Na drie uur te hebben gesproken, kwam bij de Russische president Vladimir Poetin dan toch het hoge woord eruit. „Ik maak van deze gelegenheid gebruik om [Trump] te feliciteren met zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten”, zei Poetin donderdag tijdens een sessie van de Valdai-discussieclub in Sotsji. Om er meteen aan toe te voegen, dat hij „geen idee” heeft wat Trump zal gaan doen, maar dat diens voornemen om de betrekkingen met Rusland „te herstellen” en de „Oekraïne-crisis” te helpen beëindigen „op zijn minst aandacht verdient”.
Terwijl Europese leiders, onder wie de Oekraïense president Zelensky, er woensdag snel bij waren om de president-elect te feliciteren, bleef het vanuit Moskou stil. De enige reactie kwam van Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov, die liet weten „niet op de hoogte te zijn” van plannen van zijn baas om Trump te feliciteren. Dat zou de betrekkingen echter niet beschadigen, suste Peskov, omdat die toch „niet verder konden verslechteren”. Het was Poetins opzichtige manier om desinteresse te veinzen en te laten zien dat de diplomatieke mores hem gestolen kunnen worden. Anderhalve dag later kwamen de felicitaties dan toch.
Heel geloofwaardig was de Russische desinteresse voor de aanstaande Amerikaanse machtswisseling toch al niet. De Russische nieuwssite Vjorstka wist woensdag te melden dat Poetin en andere hooggeplaatste leden van zijn regering Trump wel degelijk al op woensdag hadden gefeliciteerd. Echter niet via de officiële weg met een telefoontje, maar „via kennissen”, aldus een anonieme bron in de Doema, het Russische parlement. Onder meer Buitenlandminister Sergej Lavrov, voorzitters van Doema en Federatieraad Vjatsjeslav Volodin en Valentina Matvienko, en de machtige bankier German Gref zouden felicitaties naar Mar-a-Lago hebben gestuurd. Daarmee zouden zij, aldus de bron, hun persoonlijke betrekkingen met Trump opwarmen, waar „het Kremlin veel waarde aan hecht”.
Covid-tests voor Poetin
Ook is bekend dat Poetin en Trump er nauwere persoonlijke betrekkingen op nahouden dan beide mannen doen voorkomen. Begin oktober schreef de Amerikaanse journalist Bob Woodward, bekend van zijn Watergate-onthulling, dat Trump bij het uitbreken van de pandemie in 2020 een setje van de eerste covid-tests naar Moskou had gestuurd. „Ik zal het aan niemand vertellen, want de mensen zullen boos worden op jou, niet op mij”, zou Poetin tegen Trump hebben gezegd. Ook zouden ze zeker zeven keer telefonisch contact hebben gehad.
Eind oktober berichtte The Wall Street Journal ook over de goede banden tussen Poetin en Elon Musk, die naar verwachting een belangrijke post zal krijgen binnen Trumps administratie. Beide mannen zouden volgens anonieme Amerikaanse, Europese en Russische bronnen sinds 2022 regelmatig contact hebben over persoonlijke, zakelijke en geopolitieke onderwerpen. Poetin zou Musk onder andere hebben verzocht Starlink-satellieten boven Taiwan niet te activeren, als gunst aan China.
De schimmige werkwijze herinnert aan Trumps eerdere contacten met Moskou en de vele ‘Rusland-onderzoeken’ die Congres en FBI na zijn eerste verkiezing instelden naar de vele Russische en Oekraïense connecties binnen team-Trump. Toen was het onder meer de Russisch-Azerbeidzjaanse popster Emin Agalarov die Trump namens zijn vader, de bekende zakenman Aras Agalarov, gevoelige informatie aanbood over Hillary Clinton. Trump kende de Agalarovs uit 2013, toen zij zijn Miss Universe-verkiezing naar Moskou haalden. Trump zou Poetin naar eigen zeggen in die periode voor het eerst hebben ontmoet, iets wat hij later ontkende.
Lees ook
‘Een Russische popster als go-between’
Donderdag meldde Peskov dat hij een gesprek tussen Trump en Poetin voor diens inauguratie in januari niet uitsloot, maar dat Trump daartoe het initiatief zou moeten nemen. Kurt Volker, Trumps speciale gezant voor Rusland en Oekraïne tussen 2017 en 2019, zei woensdag te verwachten dat Trump het Kremlin zal benaderen. „Ik denk dat hij Poetin zo snel mogelijk gaat bellen en hem zal zeggen dat hij de oorlog moet beëindigen”, zei Volker tegen de Kyiv Independent.
Maar hoe een duurzame vrede tot stand moet komen, is een open vraag. Volgens The Wall Street Journal deed het Trump-team al meerdere voorstellen, die de oorlog echter zouden bevriezen in plaats van beëindigen. Ze behelzen Russische controle over een vijfde van Oekraïens grondgebied, de instelling van een gedemilitariseerde zone van maar liefst 1300 kilometer en een blokkade van Oekraïense NAVO-toetreding. In ruil daarvoor zou Oekraïne kleinschaliger Amerikaanse hulp ontvangen. „Wij kunnen trainingen geven en andere steun, maar de loop van het geweer zal een Europese zijn”, zei een anonieme bron uit Trumps entourage tegen de krant.
Proefballonnetjes
Een andere optie zou zijn om de militaire steun aan Kyiv domweg in te trekken en Zelensky zo te dwingen tot onderhandelingen met Moskou. Dergelijke proefballonnetjes mogen Poetin als muziek in de oren klinken, op instemming van Kyiv of van Europese landen zullen ze niet kunnen rekenen. Bovendien is breed bekend dat Trump ook over cruciale dossiers per dag, zelfs per uur, van gedachten kan veranderen. Een bezoek aan Kyiv kan hem zomaar doen besluiten om niet Oekraïne, maar Rusland een ultimatum te stellen.
Het Kremlin zit niet te wachten op een bevriezing van het conflict, noch op Amerikaanse ultimatums. Woensdag schreef Dmitri Medvedev, vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad en uitgesproken havik, op het (in Rusland verboden) X: „Kamala is er geweest. Laat haar maar kakelen. De doelen van de Speciale Militaire Operatie blijven onveranderd en zullen worden bereikt.” Daarmee herhaalde Medvedev het Kremlin-mantra, dat Rusland niet van plan is de oorlog te staken, die onder het mom van ‘demilitarisering’ en ‘denazificatie’ wordt gevoerd.
Ondertussen hopen Russische elites wel degelijk dat Trump de financiële steun aan Oekraïne zal indammen en de betrekkingen met de VS zullen verbeteren, maar hebben ook zij moeite de stemming in het Kremlin te peilen. De Russische staatspropaganda dreef donderdagavond de spot met Trumps echtgenote Melania, door op tv naaktfoto’s uit haar modellentijd te tonen.
Bovendien boekt Rusland successen op het slagveld en vormt de oorlog een motor achter de door sancties getroffen Russische economie en de propaganda, die haat tegen het Westen voedt en een cruciale peiler vormt onder Poetins regime. Ook gezien de Russische successen op het slagveld, lijkt het onwaarschijnlijk dat Poetin zich na Trumps inauguratie naar de onderhandelingstafel zal haasten. Tenzij er wordt gedreigd met keiharde sancties, of hij onderhandelingen aan zijn achterban kan verkopen als onbetwistbare overwinning.
Lees ook
Verkiezing van Trump doet Oekraïne het ergste vrezen
