RIVM: 672.000 Nederlanders chronisch ziek door roken

Verhuurder ‘Sacha’ glimlacht vriendelijk op haar profielfoto. „Welkom in ons charmante en perfect ingerichte studio-appartement, een verborgen juweeltje genesteld in het hart van de stad!” De luxe studio die wordt aangeboden op Airbnb heeft een visgraatvloer, een grijze design hoekbank en een marmeren keuken.

Op het eerste gezicht lijkt het een doodnormale advertentie op Airbnb. Maar de foto’s komen van een vierkamerappartement aan de Nachtwachtlaan in Amsterdam-West, aangeboden door een professionele makelaar op woningzoeksite Pararius. Een medewerker van de makelaar zegt desgevraagd niet te adverteren op Airbnb. Bovendien is de woning net verhuurd, vertelt ze verbaasd aan de telefoon.

Wie ‘Sacha’ echt is, weet niemand. De korrelige profielfoto is niet echt. Die is namelijk online te kopen op Adobe Stockfoto’s, voor wie op zoek is naar een „schattige oprechte, natuurlijke, vrolijke, alleenstaande blonde vrouw met een perfecte huid en een positieve houding”, volgens het bijschrift op de website. De persoon achter ‘Sacha’ reageert niet op vragen van NRC.

Waar toeristen die het appartement via Airbnb proberen te boeken terechtkomen, is ook niet bekend. Malafide verhuurders laten toeristen soms voor een gesloten deur staan, of verhuren in werkelijkheid een ander, vaak veel kleiner en slecht onderhouden appartement.

Verhuurders als ‘Sacha’ zouden bekend moeten zijn bij de gemeente. In 2021 werd de zogenoemde ‘Airbnb-wet’ ingevoerd, waarmee het mogelijk werd voor gemeenten om achter de identiteiten van verhuurders te komen. Gemeenten waren niet alleen geïnteresseerd in verhuurders als ‘Sacha’, maar ook in de minder malafide verhuurders die ook regels overtreden. Zo mag een appartement in Amsterdam maximaal dertig dagen per jaar aan toeristen worden verhuurd, om te voorkomen dat woningen permanent via Airbnb worden aangeboden en zo aan de woningmarkt worden onttrokken. Op Airbnb kunnen verhuurders makkelijk anoniem blijven; handhaven was erg moeilijk.

Malafide verhuurders laten toeristen soms voor een gesloten deur staan, of verhuren in werkelijkheid een ander, vaak veel kleiner en slecht onderhouden appartement

Met de ‘Airbnb-wet’ kunnen gemeenten verhuurders verplichten zich bij de gemeente te registreren. Het registratienummer is in de systemen van de gemeente gekoppeld aan de identiteit van de verhuurder, en moet ook in de advertentie worden vermeld. Zo weet de gemeente precies wie er achter welke advertentie zit. Wie geen (geldig) registratienummer vermeldt, kan een boete krijgen. In Amsterdam en 25 andere gemeenten geldt deze registratieplicht.

Identiteit onbekend

Maar de registratieplicht blijkt gemakkelijk te omzeilen. Verhuurders plaatsen bijvoorbeeld advertenties met een foutief registratienummer op Airbnb. Dat blijkt uit onderzoek van NRC op basis van cijfers van Inside Airbnb, een onafhankelijk project dat informatie verzamelt over de verhuurwebsite. Dat verzamelde 49.894 appartementen die afgelopen juli werden aangeboden via Airbnb.

De identiteit van deze verhuurders blijft daardoor onbekend, ook voor de gemeente. Ook op de advertentie van ‘Sacha’ staat een verzonnen registratienummer.

In totaal hebben ten minste 142 advertenties een onjuist registratienummer. In ruim honderd gevallen, 75 procent, gaat het zeker niet om een typefout. Het registratienummer moet beginnen met een gemeentecode – zoals 0363 voor Amsterdam – maar in deze advertenties begint het registratienummer met bijvoorbeeld ‘0000’, of ‘ABCD’.

Het werkelijke aantal foute advertenties ligt vermoedelijk hoger. Een slimme fraudeur kopieert een echt registratienummer van een andere advertentie, en past één cijfer aan. Deze advertenties zijn voor NRC niet te detecteren.

Het profiel van ‘Sacha’ heeft zelfs een roze vinkje, wat zou betekenen dat de identiteit van het profiel door Airbnb is geverifieerd

De registratieplicht is ook makkelijk te omzeilen omdat er voor de verhuurplatforms geen verplichtingen aan zitten. Airbnb hoeft geen advertenties te weigeren als het registratienummer overduidelijk ongeldig is, bijvoorbeeld als het begint met ‘ABCD’. De handhaving van de wet is aan de gemeenten overgelaten. Het profiel van ‘Sacha’ heeft zelfs een roze vinkje, wat zou betekenen dat de identiteit door Airbnb geverifieerd is.

In 2021 verwijderde Airbnb 13.000 advertenties in Amsterdam zonder registratienummer, maar dat was vrijwillig, én eenmalig. Bovendien worden door heel Nederland foute registratienummers gebruikt. Neem het „heerlijke appartement op Texel vlakbij bos en zee”, een „sfeervolle bungalow, jaren zeventig stijl” in Middelburg, of een „uniek koetshuis aan het water” in Leidschendam. De registratienummers van deze advertenties beginnen elk met ‘ABCD’ of ‘1234’.

Doelbewust

De gemeente Amsterdam is desalniettemin tevreden over de wet. „De registratieplicht werkt goed dankzij eigen controles die de gemeente uitvoert en meldingen die we ontvangen van omwonenden”, schrijft wethouder Dirk de Jager (Wonen, GroenLinks) in een reactie op vragen van NRC. De gemeente heeft „een beter beeld van de omvang en aard van toeristische verhuur” door de wet.

Bovendien is niet élke verhuurder met een niet kloppend registratienummer een fraudeur, stelt Maarten Bruinsma, voorzitter van verhuurdersvereniging Amsterdam Gastvrij. „Enkelen lijken hun vergunningsnummer ingevuld te hebben in plaats van het registratienummer.” In een kwart van de foutieve nummers die NRC ontdekte, kan sprake zijn van zo’n fout, of een typefout.

Maar als mensen doelbewust een nepnummer hebben ingevuld, is het volgens Bruinsma belangrijk dat de gemeente die advertenties snel laat verwijderen.

De gemeente moet die zelf opsporen en Airbnb erop wijzen; die moet de advertentie dan verwijderen. De gemeente stelt dat foute advertenties wel worden gemeld, maar sinds 2023 wordt niet meer bijgehouden hoe vaak. In 2022 meldde de gemeente Amsterdam zes van zulke advertenties, maar Airbnb verwijderde die niet.

Zo nu en dan spoort de gemeente Amsterdam een foute verhuurder op. In 2023 legde de gemeente Amsterdam achttien boetes en vijftien dwangsommen op. Die boetes gaan over diverse overtredingen.

Airbnb stelt in een schriftelijke reactie achter „goede regelgeving” te staan en „nauw samen te werken” met gemeenten.

Verhuurder ‘Sacha’ heeft het appartement met de visgraatvloer verwijderd nadat NRC contact zocht. De verhuurder biedt nog altijd twee andere appartementen aan: een in Amsterdam-Noord, en een in Amsterdam-West. De twee advertenties hebben exact dezelfde foto’s en beschrijvingen, én een verzonnen registratienummer.

Lees ook

EU verplicht verhuurplatforms als Airbnb en Booking.com tot meer transparantie

Delen

Mail de redactie