De realityserie The Boyfriend is de eerste Japanse datingshow met alleen homoseksuele deelnemers. Recensenten zijn lovend en noemen de Netflix-serie ‘baanbrekend’ vanwege het doorbreken van hardnekkige stereotypes. Voor kijkers is het een verademing om te zien hoe de mannen het vooral hebben over het vinden van een trouwe partner en het opbouwen van een relatie.
„Voor mij was het een openbaring”, vertelt Daiki Yoshioka, die zich als winnaar van een schoonheidswedstrijd ‘Mr. Gay Japan’ mag noemen, en regelmatig in de media verschijnt om over het gebrek aan zichtbaarheid van homoseksuelen te spreken. „Ik besefte ineens dat ik niet de enige ben die op zoek is naar echte liefde.”
In de show moeten negen vrijgezelle mannen een koffietentje runnen in een omgebouwde bus. De locatie van The Boyfriend is gekozen om de alledaagsheid van de serie te benadrukken: geen afgesloten tropisch eiland met een enorme villa, maar een bescheiden onderkomen in een klein kustplaatsje aan de Japanse Zee. De deelnemers zijn beleefd, goed gekleed, praten met elkaar over het huishoudbudget en in welke volgorde ze de badkamer mogen gebruiken. Heel anders dan de standaardformule waarmee datingshow kijkers trekken, waarin geoliede mannen en vrouwen in weinig verhullende badkleding van de ene naar de andere sensationele gebeurtenis gaan.
Lees ook
De introverte revolutie van dateprogramma ‘The Boyfriend’
Yoshioka was blij verrast toen hij The Boyfriend voor het eerst keek. „Ik had in het begin lage verwachtingen. De manier waarop de Japanse televisie homoseksualiteit laat zien, is erg stereotype”, legt hij uit. „We zijn het mikpunt van seksueel getinte grappen, en worden niet afgebeeld als een minderheid waarmee rekening gehouden moet worden.”
Homowijk in Tokio
Lopend door Shinjuku Nichome, de homowijk van Tokio, wijst Yoshioka de ene na de andere ontmoetingsplek aan. „Niet alle schuld ligt bij de media natuurlijk. Wij houden het geseksualiseerde beeld als homogemeenschap zelf ook in stand”, vertelt hij. „Elke keer als ik hier in de wijk een afspraakje heb, gaat het al snel over seks. Vluggertjes en korte relaties zijn de norm.” Daarom is deze serie baanbrekend voor veel homoseksuele Japanners, gelooft Yoshioka: „Het laat zien dat we kunnen losbreken van deze manier van denken, en net als anderen ook normale liefde kunnen ervaren.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120493444-5bbf69.jpg|https://images.nrc.nl/vjxOVi6sUe1Hcu9Fz_Fj5Uj1za4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120493444-5bbf69.jpg|https://images.nrc.nl/MnVOyReRCikyYeWmiz4d9XcpjnY=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120493444-5bbf69.jpg)
De realityshow is daarmee een doorbraak in Japan. Niet alleen omdat die breekt met stereotypen, maar ook omdat de serie staat voor de groeiende openheid in de discussie rond seksualiteit. Dat is onder andere merkbaar in het toenemende aantal bekende Japanners die in het openbaar praten over hun geaardheid, iets dat nog geen tien jaar geleden vrijwel ondenkbaar was.
Toen de populaire zanger Shinjiro Atae vorig jaar vanaf het podium zijn fans vertelde dat hij zich aangetrokken voelde tot mannen, volgde luid gejuich en een oorverdovend applaus. Het was een duidelijke breuk met het verleden, Atae werd een van de eerste publieke figuren wiens carrière niet knakte door zijn eerlijkheid. „Daarom is zichtbaarheid in de media zo belangrijk”, zegt Yoshioka. „Het is de enige manier om meer begrip, en meer acceptatie te krijgen in de rest van de samenleving.”
Gelijke rechten voor lhbti+-ers zijn echter nog ver te zoeken. „Ik denk niet dat het verbod op het homohuwelijk onrechtvaardige discriminatie van de staat is”, beargumenteerde premier Fumio Kishida vorig jaar nog tijdens een parlementsdebat. Zijn persoonlijke adviseur, Masayoshi Awari, kwam rond dezelfde tijd in opspraak omdat hij zei seksuele minderheden „niet eens te willen zien”. Na een aantal weken publieke verontwaardiging werd hij ontslagen.
Geregistreerd partnerschap
De kloof tussen politiek en publieke opinie is opvallend. Volgens recente peilingen is meer dan 70 procent van de Japanners voorstander van het openstellen van het huwelijk voor koppels van hetzelfde geslacht. Onder twintigers en dertigers ligt het percentage zelfs rond de 90 procent. De landelijke politiek wordt echter gedomineerd door oudere Japanse mannen met een conservatief wereldbeeld. De gemiddelde leeftijd van Japanse parlementariërs is 55,5 jaar en slechts één op de tien volksvertegenwoordigers is vrouw. Ter vergelijking: de gemiddelde leeftijd in de Tweede Kamer is 45, en 40 procent is vrouw.
Volgens recente peilingen is meer dan 70 procent van de Japanners voorstander van het openstellen van het huwelijk voor koppels van hetzelfde geslacht
„Mijn ouders zijn nog van de oudere generatie”, zegt Yoshioka. „Ze kwamen er per ongeluk achter dat ik homo ben. Het was een heftige ruzie waarbij ze me vertelden dat ze spijt hadden dat ik geboren was.” Toch is zelfs onder oudere Japanners het sentiment aan het verschuiven. „Het kostte tijd, maar nu zijn m’n ouders mijn grootste fans”, vertelt hij met een glimlach.
Hoewel de nationale overheid weigert rechten te verlenen aan homoparen, gebeurt dat op gemeentelijk niveau al wel. Volgens een recente telling hebben 460 van de 1.724 lokale overheden in Japan een vorm van geregistreerd partnerschap voor koppels van het gelijke geslacht ingevoerd. Hiermee kunnen ze gebruik maken van verschillende regelingen, waaronder anti-huurdiscriminatie. Maar deze regelingen zijn niet wettelijk vastgelegd, dus ontbreekt gerechtelijke bescherming.
Homokoppels hebben om die reden door het hele land rechtszaken aangespannen, en met succes. In zes van de zeven uitspraken tot nu toe kregen de klagers gedeeltelijk of volledig gelijk. Het hooggerechtshof in het district Sapporo verklaarde eerder dit jaar zelfs dat het verbod op het homohuwelijk ongrondwettelijk is. De overheid reageerde terughoudend, en stelde slechts dat het de uitkomsten van de lopende rechtszaken afwacht.
Desondanks is Yoshioka optimistisch: „Door series als The Boyfriend komen mensen op een normale manier in contact met seksuele minderheden.” Hij benadrukt dat Japan een land is van geleidelijke verandering. „Daarom geloof ik dat we er uiteindelijk wel komen. Het is een kwestie van tijd voordat ik met mijn partner in het huwelijksbootje mag stappen.”
