Religieuze fundamentalist Smotrich speelt hoog spel rond Gaza-bestand

Wie in Kiryat Moshe, een wijk in het westen van Jeruzalem met veel orthodoxe joden, zoekt naar het kantoor van HaTzionut HaDatit, de Religieus Zionistische Partij van de extreemrechtse minister van Financiën Bezalel Smotrich, komt voor verrassingen te staan. De partij meldt op internet dat ze hier in een kantoorgebouw is gevestigd en een portier bevestigt dat: „Ze zitten op de vierde verdieping in de vleugel hiernaast.” Daar is echter niets te vinden.

Een passerende man op de gang zegt het te weten: „O, je zoekt die fascisten”, roept hij, „die mensen die ik verafschuw, die zitten op de vijfde etage.” Daar is inderdaad een bordje, dat op hun aanwezigheid duidt. Maar een dame die de deur na aanbellen opent ontkent stellig dat dit een partijkantoor is. „De partij is onlangs verhuisd naar de vierde etage.”

Het kantoor van de partij mag moeilijk te traceren zijn, voor premier Benjamin Netanyahu is zij van levensbelang. Zonder haar steun kan zijn regering makkelijk ten val komen. En het probleem voor Netanyahu is dat Smotrich fel tegen de huidige wapenstilstand met Hamas in de Gaza-oorlog is gekant. Smotrich staat erop dat Israël na de eerste fase van het bestand, waarbij 33 Israëlische gijzelaars moeten vrijkomen in ruil voor enige honderden Palestijnse gevangenen, de strijd hervat. Zo niet, dreigt hij, dan stapt hij uit de regering.

Stoppelbaard

Smotrich staat niet alleen in zijn verzet tegen de wapenstilstand. „Ik schat dat 70 tot 80 procent van de Israëlische bevolking het onaanvaardbaar vindt dat Hamas in de Gazastrook kan blijven zitten”, zegt de zestigjarige Aron Lasry, een man met een stoppelbaard en een keppeltje die net inkopen bij een supermarkt in Kiryat Moshe heeft gedaan. „Ik wil dat ook niet. Hopelijk ziet Hamas dat in bij de onderhandelingen over de tweede fase van het bestand, maar anders moet er maar worden doorgevochten.”

Netanyahu zelf heeft ook altijd gezegd dat voortzetting van het Hamasbestuur in Gaza voor hem onaanvaardbaar is. Of 70 procent van de Israëliërs er zo over denkt, is overigens de vraag: velen menen dat na ruim een jaar oorlog is aangetoond dat Hamas zich niet met geweld laat verdrijven.

„Smotrich wekt de indruk dat hij garanties van Netanyahu heeft gekregen dat het leger het karwei in Gaza mag afmaken”, zegt Mairav Zonszein, Israël-analist van de International Crisis Group, een vooraanstaande denktank. Daarnaast heeft Smotrich waarschijnlijk in ruil voor zijn aanblijven in de regering extra concessies bedongen voor kolonisten op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. „Het is daar nu zelfs nog gespannener dan gewoonlijk. Ik ben ervan overtuigd dat dit met de onderhandelingen over het Gaza-bestand heeft te maken”, aldus Zonszein telefonisch.

Smotrich, die zich opwerpt als beschermheer van de kolonisten en daartoe naast zijn financiële portefeuille ook formeel bevoegdheden heeft, moet intussen behoedzaam opereren. Hij heeft veel te verliezen. In opiniepeilingen staat zijn partij op verlies. Hij zou mogelijk zelfs de kiesdrempel bij volgende verkiezingen niet halen. Samen met Otzma Yehudit (Joodse Kracht), de partij van de zo mogelijk nog rechtsere Itamar Ben-Gvir, wist hij eind 2022 veertien zetels in het parlement te winnen. Maar de vraag is of Ben-Gvir, die wegens het bestand wél uit de regering is getreden, bereid is weer de krachten te bundelen in een lijstverbinding met Smotrich.

Superioriteit van de Joden

„Ben-Gvir kan het zich permitteren de regering ten val te brengen”, zegt Zonszein. „Zijn partij overleeft dat wel. Hij is veel populairder dan Smotrich, wiens aanhang minder stabiel is. Ben-Gvir is niet alleen overtuigd van de superioriteit van de Joden, maar hij is ook in veel opzichten een anarchist die het bestaande systeem het liefst op zijn kop zet.”

Ook in de Jeruzalemse wijk Kiryat Moshe geniet Ben-Gvir veel aanhang. Zijn aanhangers prijzen zijn consequente standpunten. „Hij is tegen de wapenstilstand omdat hij principieel vindt dat gijzelaars niet moeten worden geruild tegen Palestijnse terroristen”, legt Aron Lasry uit. „Dat heeft hij in het verleden ook al dikwijls betoogd.”

Intussen geniet niet de Gazastrook maar de Westelijke Jordaanoever prioriteit voor Smotrich en Ben-Gvir. Beiden wonen daar in volgens internationaal recht illegale nederzettingen. Annexatie van het gebied is hun hartewens. „Een religieuze fundamentalist als Smotrich is bereid daarvoor alles op te offeren, ook de wapenstilstand en de gijzelaars”, zegt Dahlia Scheindlin, een andere bekende analist. „En hij is ervan overtuigd dat hij daarmee het juiste doet. Zijn religieuze ideologie is het enige wat voor hem telt.”

Afhankelijk van Trump

Paradoxaal genoeg lijkt het lot van het bestand nu mede afhankelijk van de Amerikaanse president Donald Trump, die zelf de afgelopen weken meehielp Hamas en vooral Israël over de streep te trekken. Tot teleurstelling van de extreemrechtse partijen, die in Trump juist een bondgenoot meenden te zien voor annexatie van de Westoever. De door Trump voorgedragen ambassadeur in Israël, Mike Huckabee, is daarvan bijvoorbeeld een verklaard voorstander. Annexatie zou echter de door Trump vurig gewenste normalisering van de relatie tussen Israël en Saoedi-Arabië doorkruisen.

Het blijft afwachten hoe Smotrich, Ben-Gvir en de anderen hun kaarten spelen de komende weken, wanneer het bestand met Hamas een vastere vorm zou moeten krijgen. Ze staan daarbij tegenover een geduchte tegenstander. „Netanyahu is zeker een van de meest veerkrachtige politici van zijn generatie”, zegt Zonszein. „Waarschijnlijk heeft hij alweer een plan klaarliggen om de interne crisis waarop het kabinet afstevent de komende weken aan te pakken.”

Scheindlin sluit niet uit dat de Saoediërs een kat in de zak krijgen aangeboden. „Dat Trump en Netanyahu bijvoorbeeld zeggen: als je nu normaliseert, zullen we de annexatie nog een tijdje uitstellen. In veel opzichten is die annexatie er feitelijk toch al, hij is alleen nog niet officieel uitgeroepen.”

Delen

Mail de redactie

De samenwerking tussen Google en de Israëlische strijdkrachten gaat verder dan tot nu toe bekend was. Kort na de Hamas-aanvallen van 7 oktober 2023 blijkt Google technologie op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) te hebben gedeeld met het leger, de Israel Defense Forces (IDF), onthulde The Washington Post deze week.

Het was al bekend dat Google clouddiensten levert aan het leger. Die samenwerking zorgde vorig jaar voor grote onrust binnen het bedrijf. In totaal 50 werknemers die protest aantekenden werden ontslagen, met het argument dat persoonlijke politieke opvattingen de bedrijfsvoering niet in de weg mogen zitten.

Het leger en de overheid in Israël kozen Google en Amazon in 2021 uit als partners in Nimbus, een project dat draait om cloud-infrastructuur, een aanbesteding ter waarde van 1,2 miljard dollar. Microsoft verloor hierdoor zijn positie als Israëls hofleverancier voor clouddiensten. In de aanbesteding werd ook verwezen naar de levering van niet nader omschreven „geavanceerde diensten”; onder meer, zo bleek al snel, de levering van AI-diensten aan de Israëlische overheid. Dat de samenwerking op dit vlak zich ook uitstrekt tot het leger was nog niet eerder bekend.

Petities en protesten

Nimbus was onder werknemers van Google en Amazon al snel omstreden. Zij maakten bezwaar in petities en protesteerden meermaals, omdat ze vreesden dat het project zou bijdragen aan mensenrechtenschendingen in Israël. In een in 2022 uitgelekte presentatie stond al dat Google ook AI-programma’s aanbiedt voor het op grote schaal verzamelen van data, gezichtsherkenning en het automatisch volgen van mensen of objecten. Google en Amazon bouwden in 2022 en 2023 datacentra in Israël zelf, zodat data niet in andere landen opgeslagen hoeft te worden en daar dus ook niet kan worden opgevraagd.

Eerder wist Time Magazine al te melden dat het Israëlische ministerie van Defensie gebruik maakt van de clouddiensten van Google. The Washington Post schrijft nu, op basis van interne documenten van Google, dat er behalve clouddiensten ook AI-technologie wordt geleverd. Zulke programma’s zouden belangrijk kunnen zijn voor het automatisch sorteren en analyseren van data op grote schaal in gevechtssituaties.

Israël doodde een van Irans belangrijkste nucleaire wetenschappers met de hulp van een met AI uitgerust machinegeweer

De IDF lijkt met name geïnteresseerd te zijn geweest in Vertex, een programma waarmee je zelf AI-algoritmes kunt bouwen. Een werknemer van Google waarschuwt in een document dat het leger naar concurrent Amazon zal gaan, als Google niet meer toegang geeft tot deze technologie. Google en Israël ontkennen dat Nimbus wordt toegepast in gevechtssituaties. Wel zei een Israëlische functionaris op een conferentie in 2024 dat er dankzij de Nimbus-cloud „fenomenale dingen gebeuren tijdens het vechten die een belangrijk deel van de overwinning zijn”.

Datzelfde jaar ontdekte online nieuwsmedium The Intercept dat twee Israëlische wapenfabrikanten, die onder meer drones en raketten produceren, gebruik maken van de clouddiensten van Google en Amazon.

Hoewel het onduidelijk is hoe de AI-diensten van Google en Amazon precies toegepast worden, zet de IDF al zeker sinds 2021 artificiële intelligentie in bij geweldsoperaties: dat jaar doodde Israël een van Irans belangrijkste nucleaire wetenschappers met de hulp van een met AI uitgerust machinegeweer. In Gaza gebruikte de IDF afgelopen jaren AI-technologiën op grote schaal, blijkt uit onderzoek en getuigenissen van leger- en veiligheidsbronnen in verschillende media.

AI-defensiestrategie

Israël heeft sinds Nimbus een eigen AI-defensiestrategie ontwikkeld, waarin big data een grote rol spelen. Eind 2023 schreven de Israëlische journalist Yuval Abraham, en The Washington Post en The Guardian dat de IDF gebruikt maakt van verschillende AI-systemen bij bombardementen in Gaza. Vooral de programma’s ‘The Gospel’ en ‘Lavender’ zijn gericht op automatisering bij surveillance en het selecteren van aanvalsdoelen, en leunen daarbij op het gebruik van grote hoeveelheden data. Zo zei een militair in The Guardian dat hij „twintig seconden voor elk doel investeerde” en „als mens nul toegevoegde waarde had, behalve als stempel van goedkeuring”.

Israël ontkende dat het deze programma’s bij het bepalen van aanvalsdoelen gebruikt, maar zei dat het een „database” heeft om „om inlichtingenbronnen met elkaar te vergelijken”.

Het is de vraag hoe lang de IDF grote techbedrijven nog nodig heeft voor zijn militaire AI-ambities. Begin januari zette het een eigen AI-divisie op, en bij de aankondiging maakte het duidelijk dat het daarbij vooral een beroep wil gaan doen op binnenlandse bedrijven. Het heeft al een sterke wapen- en cybersurveillance-industrie.

Delen

Mail de redactie