Ondanks alle vertragingen, overvolle spitstreinen en falende infrastructuur op de hogesnelheidslijn van het afgelopen jaar, ziet spoorbeheerder ProRail 2024 als een succesvol jaar. Vier van de vijf prestatie-afspraken met de overheid zijn gehaald, dertig snelheidsbeperkingen werden opgeheven en er is flink geïnvesteerd.
„Als de Consumentenbond een Europese vergelijking zou maken, waren wij de ‘Beste Koop’”, licht financieel-directeur Mirjam van Velthuizen donderdag toe, in de trein van Roermond naar Nijmegen. Treinen in Zwitserland rijden punctueler en veroorzaken minder overlast, werpt ze zelf op, maar „tegen veel hogere kosten”. Zwitserland besteedt ruim 0,3 procent van zijn bruto nationaal product aan railinfrastructuur, Nederland ongeveer 0,2 procent, voegt ze toe.
Als de Consumentenbond een Europese vergelijking zou maken, waren wij de ‘Beste Koop’
ProRail publiceert deze vrijdag het jaarverslag over 2024. De spoorbeheerder gaf vorig jaar 1,81 miljard euro uit aan onderhoud en uitbreidingen van het spoor. Dat was 22 procent meer dan in 2023. Voor 2025 is opnieuw een recordbudget gereserveerd: 1,85 miljard euro. Grote projecten zijn onder meer gepland rond Amsterdam Centraal en in Leeuwarden en Amersfoort. Eerder dit jaar keerde de Eurostar terug, de directe verbinding tussen Amsterdam en Londen.
Ook begint deze zomer eindelijk de grootscheepse modernisering van de Maaslijn. Deze belangrijke regionale verbinding tussen Roermond en Nijmegen — met dagelijks zo’n 22.000 reizigers — kampt al jaren met uitval, overvolle treinen en een lage waardering van reizigers. Hoewel de provincie Limburg al in 2016 met het project wilde beginnen, werd de operatie keer op keer uitgesteld. Plannen werden gewijzigd, kosten voor materieel en personeel stegen sterk, een aanbesteding mislukte.
De renovatie van de Maaslijn moet volgens de laatste raming 358 miljoen euro kosten. Dat is het dubbele van het budget van enkele jaren geleden. Voor dat geld wordt de lijn geëlektrificeerd, de sporen op meerdere plekken sporen verdubbeld en twintig overwegen veiliger gemaakt. Tegelijkertijd neemt ProRail allerlei maatregelen om dassen, roofvogels, vleermuizen en andere flora en fauna te ontzien.
Van groen naar grijs
In 2024 scoorde het Nederlandse spoornet boven de bodemwaarden die ProRail en NS met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hebben afgesproken. Vooral in de eerste maanden van het jaar kende het treinverkeer veel storingen. „We hebben fors moeten bijsturen”, aldus Van Velthuizen. Maar dat vraagt steeds meer, zegt ze, in een overvolle planning, met krapte op de arbeidsmarkt en in de bouw.
Een hoopvolle oplossing noemt ze ERTMS, een Europees systeem voor digitale treinbeveiliging dat de oude seinen moet vervangen. Het belooft veiliger en efficiënter treinverkeer, maar de invoering is complex en duur. In april meldde staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) dat de kosten voor de aanleg van ERTMS opnieuw zijn toegenomen, dit keer met 161 miljoen euro.
Lees ook
Als het spoor ziek is, zie je bij Zwolle de meeste symptomen
Op het gebied van duurzaamheid heeft ProRail de uitstoot van CO2 in de eigen bedrijfsvoering in tien jaar met meer dan 50 procent verlaagd. Er wordt minder gas verbruikt en er wordt geëxperimenteerd met volledig gerecyclede bovenleidingen en spoorstaven. Toch neemt de officiële CO2-voetafdruk in 2025 juist toe. Door strengere meetregels voldoet de ingekochte Europese groene stroom niet meer aan de Nederlandse norm, waardoor die boekhoudkundig als ‘grijs’ telt, en niet meer als ‘groen’.
