De Franse gouverneur De Roller (Benoît Magimel) probeert erachter te komen of Frankrijk de kernproeven op Tahiti hervat.
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Albert Serra Regisseur Na de wortels van de westerse beschaving te hebben doorgrond, richt Albert Serra zich op het heden met zijn provocatieve film ‘Pacifiction’, over de ondoorzichtigheid van de macht.
Albert Serra daagt zijn publiek uit. Foltert ze. Zijn ogen lichten op als ik dat zeg. „Foltering, ja! Graag. Bij abstracte kunst aan het begin van de eeuw zeiden ze ook: de avant-garde foltert het publiek. Maar hun kunst werd het canon en waar zijn al die aangename schilderijen gebleven? Weg. Over een eeuw kijken ze nog naar mijn films.”
Ik spreek de Catelaan Serra (47) op het filmfestival van Rotterdam. De stamgast staat minder bekend om zijn bescheidenheid dan om zijn provocatieve, cerebrale films. In 2014 brak hij door met Story of my Death, waarin Casanova (verlichting) en Dracula (romantiek) in gesprek gaan. In La mort de Louis XIV hield hij de zonnekoning gezelschap op zijn sterfbed. In het radicale Liberté (2019) organiseren achttiende eeuwse libertijnen in een woud de meest ondoorzichtige orgie ooit. Van de bronnen van de westerse beschaving begeeft Serra zich in Pacifiction naar het huidige Tahiti, waar de Franse gouverneur De Roller hoopt te ontdekken of Frankrijk zijn kernproeven hervat. Actie lijkt niet zijn ding: De Roller past prima in deze decadente schemerwereld vol seksueel, politiek en moreel ambivalente figuren.
Bent u klaar met de wortels van de Westerse beschaving?
„Ik wilde het nu eens hebben over het heden, kolonialisme en de ondoorzichtigheid van de macht. Ik filmde met Frans geld, dus dan hou je Réunion, het Caribisch gebied en Polynesië over. Tahiti associeer je met een aards paradijs, met Gaugin. Een inspiratie was de autobiografie van de Polynesische vrouw van Marlon Brando, Tarita Teriʻipai, over hoe dat paradijs werd verwoest door Hollywoodtypes, kernproeven en massatoerisme. Maar ik beweer ook dat het Westen zelf een koloniale samenleving wordt. Ooit werd het bijeen gehouden door de middenklasse. Die verdwijnt, het gat tussen de macht en de onderdanen groet. De macht opereert steeds ondoorzichtiger.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101048495-836762.jpg)
Wat is de rol van De Roller?
„De illusie wekken dat er nog een kanaal is naar de macht. Maar wordt het serieus – zoals bij de hervatting van kernproeven – dan wordt De Roller geïsoleerd. Zo’n besluit zou Chirac vroeger op tv aankondigen, nu kijken ze wel uit met internet en activisten.
„Hardcore macht stoort zich sowieso niet aan wetten. Kijk naar de dood van Bin Laden. Amerikanen vallen een land binnen, ontvoeren een stel mensen en dumpen er één in zee. Zonder enige wettelijke dekking, maar niks stiekem doen, ze scheppen erover op. Macht doet wat macht wil, en dat moeten we weten ook.”
Bij u speelt het plot zich buiten beeld af, de held merkt alleen de gevolgen.
„Ik hou van dialectiek tussen het zichtbare en onzichtbare, dat er zich iets groters afspeelt dat langzaam de plot binnen sijpelt. Ik prikkel ook graag met een anticlimax of een veel te lange dialoog. Die irritatie doet iets fysieks met u, maakt u alert. Zoiets kan niet op Netflix, want dan zapt u weg, gaat u naar de keuken of checkt uw sociale media. In de bioscoop blijft u wel zitten, u betaalde voor een kaartje. En dan beleeft u iets.”
U klinkt als de jonge Stalin. Die sloeg kinderen in het gezicht zodat ze zijn naam onthielden.
„Wat een fijne metafoor. Zo is het. Mijn films zullen onthouden worden omdat ik u pijn doe.”
Wat wil De Roller, de situatie begrijpen, controleren of veranderen?
„Kan De Roller handelen? Hij kan protesteren, maar kent alleen geruchten, dus ontkennen ze en ontslaan ze hem. Hij probeert tot actie op te porren, maar anderen weten van niets en doen dus niets. Dus ja, De Roller wil de situatie begrijpen. Anders gebeurt er niks.”
‘Waarom gaan mensen naar musea? Om uitgedaagd en verrast te worden. Zo kan je ook naar de bioscoop gaan’
Moeten we uw films willen begrijpen?
„Ik zou zeker een poging wagen. Waarom gaan mensen naar musea? Om uitgedaagd en verrast te worden. Zo kan je ook naar de bioscoop gaan. Daar kan je puur entertainment zoeken zoals Top Gun: overweldigend en spectaculair. Of naar mijn intellectueel spectaculaire films gaan. Alles ertussenin draait ook op Netflix. Nee, het gaat straks alleen nog tussen Tom Cruise en mij. Een waardige tegenstander. Tom maalt ook niet om plot, dat is slechts een veiligheidsgordel die een gevoel van controle geeft terwijl u eigenlijk overweldigt wil worden door de fysieke, abstracte sensatie van de cockpit.”
Hoe vindt u de balans tussen uitdagend en incoherent?
„Een stimulerende film wekt de indruk dat er een logica achter schuilt die je nooit helemaal vat. Die balans is lastig, ik wil geen videokunst of experimentele cinema maken.”
‘Pacifiction’ is een een politieke thriller die langzaam in duigen valt.
Tot het eind hè, dan is de thriller weer terug. Zo ongewoon is dat niet. Kijk naar Hollywoodfilms uit de jaren ’70: The Parallax Views, The Conversation. Daar gebeurt het ook buiten beeld. Of Apocalypse Now. Wie is de vijand? We zien hem nooit. Is kolonel Kurtz het probleem of de oplossing? Geen idee. Toch is de macht ook heel simpel. Iemand in Parijs wil de atoomproeven in Polynesië hervatten. Punt. Maar dat is geen film.”
