Virgin Orbit ontsloeg vorige week al 85 procent van het personeelsbestand.
Foto Caroline Brehman/EPA
Ruimtevaartbedrijf Virgin Orbit heeft faillissement aangevraagd, zo maakt de onderneming dinsdag bekend. Het is het bedrijf van de Britse miljardair Richard Branson, dat al langer kampte met financiële problemen, niet gelukt om nieuwe geldbronnen aan te boren. Virgin Orbit gaat nu op zoek naar een nieuwe koper.
Het bankroet komt niet als een verrassing. Vorige week werd al bekend dat Virgin Orbit al zijn activiteiten staakte en 675 medewerkers ontsloeg, zo’n 85 procent van het personeelsbestand. De resterende werknemers zouden enkel de bestaande activiteiten gaan afbouwen.
Dat is enkele dagen later in een faillissement geresulteerd. Virgin Orbit kwam in de financiële problemen nadat in januari een lancering van een raket vanuit West-Europa was mislukt. Het project had zoveel geld gekost dat het bedrijf er niet meer bovenop kwam.
Een Australische oud-kinderopvangmedewerker is vrijdag in Brisbane veroordeeld tot een levenslange celstraf voor het jarenlang seksueel misbruiken van tientallen kinderen. De eerste 27 jaar van zijn straf maakt Ashley Paul Griffith (46) geen kans op vervroegde vrijlating.
Griffith bekende in september schuld aan ruim driehonderd zedenmisdrijven tegen 69 kinderen. De meeste slachtoffers waren tussen de twee en vijf jaar oud. Het misbruik vond plaats van 2003 tot 2022 in verschillende kinderdagverblijven in Australië en ook in Italië. Rechter Paul Smith noemde Griffiths daden „verdorven” en „afschuwelijk”.
Griffith was bijna twintig jaar lang in staat door te gaan met het misbruik in elf kinderdagverblijven in Australië, en in de Italiaanse stad Pisa. „Er is geen twijfel dat het vergrijp een aanzienlijk effect heeft gehad op het leven van veel mensen”, zei rechter Smith. Tegen het einde van de zitting kregen enkele aanwezige ouders het te kwaad. „Brand in de hel”, beten enkele ouders van slachtoffers Griffith toe terwijl hij de rechtszaal uit werd gevoerd. Zelf hoorde hij de uitspraak zichtbaar onbewogen aan.
Griffith zou de kinderen hebben misbruikt terwijl ze sliepen, maar ook als ze wakker waren. Dan gaf hij ze een iPad om ze af te leiden. Hij filmde het misbruik, maakte er compilaties van en plaatste de filmpjes op het darkweb. Daar gaf hij ook tips aan anderen over hoe ze het beste kinderen konden misbruiken. „Er is een kans dat deze video’s voor altijd op het internet staan”, zei Smith.
Woede en wantrouwen
Volgens de rechter is de kans groot dat Griffith het opnieuw zou doen als hij de kans krijgt; een reden voor de hoge straf. Een psychiater die hem heeft beoordeeld, stelde dat hij een ‘pedofiele stoornis’ heeft en een ‘extreme seksuele afwijking’. Ook heeft hij geconcludeerd dat de man ‘geen empathie heeft’.
Het misbruik heeft diepe wonden geslagen. De afgelopen dagen hebben veel slachtoffers en hun ouders in de rechtszaal verteld over het misbruik. Velen van hen worstelen met een ernstig trauma, complexe PTSS, depressie en angsten. Velen zijn hun vertrouwen in de mensheid kwijt.
Twee zussen, allebei slachtoffer van Griffith, deden hun verhaal. „Ik kan maar niet begrijpen dat dit echt is gebeurd, dat ik het kleine meisje ben die dit is overkomen. En ik niet alleen, ook mijn zus en zoveel andere kinderen”, zei een van hen. Een moeder van een slachtoffer vertelde dat ze leeft met een „onwrikbare woede en wantrouwen jegens bijna iedereen”. Een vader vertelde met trillende stem over het „onterechte gevoel van veiligheid” bij de kinderopvang. „Kinderen lagen een dutje te doen op hetzelfde bedje waar anderen werden verkracht.”
Onderzoek
De oud-kinderdagverblijfmedewerker werd in de zomer van 2022 gearresteerd en zit sindsdien in hechtenis. De politie had duizenden foto’s en video’s van het misbruik gevonden op het darkweb, maar omdat hij zijn eigen gezicht en dat van zijn slachtoffers verhulde, lukte het hen lange tijd niet om te achterhalen waar de beelden vandaan kwamen. Uiteindelijk herkenden ze de lakens op een kinderbed in een van de video’s. Die worden verkocht aan kinderdagverblijven in de staat Queensland.
Slachtoffers en hun familie zijn opgelucht, maar ook boos. „De kinderdagverblijven, andere medewerkers en de toezichthouders hebben aanwijzingen genegeerd. Ze hebben gefaald in hun taak om onze kinderen te beschermen”, zei een vader na de uitspraak buiten het gerechtshof.
Kort nadat de details over de zaak bekend werden in 2022, is onderzoek gedaan naar de veiligheid in Australische kinderdagverblijven. De regels rond de registratie en werving van medewerkers zijn aangescherpt. Ook heeft de sector een nieuwe code opgesteld voor mensen die met kinderen werken. Zo is sinds juli dit jaar op de meeste kinderdagverblijven in het land een telefoonverbod van kracht voor medewerkers, zodat ze geen foto’s of video’s kunnen maken van de kinderen waar ze voor zorgen. Ondanks de aangescherpte regels roepen ouders en slachtoffers op tot een diepgravend, nationaal onderzoek naar kinderdagverblijven in Australië.
Sytse (65, registeraccountant), mag nog niet in het busje slapen, en dat is oké – hij is een geduldige man – maar oh… wat wíl hij het graag. Je ziet het verlangen in zijn ogen wanneer Marion (64, buseigenaar) ’s ochtends de deur van haar witte busje opent om hem een goede morgen te wensen. Zelf is hij voor de derde ochtend op een rij wakker geworden in een zwart tentje in Midden-Spanje, net groot genoeg voor één persoon, een meter of anderhalf van Marions busje verwijderd. Zo dichtbij. Zo ver weg.
Bij Marion voelt Sytse zich op zijn gemak. Plezier hebben ze ook. „Never a dull moment”, zegt Sytse. Marion vindt hem op haar beurt een leuke vent; ze is voorlopig niet van plan om hem retour te sturen naar Nederland. Maar door de nachtelijke scheiding lijkt Sytse daar nog niet zo zeker van. „Sytse heeft me vannacht berichtjes gestuurd”, vertrouwt Marion de kijker toe. „Hij is bang dat hij misschien vandaag of morgen terug naar huis moet. Hij heeft me alvast bedankt voor de hele fijne tijd; dat hij het heel bijzonder vindt…” En verder? Wat stond er verder in de berichtjes? „’Welterusten”’, vertelt Sytse tijdens zijn één-op-éénmomentje met de camera. Hij houdt zijn handen op zijn rug en glimlacht quasi-onschuldig. „En misschien nog een kusje erachteraan. Dat zou kunnen.”
Met Sytse is Onderweg naar liefde (KRONCRV) een klassiek datingshowpersonage rijker: de ouwe boef. De ouwe boef is doorgaans een man, vaak 65+, altijd zeer volhardend in zijn zoektocht naar (fysiek) contact en bovendien een absoluut feest om naar te kijken. Cruciaal aan de ouwe boef is dat hij tijdens zijn queeste nooit echt over de schreef gaat: zijn toenaderingspogingen beperken zich over het algemeen tot een handje op een rug, een onhandig compliment, of – in zijn meer vindingrijke episodes – nachtelijke appjes met verborgen boodschappen. Later vertelt hij dan met pretoogjes voor de camera over de vooruitgang die hij heeft geboekt, of die hij nog vurig hóópt te boeken. Want de ouwe boef is snel verliefd en moeilijk klein te krijgen.
Vooral van dat laatste aspect van de ouwe boef is Sytse het toonbeeld. Vóór Onderweg naar liefde deed hij namelijk al aan vijf andere datingshows mee, zo meldde RTL Boulevard. Eerder was Sytse te zien in Lang leve de liefde (Talpa), First dates (BNNVARA), Love for the campsite (ONS) en Date smakelijk (Talpa). En bij de Duitse versie van First dates (Ein Tisch für zwei), toen het in Nederland maar niet wilde lukken. Maar in Duitsland sloeg de vlam blijkbaar ook niet over, dus is Sytse nu naar Spanje uitgeweken, waar hij Marion hoopvol blijft vragen of hij allicht ook eens in haar busje kan slapen. Donderdag zat het er nog niet in. Wel mocht hij wat aarde van haar achterwerk vegen bij een uitje in het bos. „Ik zou me wel kunnen voorstellen dat Marion en ik… ja… toch in een relatie gaan stappen”, dacht Sytse aan het eind van hun vierde dag samen. Houd moed!
Gilles de la Tourette
In Nederland werd ondertussen ook in voertuigen overnacht, alleen was de reden daarvoor een stuk grimmiger. In de indrukwekkende docuserie Thuiszoekers (HUMAN) worden zes jongeren gevolgd die geen vaste woonplek hebben. Bij hun ouders kunnen ze om uiteenlopende redenen niet terecht, en op de woningmarkt wil het ook niet lukken. Sommigen verloren eerder hun werk door ziekte, waarna ze ook hun onderkomen niet meer konden betalen. Hulp krijgen ze lang niet altijd: je bent ‘zelfredzaam’, dus red jezelf maar. Voor sommige jongeren betekent dat dat ze bij vrienden op de bank slapen, of in een nachtopvang, of simpelweg op straat.
Of in een auto, zoals William (31) al zeven maanden deed. Zijn Gilles de la Tourette kostte hem zijn baan als judoleraar. Al zijn aandacht was nu gericht op een potentiële woning, maar de vrouw die hem het doorslaggevende woord moest geven belde hem maar niet terug. De stille scènes vanuit zijn auto voelden troosteloos. De eindeloze onzekerheid, de lege pakken ijskoffie, zijn rode ogen gericht op het stuur. Alles waar William om vroeg was een bed om in te slapen. Een écht onderkomen. Het deed zeer om te zien hoe lang hij daar al op wachtte.
Nederland kan de exportstop van F-35-onderdelen naar Israël in stand houden. Dat heeft de advocaat-generaal vrijdag aan de Hoge Raad geadviseerd. De Hoge Raad neemt zulke adviezen doorgaans over, maar mag ervan afwijken. Op dit moment ligt de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël volledig stil, na een eerdere uitspraak van een lagere rechtbank. Daartegen is de staat in cassatie gegaan.
Volgens de advocaat-generaal bestaat het risico dat de F-35-gevechtsvliegtuigen kunnen worden ingezet bij „schendingen van het internationaal humanitair recht” in Gaza en zou Nederland daarom geen onderdelen hiervoor moeten leveren aan Israël. „Op grond van verschillende internationale regelingen waarbij Nederland partij is, moet de uitvoer van militaire goederen worden verboden als er zo’n duidelijk risico is”, aldus de advocaat-generaal.
De Hoge Raad zal zo spoedig mogelijk uitspraak doen. Het is nog niet bekend wanneer dit gebeurt.
Eerdere rechtszaak
Afgelopen februari besliste het gerechtshof in Den Haag dat Nederland de export van F-35-onderdelen naar Israël moest staken. Er was volgens het hof sprake van het „duidelijke risico” dat Israël het oorlogsrecht schendt bij de bombardementen op Gaza. Tot dusver kwamen daarbij tienduizenden Palestijnse burgers om het leven.
De zaak over de (door)levering van F-35-onderdelen aan Israël, werd in 2023 aangespannen door ngo’s Oxfam Novib, Pax en The Rights Forum, naar aanleiding van berichtgeving in NRC. Daaruit bleek dat ambtenaren toenmalig (demissionair) minister van Buitenlandse Handel Liesje Schreinemacher (VVD) hadden gewaarschuwd dat Israël mogelijk het humanitair oorlogsrecht schond. Vanwege de relatie met Israël en de Nederlandse belangen in het internationale samenwerkingsprogramma rond de F-35 adviseerden de ambtenaren echter de leveringen niet te stoppen.
Volgens de drie maatschappelijke organisaties overtrad de staat daarmee zowel de Europese Richtlijn voor de wapenexport als het VN-wapenhandelsverdrag. Beide bepalen dat wapens (of onderdelen daarvan) niet mogen worden geleverd aan landen als het risico bestaat dat deze de mensenrechten (waaronder het humanitair oorlogsrecht) schenden.
De drie ngo’s eisten in een kort geding dat de export naar Israël zou worden gestaakt. Nadat de rechtbank in eerste aanleg het verzoek had afgewezen, gaf het gerechtshof de drie organisaties in februari van dit jaar gelijk en verbood de export. Sindsdien ligt de export van F-35-onderdelen, vanuit het distributiecentrum op vliegbasis Woensdrecht, naar Israël stil. Dat wil niet zeggen dat de Israëlische luchtmacht in de problemen is gekomen, aangezien onderdelen nu vanuit andere landen worden geleverd, waaronder de VS.
Lees ook
Nederland moet stoppen met export F-35-onderdelen naar Israël, staat gaat in cassatie
Cassatie
Het demissionaire kabinet Rutte-IV besloot tegen het besluit van het gerechtshof in cassatie te gaan bij de Hoge Raad. Volgens het kabinet moet het wapenexportbeleid weliswaar gerespecteerd worden, maar is het uiteindelijk aan de regering om te beslissen de F-35-onderelen wel of niet te leveren.
Sinds het kabinet in cassatie ging, is de internationaal-juridische positie van Israël flink verslechterd. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in een zaak die is aangespannen door Zuid-Afrika in een voorlopige uitspraak dat niet kan worden uitgesloten dat sprake is van genocide in de Gaza-strook. En het Internationaal Strafhof (ICC) maakte vorige week bekend dat het definitief overgaat tot het vervolgen van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en voormalig minister van Defensie Yoav Gallant, voor het plegen van oorlogsmisdaden.
Het ICC verdenkt beide politici onder meer van het moedwillig afsnijden van de bevolking in Gaza van voedsel, water en medische verzorging – een oorlogsmisdrijf. Tijdens een debat met de Tweede Kamer liet minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) weten dat Nederland het arrestatiebevel tegen Netanyahu en Gallant zal uitvoeren. Meteen daarop werd een gepland bezoek van Veldkamp aan Israël „in onderling overleg” met dat land afgezegd.
Lees ook
Onrust op het ministerie, Wilders die overal doorheen banjert: Veldkamp wordt klemgezet door het Israël-dossier
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/04/web-0404eco-virgin-orbit1.jpg)
