De Republikeinse fractie in het Huis van Afgevaardigden heeft donderdag in de vroege Amerikaanse ochtend na weken intensief debat een belangrijke eerste stap gezet in het doorvoeren van de belasting- en begrotingsplannen van president Donald Trump. Het ruim duizend pagina’s tellende wetsvoorstel kreeg de steun van bijna alle Republikeinen, terwijl alle Democraten tegenstemden. Het voorstel voorziet in een enorme herverdeling van welvaart: armere Amerikanen gaan erop achteruit, terwijl de allerrijkste toplaag en grote bedrijven profiteren.
De geslaagde stemming (215 voor, 214 tegen) is een opsteker voor zowel Trump als Mike Johnson, de Republikeinse voorzitter (speaker) van het Huis. De president drong er sinds zijn aantreden, begin dit jaar, op aan om enkele centrale campagnebeloften in „One Big, Beautiful Bill” te vatten: van meer geld voor ‘massale uitzetting’ van migranten tot verlenging van de enorme belastingverlagingen uit zijn eerste termijn.
Binnen de Republikeinse Partij verzetten verschillende facties zich wekenlang tegen belangrijke aspecten van het voorstel. Fiscale haviken bekritiseerden de belastingverlagingen à 3.800 miljard dollar, omdat dit bedrag bij lange na niet gedekt wordt met extra besparingen. Hoewel de Republikeinen de Democraten altijd graag wegzetten als potverteerders, dringen ook zij het reeds hoge federale financieringstekort (6 procent van het bbp) niet terug en laten ze de staatsschuld van 36.200 miljard dollar (ruim 120 procent van het bbp) verder oplopen.
De voorgestelde bezuinigingen – onder meer op zorgverzekering Medicaid, op voedselsteun en op subsidies voor de energietransitie – stuiten ondertussen ook op intern verzet. Uiterst-rechtse Republikeinen vonden ze niet ver genoeg gaan, gematigder partijgenoten vreesden de electorale gevolgen van de economische pijn die ze zullen aanrichten onder hun kiezers.
Het nu aangenomen Huis-voorstel zou het sociale vangnet van miljoenen mensen sterk versoberen. Zo kunnen naar schatting 9 miljoen armere Amerikanen dekking van hun ziektekosten onder Medicaid verliezen als in 2026 strengere eisen in werking treden. Zelfs het nog populairdere Medicare, de zorgverzekering voor ouderen, kan getroffen worden, omdat hierop automatisch bezuinigingen in werking treden wanneer het federale tekort te snel oploopt. Op SNAP, het voedselsteunprogramma waarvan 40 miljoen mensen afhankelijk zijn, wordt 30 procent bezuinigd.
Flinterdunne meerderheid
Veel van deze maatregelen zijn impopulair, ook bij Republikeinse kiezers. En omdat zijn partij afgelopen november in het Huis slechts een flinterdunne meerderheid won, kon speaker Johnson zich maar een paar dissidenten veroorloven. Om de fractie toch achter het voorstel te krijgen, bracht Trump dinsdag een zeldzaam bezoek aan Capitol Hill, waar hij partijgenoten maande voor te stemmen.
Woensdag werd in een Huis-commissie vervolgens tot in de late uurtjes aan het voorstel geschaafd. Verschillende potentiële tegenstemmers werden gepaaid, onder meer met bepalingen waar vooral hun staten en districten van zullen profiteren. Toen het voorstel rond 07.00 uur ’s ochtends lokale tijd aan het voltallige Huis werd voorgelegd, stemden alleen de notoire dwarsligger Thomas Massie, een libertaire afgevaardigde uit Kentucky, en zijn collega William Davidson tegen. Een andere uitgesproken criticus stemde ‘aanwezig’ en twee anderen stemden niet.
Hoewel de omnibuswet hiermee een belangrijke wetgevende drempel heeft genomen, blijft onzeker wanneer en in welke vorm hij uiteindelijk op het bureau van de president zal belanden. De Senaat zal er nog eigen aanpassingen aan doen. De Senaat heeft zichzelf daarvoor Onafhankelijkheidsdag (op 4 juli) als deadline gesteld.
Beleggers minder enthousiast
De senatoren zullen dit debat de komende weken voeren, terwijl op de kapitaalmarkten de onrust aanzwelt over het chronische gebrek aan begrotingsdiscipline in Washington. Het Huis-voorstel zou, volgens berekeningen van de onpartijdige rekenmeester van het Congres (CBO), circa 2.300 miljard dollar toevoegen aan de staatsschuld. De overheid moet hiervoor extra gaan lenen. Maar de laatste weken daalt de interesse in vooral langlopende Amerikaanse staatsobligaties, die traditioneel juist gezien worden als een veilige investering in economisch onzekere tijden.
Door die lagere vraag daalt de prijs en stijgt de rente. Dit drijft niet alleen de leenkosten van de overheid op, maar heeft ook gevolgen voor de rest van de economie. Vooral de rente op tienjarige staatsobligaties is leidend bij bijvoorbeeld het vaststellen van de hypotheekrente en die op consumentenkredieten, zoals autoleningen.
In april wisten de obligatiemarkten de regering-Trump nog te corrigeren op een ander speerpunt van zijn economische beleid: de tarievenoorlog die hij begin die maand ontketend had met tientallen handelspartners. Nadat beurskoersen instortten en de rente op Amerikaanse ‘treasury bonds’ in enkele dagen met tientallen basispunten opliep, pauzeerde de president die zogenoemde ‘wederkerige’ importheffingen noodgedwongen.
De beurzen herstelden zich sindsdien, maar de rentes op staatsobligaties stabiliseerden op een hoger niveau. Dit betekent dat beleggers bezorgd blijven over zowel Trumps economische beleid als de houdbaarheid van de Amerikaanse schuldenberg. Maandag was er in de eerste handelsuren opnieuw enige onrust op de obligatiemarkten naar aanleiding van de afwaardering, vorige week vrijdag, van de Amerikaanse ‘credit rating’ door kredietbeoordelaar Moody’s.
Lees ook
Wat betekent een lagere kredietbeoordeling voor de VS?
En terwijl Republikeinen woensdag op Capitol Hill nog intensief onderhandelden, kregen ze opnieuw een vermaning van de kapitaalmarkten. Bij een veiling van 16 miljard dollar aan staatsobligaties met een looptijd van twintig jaar toonden beleggers opvallend weinig interesse. De rente op langlopende staatsschuld liep weer verder op, waardoor de financiering van de Republikeinse begrotingsplannen nóg duurder kan gaan uitpakken.
