Om de baas van de NAVO te worden, moet een kandidaat twee hordes nemen. Horde één: de Verenigde Staten, machtigste bondgenoot, moeten enthousiast zijn. Nadat de VS vorige week al officieel hadden laten weten dat ze naar kandidaat Rutte keken, bevestigde het Witte Huis donderdag dat het zijn kandidatuur steunt.
Lees ook
Op de veiligheidsconferentie in München wordt Rutte voortdurend gevraagd naar zijn NAVO-ambities. ‘Ik had m’n kop moeten houden’
Horde twee: alle andere bondgenoten moeten akkoord gaan. Het leeuwendeel van de landen steunt Mark Rutte. Grote landen als Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk deden dat donderdag ook openlijk, in wat wel iets weg had van een gecoördineerd westers offensiefje om ook de laatste twijfelaars in het bondgenootschap over de streep te trekken.
Race gelopen dus? Niet helemaal. Roemenië liet donderdag weten, aldus persbureau Bloomberg op basis van anonieme bronnen, dat het overweegt om president Klaus Iohannis naar voren te schuiven als kandidaat. Iohannis? De Roemeen stond niet op de lijstjes met potentiële kandidaten die maandenlang in Brussel circuleerden. Bovendien werd Iohannis eerder dit jaar in Boekarest ook al eens genoemd als kandidaat voor het voorzitterschap van de Europese Raad, de functie die nu bekleed wordt door Charles Michel en die na de Europese verkiezingen van deze zomer vrij komt.
De Roemeense kandidatuur komt ook nog eens vrij laat in het proces: de VS willen de benoeming liefst in het eerste kwartaal afronden, om de nieuwe topman op een vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken op 4 april te kunnen presenteren. Om consensus te bereiken over een kandidaat, moet het land van herkomst achter de schermen vaak een intensieve diplomatieke campagne voeren, en daar is nauwelijks tijd voor. Bovendien kan Iohannis niet meer zo eenvoudig aan voorwaarde één voldoen: de VS hebben hun eerste voorkeur luid en duidelijk kenbaar gemaakt.
Zweden
Waarom zou je je dan toch nog melden? Milde obstructie op een laat moment betekent in elk geval dat je de aandacht naar je toe trekt. Roemenië kan dat bijvoorbeeld doen om nog eens extra aandacht te vragen voor de belangen van de oostelijke lidstaten, die zich het meest bedreigd voelen door de Russische agressie en al langer van mening zijn dat ze in de NAVO niet genoeg gehoord worden. De landen aan de oostflank voldoen bovendien ruimschoots aan de uitgavennorm van de NAVO, terwijl Nederland daar na jaren onder Rutte nog steeds onder zit – ook al zijn de Nederlandse defensie-uitgaven fors gestegen.
Lees ook
NAVO-landen geven recordbedrag aan defensie uit
Hoe dan ook zou de lancering van een tweede kandidaat tot vertraging leiden en extra overleg achter de schermen vereisen.
Consensus in de NAVO betekent dat 31 landen moeten instemmen, maar dat zouden er op korte termijn 32 kunnen zijn. Na eindeloos verzet staat Hongarije op het punt om de weg vrij te maken voor de toetreding van Zweden. Oorspronkelijk hield Turkije Stockholm tegen, maar nadat Ankara eindelijk zijn bezwaren had ingetrokken, bleef Boedapest als eenzame verzetshaard alleen achter. De Zweedse premier Ulf Kristersson was vrijdag in Boedapest om met Viktor Orbán een wapendeal te sluiten. Hongarije bestelde vier Gripen-gevechtsvliegtuigen van Saab. Orbán zei dat het Hongaarse parlement maandag de allerlaatste horde tegen de Zweedse toetreding uit de weg kan ruimen.
