Er komt een nieuw deskundigenonderzoek in de zaak die bekend staat als ‘Thijs H’. Dat heeft de rechtbank Maastricht bepaald in een tussenvonnis in de civiele rechtszaak die Hermans (op eigen verzoek met zijn volledige naam) aanspande tegen ggz-instelling Mondriaan. Hermans was bij Mondriaan in behandeling, toen hij in een psychose in mei 2019 in Den Haag en Brunssum drie wandelaars met messteken om het leven bracht.
Hermans verwijt Mondriaan dat de behandelaars bij hem voorafgaande aan die fatale gebeurtenissen de verkeerde diagnose ADHD stelde, dat hij vervolgens ten onrechte het psychose-aanjagend ADHD-medicijn dexamfetamine kreeg voorgeschreven en dat hij daardoor in de psychose raakte waarin hij zijn slachtoffers doodstak. Hij eist in de civiele zaak dat Mondriaan aansprakelijk gesteld wordt voor ontoereikende zorg en de schade.
In zijn strafzaak kreeg Hermans bij het gerechtshof in Den Bosch 22 jaar cel en tbs opgelegd. Dat arrest werd vorig jaar door de Hoge Raad bevestigd, maar het zorgt nog steeds zowel binnen als buiten de rechtszaal voor discussie.
Daarin staat de vraag centraal of Hermans tijdens de moorden volledig ontoerekeningsvatbaar was omdat hij in een psychose verkeerde, of dat hij – zoals het eindarrest van de Hoge Raad bevestigt – wel degelijk deels toerekeningsvatbaar was omdat hij schijnbaar bewuste keuzes maakte, zoals het selecteren van zijn slachtoffers en het uitzetten van zijn mobiele telefoon.
Waanwereld
De deskundigen van het Pieter Baan Centrum en andere psychiaters en psychologen stelden bij herhaling dat iemand in een psychose schijnbaar rationele keuzes kan maken, maar dat die keuzes geplaatst moeten worden binnen de waanwereld waarin iemand in een psychose verkeert. De deskundigen stelden bovendien vast dat Hermans verkeerd diagnostiseerd was, en dat de dexamfetamine mogelijk psychose-aanjagend had gewerkt. De strafrechters van rechtbank en hof legden dat advies terzijde.
De vraag hóe Thijs Hermans in zijn psychose kwam, bleef daarmee deels onbeantwoord. Er werd in opdracht van de Inspectie Gezondheidszorg (IGJ) wel onderzoek gedaan naar de behandeling van Hermans door Mondriaan, maar dat onderzoek wordt nog steeds door Mondriaan geheim gehouden. Alleen deels zwartgelakte conclusies waren bij rechtbank en hof bekend. Uit een uitgebreide reconstructie in NRC over de zaak bleek onder meer dat in die zwartgelakte delen juist kritiek stond op het monitoren van het effect van dexamfetamine op Hermans.
‘Geen fout’
Mondriaan houdt nog altijd vol dat de instelling geen fout maakte met de ADHD-diagnose en dus met het voorschrijven van dexamfetamine. In een schriftelijke verklaring na de zitting van de civiele rechtszaak van 11 januari schreef Mondriaan „dat de medewerkers van Mondriaan de zorg hebben betracht die van een bekwaam en handelend vakgenoot mag worden verwacht”.
Lees ook
Kritiek op arrest Hoge Raad binnen psychiatrie en rechterlijke macht
Het onderzoek waartoe de civiele rechtbank Maastricht nu opdracht geeft, moet voor eens en voor altijd antwoord geven op de hoofdvragen die in de strafzaak ter discussie bleven staan. Is Hermans verkeerd gediagnostiseerd? Kreeg hij het verkeerde medicijn en is dat verkeerd gemonitord? En is dat de verklaring voor zijn psychose en daarmee voor de moorden uit mei 2019?
De civiele zaak wordt 22 mei bij de rechtbank Maastricht voortgezet. Dan wil de rechtbank een psychiater en een psycholoog aanwijzen voor het nieuwe onderzoek.
