Een groot corruptieschandaal en massa-arrestaties in Portugal zetten de politiek op haar kop. Premier António Costa maakte dinsdag bekend op te stappen. „Ik heb geen strafbare feiten op mijn geweten”, zei de premier, die elke betrokkenheid ontkent.
Aanleiding is een onderzoek van de Portugese politie. Dinsdagmiddag doorzochten ze de ambtswoning van premier Costa en arresteerden ze zijn stafchef, Vítor Escária, en zijn adviseur Diogo Lacerda Machado. Het onderzoek is begonnen wegens vermeende corruptiemisdrijven die verband houden met de lithium- en groenewaterstofbranche. Woordvoerders van premier Costa hebben bevestigd dat er een politieonderzoek plaatsvindt in de ambtelijke woning, maar willen verder geen inhoudelijke reactie geven.
De opgestapte premier zegt dat hij zijn werk „altijd met een zuiver geweten” en „met mijn hele hart toegewijd aan Portugal” heeft uitgevoerd. „Ik dank de Portugezen voor het vertrouwen dat ze in mij hadden, maar om mijn waardigheid te behouden heb ik mijn ontslag ingediend bij president Sousa.” Costa zegt dat hij het corruptieonderzoek afwacht en dan pas besluit of hij zich opnieuw kandidaat zal stellen.
De politie heeft in totaal veertig invallen gedaan, onder meer op het hoofdkantoor van het ministerie van Milieu en Infrastructuur. De ministers Duarte Cordeiro (Milieu en Klimaattransitie) en João Galamba (Infrastructuur) worden ook door de Portugese krant Público als verdachten genoemd en zouden meegenomen zijn door de politie voor verhoor. Ook de voormalige minister João Pedro Matos Fernandes is aangehouden. Behalve de kantoren worden ook de woningen van de bewindslieden onderzocht.
De operatie maakt deel uit van een strafrechtelijk onderzoek dat eind 2019 is begonnen na een anonieme klacht over de bevoorrechte behandeling van Portugese bedrijven om groene waterstof uit Sines. De verdachten in dit corruptieschandaal zouden bedrijven in eigen land een voorkeursbehandeling hebben geven en bedrijven uit bijvoorbeeld Nederland achterstellen. Daarbij zou ook de burgemeester van Sines, een havenstad ten zuiden van Lissabon, bij zijn betrokken, dus arresteerde de politie hem ook. Sines heeft een belangrijke waterstofhub naast de haven waardoor export gunstiger is.
Verwikkeld in controverse
De socialistische regering van Costa heeft talloze plannen gesteund om lithium te winnen in verschillende delen van Portugal. Maar deze projecten zijn verwikkeld in controverse vanwege de lage kwaliteit en de onevenredige milieuschade die bij het proces komen kijken. De regering heeft ook flink ingezet op een groene waterstofproductiehub in de haven van Sines, een project dat wordt gefinancierd met miljarden euro’s aan innovatiegeld van de EU.
Premier Costa is na de inval direct naar het presidentieel paleis gegaan om het staatshoofd president Marcelo Rebelo de Sousa, persoonlijk op de hoogte te stellen van de gebeurtenissen. De rol van Costa in dit corruptieschandaal is nog niet duidelijk, maar verschillende analisten vinden het opmerkelijk dat mensen dicht bij de premier zijn gearresteerd.
Portugal is samen met Spanje en belangrijke speler in Europa op het gebied van waterstof. Onlangs gingen verschillende Nederlandse politici naar beiden landen om plannen te maken voor intensivering van de energiesamenwerking.
