2020 acties uit, vooral tegen de wapenindustrie. Meermaals hebben de actievoerders kantoren beklad en fabrieken bezet. De acties gaan volgens Labour-staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Dan Jarvis te ver, vooral omdat de schade soms hoge kosten met zich meebrengt.

Medestanders spraken na het verbod over een „Orwelliaanse” maatregel en hadden acties aangekondigd op meerdere plekken in het Verenigd Koninkrijk. Critici en mensenrechtenorganisaties zeggen daarnaast het verbod op Palestine Action binnen een bredere trend in het Verenigd Koninkrijk past van criminalisering van solidariteit met de Palestijnen.

Swiatek wint voor de eerste keer Wimbledon in eenzijdige finale tegen Anisimova

admin
July 12, 2025
0

Iga Swiatek heeft voor het eerst in haar carrière Wimbledon op haar naam geschreven. De 24-jarige Poolse tennisster versloeg in een eenzijdige finale de Amerikaanse Amanda Anisimova: 6-0 6-0. Nog nooit eerder in het professionele tijdperk sinds 1968 won een tennisster de finale zonder een game te verliezen.

Voor Swiatek is het de zesde grandslamtitel. Vier van de vorige vijf titels won de Poolse op Roland Garros. Het is de eerste titel in 2025 voor Swiatek, die lang de nummer 1 van de wereld was, maar is weggezakt naar de vierde plaats. Op Wimbledon was de Poolse als achtste geplaatst.

Zowel voor Swiatek als voor Anisimova was de finale van Wimbledon een primeur. Swiatek kwam in de voorgaande jaren niet verder dan de kwartfinales. Ook Anisimova bereikte in 2022 de kwartfinale op het Londense gras. Aan de twee edities daarna deed de Amerikaanse niet mee. In de halve finale afgelopen donderdag verraste de nummer 12 van de wereldranglijst nummer 1 Aryna Sabalenka in een lange driesetter en bereikte daarmee voor het eerst de finale van een grandslamtoernooi.

6-0 na 25 minuten

Anisimova kon in de finale op het Centre Court in Londen niet hetzelfde brengen als in haar partij tegen Sabalenka. Ze stond al snel twee breaks achter. Na 25 minuten had Swiatek de eerste set met 6-0 gewonnen. Anisimova won slechts negen punten in de hele eerste set.

In de tweede set was Swiatek ook onverbiddelijk op de breakpoints. In de eerste en derde opslagbeurt van de Amerikaanse won ze meteen het eerste breakpoint. In de tweede opslagbeurt deed ze dat op het derde breakpoint. Anisimova probeerde het wel, maar zag de bal vaak net uitgaan. Na 58 minuten serveerde de Poolse de partij uit op haar tweede matchpoint. Tennisicoon Billie Jean King, die op de tribune zat naast prinses Catherine, won in 1975 met 6-0 6-1 van de Australische Evonne Goolagong.

‘Het is hier een gekkenhuis, mijn vrouw durft hier niet meer te fietsen’

admin
July 12, 2025
0

Tring-tringeling! Naast elkaar fietsen en een gesprek voeren is er niet bij tijdens een fietstocht van station Den Haag Hollands Spoor naar de Bloemenbuurt. Voortdurend is het inhouden of versnellen omdat er iets langs moet: een stads-, race- of bakfiets, een bezorgdienst, een Volkswagen met speakers op luid, een bus, een tram. Om de haverklap moet je uitwijken voor een dubbelparkeerder, driewieler of in z’n telefoon verdiepte oversteker. En dan is het nog zaterdagochtend: lang niet zo druk als doordeweeks.

„Wat is dat nou weer voor vervoersmiddel”, zegt Jos de Jong (65) als er een scooter met dubbele voorwielen langsrijdt. Even daarvoor, over zijn schouder roepend, op een afgescheiden fietspad op de Valkenboslaan: „Dit is keurig aangelegd, maar veel te smal!” Een ouder en kind kunnen hier net naast elkaar fietsen – maar dan moet niemand willen inhalen. Terwijl, zo wijst De Jong, er wel ruimte was geweest het anders aan te pakken: de auto’s hebben twee brede rijbanen en maar liefst drie parkeerstroken.

De Jong is voorzitter van de Fietsersbond regio Den Haag. Wat betekent dat hij meedenkt en lobbyt voor fietsplezier- en veiligheid bij de inrichting van de openbare ruimte. Hij heeft wat om voor te strijden, want het aantal fietsverkeersslachtoffers stijgt. Tussen 2018 en 2023 steeg het aantal mensen dat met ernstig letsel door een verkeersongeluk in het ziekenhuis belandde, van 23.300 naar 25.400 – en dat waren vooral fietsers. In 2022 waren er 290 dodelijke fietsslachtoffers; het hoogste aantal in 27 jaar.

De Haagse binnenstad werpt de nodige barrières op voor fietsers. Foto Walter Herfst

De gemeente Den Haag kleurt op het kaartje met verkeersongevallen donkerrood. Vorig jaar vonden er 5.662 bij de politie gemelde verkeersongelukken plaats, het hoogste aantal sinds 2000. En, zegt De Jong, in 2040 zal het aantal Haagse fietsers door bevolkingsgroei met 40 procent zijn toegenomen. Het aantal ongelukken zal meegroeien, zo luidt ook voor de rest van het land de verwachting.

Maximumsnelheid

Reden voor minister Robert Tieman (Infrastructuur, BBB) om donderdag een ‘Meerjarenplan Fietsveiligheid’ naar de Tweede Kamer te sturen. Met daarin een aantal maatregelen die zouden moeten helpen, zoals de aanmoediging van het gebruik van een fietshelm. En, de opvallendste: gemeenten mogen experimenteren met een maximumsnelheid op fietspaden. Het zou moeten helpen tegen opgevoerde fatbikes, de veroorzakers van veel ernstige ongelukken. Ziekenhuizen luidden daarover eerder de noodklok. En de gemeente Enschede zei deze week fatbikes in het centrum te willen verbieden.

Die ideeën zijn goedbedoeld natuurlijk, zegt De Jong. „Maar het gaat niet helpen.” Er ís al een maximumsnelheid voor fietsers: 25 kilometer per uur. „Wordt alleen niet op gehandhaafd.” En fatbikes verbieden? „Dat is juridisch niet eenvoudig. Je kunt niet zo makkelijk onderscheid maken tussen vervoersmiddelen.” De oplossing is volgens hem veel simpeler: „Verplaats hard rijdende fietsers naar de rijbaan, en verlaag daar de snelheid naar 30 kilometer per uur.”

Maar de auto inperken – dat ligt politiek gevoelig. Tijdens het fietsrondje wijst De Jong plekken aan waar zijn lobby niet succesvol was. De Hobbemastraat: een drukke winkelstraat met twee trambanen, parkeerstroken, brede wegen. Geen fietspad, maximumsnelheid 50 kilometer per uur. „De ondernemers waren tegen, ze zeiden dat hun klanten met de auto komen.” De Kemperstraat: geen fietsstrook, 50 kilometer per uur.

Onoverzichtelijk

Door de ogen van De Jong zie je hoeveel er nog te winnen is voor de fietser. Fietsstroken worden ineens smaller of houden even plotseling op als ze beginnen. Sommige plekken zijn rommelig en onoverzichtelijk: waar moet je eigenlijk naartoe? Zoals het Hobbemaplein, nabij de Haagse Markt, waar een file auto’s voor de pinautomaten staat. „Deze situatie is idioot”, zegt De Jong. „Ook voor auto’s is het hier heel gevaarlijk. En voor voetgangers: je moet hier toch gewoon met je kinderwagen kunnen lopen?”

Maar zijn grootste doorn in het oog is het Goudenregenplein. Fietsers, auto’s en voetgangers moeten de smalle verbindingsweg, waar met 50 kilometer per uur wordt gereden, zonder fietspad of stoplicht kruisen. „Hier zie je alleen maar rode stipjes op de kaart van Den Haag met verkeersongelukken”, zegt De Jong. „Ik sta hier ook weleens om 16 uur, dan is het een gekkenhuis.” Dan fietsen de middelbare scholieren van de naastgelegen school naar huis. „Die belanden ook weleens tussen de trambaan.” Fietsers moeten zich tussen de auto’s door wurmen, wat steeds moeilijker gaat, aangezien auto’s „steeds breder worden”. „Mijn vrouw durft hier niet meer te fietsen.”