‘Predikant van het globalisme’, dankbaar personage in complottheorieën: wie is Klaus Schwab, de man achter het World Economic Forum?

De oprichter en hoofdnetwerker van het World Economic Forum (WEF) doet een stap naar de achtergrond. Zonder Klaus Schwab (86) was het jaarlijkse netwerkfestival voor politiek en bedrijfsleven in het Zwitserse skiresort Davos er niet gekomen. De Duitse professor ziet zichzelf vooral als een verbinder en managementfilosoof. Hij is ook een internationaal symbool geworden voor de ondemocratische macht van elites en figureert prominent in samenzweringstheorieën.

Lees ook
Wat gebeurt er echt op het World Economic Forum in Davos?

Waar hij van wordt beschuldigd verschilt per tijdsgewricht. Toen hij in de jaren zeventig met het forum begon, kreeg hij kritiek van ondernemers omdat hij ze liet luisteren naar een katholieke linkse priester die bedrijven van roofkapitalisme beschuldigde. In de jaren tachtig en negentig moesten vooral anti-globalisten niets van hem hebben. Recenter komt kritiek op ‘Davos’ meer van klimaatactivisten. En van ultrarechts, dat Schwab de laatste jaren steeds venijniger en persoonlijker is gaan aanpakken en hem haast duivelse eigenschappen toedicht. De vrees is dat in het Alpendorp wordt gewerkt aan ‘The Great Reset’, de titel van een oproep van Schwab samen met (toen nog) prins Charles om post-Covid-ongelijkheid tegen te gaan en de vruchten van innovatie over de wereld te verspreiden. De afkorting ‘WEF’ staat in deze samenzweringstheorie symbool voor bedrijven die samenspannen met overheden om bevolkingen vaccins op te dringen en voor een surveillancemaatschappij.

Dat Schwab zo tot de verbeelding spreekt als ‘spin in het web’ van een wild complot, is niet zo vreemd: zijn netwerk is ongekend. Wereldleiders en topbestuurders van multinationals spreken hem met zijn voornaam aan. ‘Klaus’ belt vanuit zijn kantoor in Genève om ze uit te nodigen voor panels en brainstorms tijdens de top die jaarlijks in januari wordt gehouden. De onopvallende slanke kale man met bril en in pak staat vervolgens op de rode loper om ze in Davos te ontvangen. En heet ze op het hoofdpodium welkom in het Duits, Frans of Engels met hoorbaar Duits accent. Zijn vrouw Hilde staat daarbij steevast aan zijn zijde. Ze reageerde op een oproep die hij in de Neue Züricher Zeitung plaatste toen hij het eerste forum organiseerde. Ze hebben samen twee kinderen.

Ingenieur en econoom Schwab werkte na zijn studies in Duitsland en Zwitserland in het bedrijfsleven, onder meer voor een Duitse machinebouwer. Hij deed eind jaren zestig een master bestuurskunde aan Harvard. Na terugkeer in Zwitserland combineerde hij zijn werk voor een groot Zwitsers bedrijf met een deeltijdcontract aan een Zwitsers managementinstituut, dat later is opgegaan in het bekende IMD in Lausanne. Daar schreef hij een boek over het betrekken van verschillende belanghebbenden bij het leiden van een bedrijf. Bedrijven hebben in zijn ogen een functie in de maatschappij. En die gaat verder dan het rijk maken van aandeelhouders.

Mega-evenement in de sneeuw

Na zijn terugkeer uit Harvard ontstond ook het idee voor het World Economic Forum. Het plan was aanvankelijk om een soort Europees equivalent te creëren voor Amerikaanse MBA-opleidingen, waar ondernemers elkaar ontmoeten. Schwab organiseerde op eigen kosten het European Management Symposium, voor kennisuitwisseling tussen Europese ondernemers. In skiresort Davos was toen net een nieuw congrescentrum geopend. Voor de colleges werden prominente Amerikaanse economen ingevlogen.

Er bleek grote behoefte aan. Inmiddels is ‘Davos’ al decennia een mega-evenement in de sneeuw, met zo’n drieduizend actieve deelnemers en zeker zoveel beveiligers, cateraars en persmedewerkers. Het wordt georganiseerd door de non-profitorganisatie World Economic Forum, die zo’n achthonderd werknemers heeft en een groot kantoor in Genève. Het WEF wordt betaald door het bedrijfsleven. Behalve de bekende jaarlijkse bijeenkomst zijn er ook kleinere door het jaar heen en produceert het WEF tal van nieuwsbrieven, projecten en studies, zoals het Global Competitiveness Report.

Het succes van het WEF heeft een zelfversterkend effect: doordat alle machthebbers acte de présence geven, vinden ook anderen dat ze erbij moeten zijn. Dat geldt ook voor ngo’s, Greta Thunberg en andere sprekers die zich tot de politieke en economische wereldtop willen richten. Of ze nu willen of niet, Davos is een plek geworden om invloed uit te oefenen.

Geen glamourkoppel

Hoewel Hilde en Klaus Schwab vermogend zijn, is het geen glamourkoppel dat van netwerkborrel naar diner hopt. „We zijn niet van de cocktail party’s”, zegt Schwab in de documentaire The Forum uit 2019. Hij herkent zich duidelijk niet in het beeld van verlengstuk van multinationals en evangelist van globalisering. „Globalisering is een realiteit. Zoals het weer dat is.”

De dagelijkse leiding van het WEF is de afgelopen jaren al meer en meer in handen gekomen van zijn opvolger Børge Brende, een Noor, maar de programmering ademt duidelijk Schwabs ideeën en stempel. Zijn achtergrond als ingenieur klinkt door in een fascinatie voor gadgets en een sterk geloof in technologische vooruitgang.

Het WEF wordt vaak de hoge mate van vrijblijvendheid verweten. Er wordt vooral gepraat over de toestand in de wereld en goede voornemens. Bedrijven hoeven niet duurzaam te zijn om te mogen komen of sponsoren. Schwab verdedigt consequent de waarde van overleg en dialoog. Ook als dat met grote vervuilers is, of met autocraten. „Als jij priester van een kerk was, dan zou je willen dat de zondaars naar je toe kwamen op zondag. Je zou ze niet willen uitsluiten”, zegt hij over de deelnemers. Er moet gepraat worden, juist door mensen die het niet met elkaar eens zijn. Dat zal onder Schwabs opvolger niet anders zijn.

Delen





Mail de redactie