Asielzoekers mogen niet worden opgesloten in het detentiecomplex bij Schiphol, omdat de omstandigheden te veel lijken op een gevangenisregime. Dit heeft de rechtbank Den Haag vrijdag geoordeeld, nadat drie rechters vorige week hadden besloten zelf een kijkje te nemen bij het Justitieel Complex Schiphol. Een asielzoeker daar nu opsluiten, is „van meet af aan onrechtmatig”, schrijft de rechtbank.
Eerder deze week oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State in een vergelijkbare zaak dat het detentiecomplex bij Schiphol wél volstond om asielzoekers op te vangen. Uit dat arrest blijkt dat de vrijheidsbeperkingen volgens de IND te maken hebben met personeelstekorten bij het detentiecentrum. Weliswaar erkent de Afdeling dat asielzoekers sinds november aan „meer vrijheidsbeperkingen” worden onderworpen, maar ze concludeerde dat hun deel van het complex strookt met de Europese regelgeving.
Daar denkt de rechtbank Den Haag anders over. De zaak van vrijdag draaide om een man die op 1 januari 2025 vanuit de Taiwanese hoofdstad Taipei op Schiphol is aangekomen, waar hij een asielverzoek heeft ingediend. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) plaatste hem vervolgens in detentie. Kern van de zaak is of het deel van het detentiecomplex bij Schiphol voldoet aan de Europese eisen voor asielopvang.
Lees ook
‘Deze man nooit je opvang binnenlaten’. Hoe één asielzoeker een heel overheidsapparaat op stang kon jagen
Communiceren
Europeesrechtelijk geldt het principe dat asielzoekers niet moeten worden opgesloten, juist omdat ze om internationale bescherming vragen. Zo volgt uit de Opvangrichtlijn dat asielzoekers die toch worden gedetineerd, worden gescheiden van strafrechtelijk veroordeelde vreemdelingen. Bovendien moet die eerste groep toegang hebben tot de buitenlucht.
Het Justitieel Complex Schiphol, zo zagen de rechters, bestaat uit twee delen: een voor asielzoekers in afwachting van hun procedure, een voor veroordeelde vreemdelingen. De rechters constateerden dat de twee groepen elkaar kunnen tegenkomen en op sommige plekken – ondanks een muur – met elkaar kunnen communiceren.
Europeesrechtelijk mogen asielzoekers niet worden opgesloten, juist omdat ze om internationale bescherming vragen
Meest kwalijk, oordeelt de rechtbank, is dat asielzoekers die niets hebben misdaan tussen 22:00 uur en 08:00 uur worden opgesloten. Ook moeten ze verplicht in een tweepersoonscel verblijven en mogen ze alleen naar buiten onder begeleiding. Dit alles heeft te veel weg van een strafregime, concludeert de rechtbank. Het is volgens de rechters ook niet uit te leggen dat asielzoekers beperkt gebruik mogen maken van hun mobiele telefoon en internet.
De Raad van State oordeelde woensdag dat de vrijheidsbeperkingen van asielzoekers weliswaar toenamen, maar dat nog steeds wordt voldaan aan Europese regels.
IND
Het ministerie van Asiel en Migratie kan zich niet vinden in het oordeel van de rechtbank. Het gaat in hoger beroep. „Om te voorkomen dat de vreemdeling moet worden vrijgelaten”, zal de IND de Raad van State om een voorlopige voorziening vragen, schrijft een woordvoerder in reactie op vragen van NRC. „Er is namelijk wel degelijk verschil tussen de regels voor ingesloten vreemdelingen en strafrechtelijk ingesloten vreemdelingen.”
In dat licht wil de Raad niet reageren op de uitspraak van deze vrijdag. Wel zegt een woordvoerder dat de hoogste bestuursrechter sinds november te maken heeft met ongeveer 140 zaken van asielzoekers die bij Schiphol worden gedetineerd. „Een ongebruikelijke hoeveelheid.”
Lees ook
‘Kansarme asielzoekers’ in detentieregime: COA wist dat het niet mocht, maar deed het toch
