N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data94995208-0b0160.jpg)
Foto Felipe Dana/AP
Ik leerde Oleksandr Chuian twintig jaar geleden kennen, maar vandaag was de eerste keer dat we elkaar aan de telefoon spraken. Ik heb nooit Oekraïens geleerd en voelde me wat ongemakkelijk omdat ik hem misschien niet helemaal goed zou begrijpen. Ik deelde mijn onzekerheid met hem. „Niet erg, als je wil kunnen we fascistisch spreken.” Zijn grap raakte me: ik spreek en schrijf in het Russisch, maar de realiteit is dat Poetin de taal van Poesjkin en Tsjechov heeft getransformeerd tot een fascistische taal voor heel wat Oekraïners.
We spraken af om elkaar na het avondeten te bellen, en Oleksandr stuurde me alvast een foto door: een gasbusje aangesloten op een kampeerbrander, boven de tafel een powerbank met een ledstrip. Zo ziet zijn keuken in Kiev eruit na Poetins massale bombardementen op de Oekraïense energie-infrastructuur.
We leerden elkaar in 2003 kennen tijdens een Moskous Apple-internetforum. Oleksandr was een fijne vriend, fan van Macs (exotisch in die tijd), bioloog van opleiding en werkte als grafisch designer. We spraken destijds Russisch met elkaar, onze moedertaal, toen nog niet de taal van de agressor die vandaag Oleksandrs vaderland verwoest. Vandaag praat hij Oekraïens tegen me.
Iedereen kent de beelden van de Russische raket die op 26 februari in een flatgebouw in Kiev insloeg en zo drie verdiepingen vernietigde. Oleksandr woont een paar honderd meter daar vandaan. Deze raket had evengoed zijn appartement kunnen raken, net als elke andere raket die in de bijna tien maanden van Poetins misdadige oorlog op de woonwijken van Kiev werd afgevuurd.
Gemilitariseerde vleermuizen
Er is veel veranderd sinds het begin van de oorlog. De krankzinnige motieven om een oorlog tegen Oekraïne te ontketenen werden gewijzigd: van de strijd tegen het ‘fascisme’, de bestraffing van Kiev voor de ontwikkeling van Covid en gemilitariseerde vleermuizen en muggen die Russen bijten en besmetten met ongeneeslijke ziekten, tot de huidige strijd tegen het Oekraïense en westerse satanisme. De frontlinies zijn anders, Poetins generaals werden gewisseld. Maar één ding is hetzelfde gebleven: de terreur.
Het ‘tweede grootste leger ter wereld’, dat niet in staat bleek om te vechten tegen de oorspronkelijk veel slechter uitgeruste, maar uiterst gemotiveerde Oekraïense krijgsmacht, had vanaf het begin de civiele bevolking als doelwit. Een vriendin uit Charkov zag tijdens de allereerste oorlogsdagen de massale beschietingen met het Multiple Launch Rocket System van woonwijken in haar buurt. Toen ik haar opbelde, klonk haar stem schor door geschreeuw. Met deze terreur hoopt Poetin de Oekraïners te intimideren, hun wil tot verzet te breken en de natie te dwingen zich over te geven. Een vergeefse hoop, net als zijn waanzinnige hoop om Oekraïne binnen drie dagen te veroveren.
Sinds het begin van de recente golf bombardementen zijn ongeveer duizend raketten, kamikaze-drones en andere zware projectielen afgevuurd op burgerdoelwitten en op de elektrische infrastructuur van Oekraïne. Ik weet niet wat mij het meest schokt: de schaamteloosheid van Poetins onverhulde terreur, de omvang van deze nieuwe misdaad, de koelbloedige berekening en planning ervan vanuit comfortabele Moskouse kantoren, of het doel, namelijk maximale schade aan de burgerbevolking. Dezelfde mensen die Poetin op 24 februari pretendeerde te redden uit de greep van de ‘fascisten’, berooft hij vandaag, met de winter voor de deur, van elektriciteit, water en warmte.
Wie zijn de mensen die Poetins misdadige bevelen doorgeven, kruisraketten programmeren, op de lanceerknoppen drukken? Hoe kunnen ze leven met de verantwoordelijkheid voor zulke gruwelijke en grootschalige misdaden tegen de gewone Oekraïners? Zullen de schuldigen ooit worden gevonden, bij naam genoemd en gestraft?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/12/data94850439-b1a426.jpg)
Lees ook: Westen moet terreur van Poetin stoppen
Internationaal tribunaal
De afgelopen dagen hebben verschillende invloedrijke politieke leiders de intentie uitgesproken om een internationaal tribunaal voor de Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne op te richten. Een juiste en noodzakelijke stap, Poetins oorlog vereist zijn eigen Neurenberg-proces. Elke Rus die verantwoordelijk is voor het leed in Oekraïne moet een rechtvaardige straf krijgen. Elke soldaat die vrouwen verkrachtte in Boetsja, elke officier die martelkelders in Cherson beval, elke ingenieur die betrokken was bij het programmeren en lanceren van raketten tegen burgerdoelen, elk lid van de Doema dat voor de oorlog stemde, elke propagandist die de gewone Russen misleidde, elke misdadiger aan de macht – tot Poetin zelf aan toe: niemand mag zijn straf ontlopen.
De bestraffing van Russische oorlogsmisdadigers is niet alleen voor Oekraïne noodzakelijk, maar minstens evenzo voor Rusland zelf. Rusland zal nooit een vrije en gezonde staat worden zonder de erkenning van eigen fouten en misdaden, zonder de afwijzing van eigen leugens en waanvoorstellingen en zonder interne zuivering van eigen misdadigers.
Het omverwerpen van Poetins regime door Russen is een noodzakelijke voorwaarde voor het slagen van het internationaal tribunaal. Ook daarom moet het Westen zoveel mogelijk steun verlenen aan de Russische oppositie – hoe zwak die vandaag ook mag lijken –, aan bekende en onbekende Russen die de oorlog hebben veroordeeld.
Eerst angst, toen woede
„We hebben elektriciteit”, schreef Oleksandr me, „we kunnen zelfs een videogesprek houden!” Ik vroeg hem of hij bang was tijdens de massale bombardementen van de afgelopen weken. „De eerste dagen van de oorlog was er angst, maar die ging over, wat overbleef is de focus en woede”, antwoordde hij. „Poetins terreur zal de Oekraïners niet breken, alleen hun woede nog meer aanwakkeren. De donaties aan het leger zijn sterk toegenomen, zowel gewone mensen als bedrijven doen giften. Anderzijds is werken voor mij erg moeilijk geworden: de elektriciteit valt gedurende vele uren uit en werkt dan een paar uur wel. Als dat ‘s nachts is, moet ik ook ‘s nachts werken. Angst is er niet, want iedereen weet dat we al gewonnen hebben.” Ik vraag Oleksandr of verzoening volgens hem mogelijk is. „Natuurlijk wel, maar niet voor onze generatie en niet voor onze kinderen of kleinkinderen.”
Die middag was Oleksandr naar de kapper gegaan. Het was bizar om te horen. En toen besefte ik: ondanks Poetins terreur gaat het leven in Kiev gewoon door. En dat is geweldig nieuws.
Bij de kapper zag Oleksandr twee enorme accu’s staan en een inverter voor 220. „Erg krachtig was het natuurlijk niet, onvoldoende voor de haardroger, maar het was genoeg voor verlichting en om de tondeuses op te laden. Ze is een alleenstaande moeder met twee zoontjes van vijf en zeven, die ze meeneemt naar haar werk, want scholen kunnen niet zonder elektriciteit. Vanwege de beschietingen gaan de lessen online door, maar zonder elektriciteit is er geen online. Tijdens het knippen zei ze: ‘Waar hopen ze op? Verwachten ze echt dat we Zelensky dumpen wegens gebrek aan voorzieningen? Dan kunnen ze nog lang wachten! Integendeel, we zullen Zelensky dumpen als hij toegevingen aan Poetin zou doen’.”
Ik vroeg Oleksandr wat hij tegen Poetin zou zeggen als hij de kans kreeg. „Crepeer, rotzak!” zei hij in zuiver Russisch, de taal van Poesjkin en Tsjechov, waarop hij in lachen uitbarstte. En ik lachte met hem mee.
