Haar kinderen spelen graag buiten in het hofje tussen de huizen, maar dat kan al weken niet meer. Kish War wijst naar een stapel vuilniszakken pal naast de ingang, bij het hek. „Ik zie vaak muizen. En soms liggen er injectienaalden tussen het afval, al helemaal onveilig voor de kinderen.” Sommige zakken zijn opengescheurd. Er liggen pizzadozen, verfblikken en luiers.
Kish War, op slippers, met bril en een zwarte hoofddoek, woont in Small Heath, even buiten het centrum van Birmingham en één van de armste buurten van de stad. Ze weet niet waarom de vuilnismannen staken. Ze ziet alleen de gevolgen. Zij en de buren hebben al een paar keer geklaagd bij de gemeente, maar dat heeft weinig zin. „Vorige week zijn ze langsgekomen om alles op te halen. Maar een dag later gooit iemand er één zak neer en dan begint het van voren af aan.”
In Birmingham, de tweede stad van Engeland, hebben honderden vuilnismannen hun werk nu al langer dan een maand neergelegd. En dit is geen gewoon cao-conflict waarbij werknemers meer salaris eisen. De gemeente wil ze opnieuw inschalen en voor sommige vuilnismannen zou dat neerkomen op een inkomensdaling van ongeveer 8.000 pond (ongeveer 9.650 euro) per jaar. Maandag stemmen de leden van de belangrijkste vakbond over een aanbod van de gemeente. De verwachting is dat ze het bod afwijzen.
Financiële problemen
Vuilnisman Adrian Markley komt nu net rond en heeft geen idee hoe dat zou moeten als hij 8.000 pond minder salaris zou krijgen. Na alle vaste lasten en boodschappen houden hij en zijn vrouw per maand ongeveer 30 pond over. Eén keer met de taxi naar het ziekenhuis voor zijn vrouw – ze is slecht ter been en kan niet werken – en ze zijn door die paar tientjes heen. Minder verdienen zou betekenen dat ze moeten verhuizen, zegt hij. Maar waarheen? „We wonen nu al in een goedkoop deel van de stad. Ik zou het niet weten.”
Markley werkt al meer dan twintig jaar ‘op de wagen’ en ziet deze staking als noodzakelijk kwaad. Met enkele tientallen werknemers protesteert hij dagelijks tegenover één van de grote afvalverwerkingspunten van de stad. „Ondergewaardeerd en onder vuur”, staat op een spandoek. Natuurlijk gaat hem aan het hart hoe smerig veel straten zijn. „Ons afval thuis wordt óók niet opgehaald. Maar dit is de enige manier om de gemeenteraad te laten luisteren.”
De stad Birmingham heeft grote financiële moeilijkheden en dat is een probleem voor meer gemeentes in Engeland. De afgelopen jaren kregen ze steeds minder geld van de landelijke overheid. Gemiddeld hebben gemeenten nu 11 procent minder te besteden dan in 2010. Volgens de Britse rekenkamer kan ongeveer de helft van de gemeenten volgend jaar zodanig in de problemen komen dat ze failliet gaan.
Dit gebeurt overal waar ze bezuinigen. Ook de handhaving van illegaal dumpen van afval is bijna helemaal wegbezuinigd
Birmingham verklaarde zichzelf in 2023 al praktisch bankroet. De stad kreeg toen een tegenvaller van 760 miljoen pond, nadat uit een rechtszaak was gebleken dat vrouwen bij de gemeente al jaren minder betaald werden dan mannen in dezelfde functie. Om de financiën rond te krijgen ontsloeg de gemeente honderden werknemers. De lokale belastingen stegen vorig jaar met 10 procent en dit jaar met nog eens 7,5 procent. Er is sterk bezuinigd op voorzieningen voor inwoners, zoals maatschappelijk werk, jeugdhulp en onderhoud van wegen. En omdat sommige vuilnismannen ook meer verdienen dan collega’s met vergelijkbaar werk wil de gemeente nu hun salarissen verlagen, uit angst voor nieuwe rechtszaken.
Die problemen rond gelijke betaling spelen ook elders, schreef The Times afgelopen week. In zeker 25 andere steden, waaronder Leeds, Brighton en Sheffield, zijn vakbonden rechtszaken begonnen over ongelijke salarissen. „Wil je weten waar de toekomstige stakingen plaatsvinden, kijk dan waar zaken voor gelijke beloningen spelen”, zei een anonieme regeringsbron tegen de krant. Het gelijktrekken van functies en salarissen zal tot verzet leiden bij degenen die erop achteruit gaan.
Privébedrijfjes
In Birmingham maakt de staking de grote sociaal-economische ongelijkheid extra zichtbaar. In een armere wijk als Small Heath staan kliko’s volgepropt en met open kleppen aan de weg, in de hoop dat er toch een vuilniswagen langskomt. Vuilnisbakken naast bankjes in het park lopen over. Rottende voedselresten op de grond zijn zwart uitgeslagen en er stijgt een weeïge lucht uit op. Ongediertebestrijders doen goede zaken en over de rattenpopulatie gaan de wildste verhalen rond. Ze zouden zo groot zijn als katten of kleine aapjes.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/04/13150740/data130787354-12e3c3.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/04/13150739/data130787325-891b8b.jpg)
In rijkere buurten ligt bijna geen afval op straat. Hier hebben inwoners een auto om hun vuilniszakken zelf naar de stort te brengen. Of ze betalen privébedrijfjes om hun containers te komen legen. De gemeente probeert de tonnen vuilnis weg te werken met uitzendkrachten en mobiele afvalpunten. Ook die zijn makkelijker te bereiken voor inwoners mét een auto.
Op een pleintje in het oosten van de stad staan twee vuilniswagens, eentje voor losse zakken en eentje om containers in leeg te kieperen. In hun auto’s komen bewoners afval brengen. Sommigen hebben hun hele achterbak vol, anderen houden één afvalzak op schoot. Een buurman loopt heen en weer met een kruiwagen vol vuilniszakken, kliko’s rammelen over de stoep.
Norman Shayler, in een zwart Lonsdale-vest, komt twee zakken afgeven. Hij ziet de staking als symptoom van een landelijk probleem: „Dit gebeurt overal waar ze bezuinigen. Ook de handhaving van illegaal dumpen van afval is bijna helemaal wegbezuinigd.” Aanvankelijk hadden de meeste inwoners sympathie voor de vuilnismannen, zegt Shayler, maar na ruim een maand zakt dat weg, zegt hij: „Ze zien de rotzooi op straat groeien en denken, kom op, ga maar weer aan het werk.”
