Het gerechtshof in Den Haag heeft Pegida-voorman Edwin Wagensveld (56) dinsdag veroordeeld tot een voorwaardelijke taakstraf van veertig uur voor groepsbelediging van moslims. Vorig jaar kreeg de leider van de anti-islambeweging een onvoorwaardelijke taakstraf van 40 uur door de rechtbank van Den Haag opgelegd, maar daartegen ging hij in hoger beroep.
De nieuwe uitspraak van het gerechtshof houdt in dat Wagensveld zijn werkstraf niet hoeft uit hoeft te voeren mits hij zich de komende twee jaar niet schuldig maakt aan een ander strafbaar feit. Komt hij die voorwaarde niet na, dan moet hij de taakstraf verrichten. Een voorwaardelijke straf past beter bij deze zaak „gelet op de persoonlijke omstandigheden van de man”, stelt het hof. Ook wil het hof anderen niet afschrikken gebruik te maken van het recht op vrijheid van meningsuiting. Wagensveld was niet aanwezig bij de uitspraak.
Groepsbelediging
De leider van de radicaal-rechtse anti-islambeweging verscheurde in januari 2023 een koran en vertrapte de uitgescheurde pagina’s in de buurt van de Tweede Kamer. „Wanneer ik de koran aan flarden wil scheuren, dan moet dat gewoon kunnen. Fascistisch boek”, riep Wagensveld volgens de rechtbank. Vervolgens zou hij gezegd hebben dat het boek „net zo erg is als Mein Kampf. Aanhangers [van de islam] volgen dezelfde ideologie als Hitler.” Ook riep hij dat hij op de verscheurde koran zou gaan dansen.
De officier van justitie stelde in de eerste rechtszaak dat de Pegida-voorman hiermee suggereerde dat moslims mogelijk dezelfde wreedheden zullen gaan plegen als de nazi’s. Wagensveld vond dat niet terecht. Tegen de politie verklaarde hij destijds dat hij zich alleen gericht zou hebben op strikte aanhangers van de koran en „de salafisten die alles wat er in staat letterlijk nemen”.
In het hoger beroep oordeelt het hof dinsdag dat Wagensveld moslims met zijn handelen „moedwillig heeft gekwetst” en de groep raakte in „iets dat voor hen zeer persoonlijk en wezenlijk is”. „Hiervoor is geen plaats in onze maatschappij, waarin vrijheid van geloof en gelijkheid tot de belangrijkste kernwaarden behoren”, aldus de voorzitter van het hof. Het verscheuren van de koran is niet strafbaar, dat wordt beschouwd als geloofskritiek.
Rood Vooruit, de beweging van Partij van de Arbeid-leden die géén fusie wil met GroenLinks, gaat een eigen sociaaldemocratische partij oprichten als die fusie van GroenLinks en de PvdA wordt doorgezet. Dat maakte Reshma Roopram, voormalig wethouder van de PvdA in Barendrecht en één van de initiatiefnemers van Rood Vooruit, zaterdagmiddag bekend op een bijeenkomst van de beweging in het Utrechts Stedelijk Gymnasium. Dat de fusie tussen beide partijen er komt lijkt al zo goed als zeker, aangezien een grote meerderheid van de leden voorstander is.
De vraag wat Rood Vooruit zou gaan doen als de fusie doorgaat, is door de val van het kabinet afgelopen week acuut geworden. Donderdag kondigden de besturen van GroenLinks en PvdA aan dat zij een referendum voorleggen aan hun leden, dat tot 12 juni loopt. Stemt een meerderheid van de leden van beide partijen in met de fusie dan zullen de besturen het komende jaar gaan werken aan oprichting van de nieuwe partij. In de zomer van 2026 zou dat dan pas leiden tot een nieuwe partij, en de opheffing van de PvdA en GroenLinks.
Het is een opvallende versnelling van de partijbesturen, omdat de leden van de partijen eigenlijk twee weken later, op het congres van 21 juni, zouden kunnen stemmen. Over die versnelling was veel wrevel bij de aanwezigen op de bijeenkomst van Rood Vooruit: zij vinden dat het proces onzorgvuldig en ondemocratisch verloopt.
De vraag of Rood Vooruit een eigen partij zou beginnen hing al langer in de lucht. Andere kopstukken zoals oud-PvdA-leider Ad Melkert en oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet wilden de afgelopen maanden niet uitsluiten dat zij de PvdA zouden verlaten voor een nieuwe partij, als de fusie wordt doorgezet.
Door voorstanders van de fusie binnen GroenLinks en de PvdA wordt Rood Vooruit weggezet als een kleine en nostalgische beweging. Melkert zei daar dinsdag over dat ,,sommigen denken” dat de beweging een ,,achterhoedegevecht” voert. ,,Zelf denk ik dat wij de voorpost zijn.”
De week die voor VVD, NSC en BBB eensgezind begon, over het tienpuntenplan van PVV-leider Wilders waar zij hun handtekening níét onder wilden zetten, eindigt met ruzie tussen de drie overgebleven regeringspartijen. VVD en BBB willen alle twee het ministerie van Asiel en Migratie onder de hoede nemen, dat vrijgekomen is nu alle PVV-bewindslieden het kabinet hebben verlaten. NSC wilde graag het onderdeel migratie, maar zou dat idee nu hebben opgegeven.
Onder leiding van demissionair premier Dick Schoof hebben VVD-leider Dilan Yesilgöz, Nicolien van Vroonhoven van NSC en Caroline van der Plas van BBB er al drie keer langdurig overleg over gehad, samen met hun drie vicepremiers: één keer op donderdag, twee keer op vrijdag.
Dat eindigde vrijdagavond zonder uitkomst en in een ruzieachtige sfeer, én met de mededeling van Schoof, die een geïrriteerde indruk maakte, dat ze zich dan maar moeten houden aan de vaste vervangingsregeling zoals die geldt bij ziekte of het wegvallen van bewindspersonen. Asiel en migratie valt in dat geval onder VVD’er David van Weel, demissionair minister van Justitie.
Campagnethema
Betrokkenen gaan ervan uit dat vooral de VVD in de verkiezingscampagne heel graag wil bewijzen dat hun partij asiel en migratie wél voortvarend kan aanpakken, in tegenstelling tot PVV’er Marjolein Faber, die dinsdag aftrad. Maar ook BBB’er Mona Keijzer wil asiel. Volgens BBB past dat bij de rest van haar portefeuille: als minister van Wonen gaat ze onder andere ook al over tijdelijke huisvesting voor statushouders.
Ook BBB zou van asiel graag een verkiezingsthema willen maken. Als het daadwerkelijk een groot thema wordt, zal dat naar verwachting vooral gunstig uitpakken voor de PVV: kiezers associëren vooral die partij met een streng asielbeleid.
NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven koos zaterdagmiddag op X de kant van BBB. Ze schreef: „Groot vertrouwen dat BBB de twee – ook voor ons – belangrijke asielwetten door de Kamer kan krijgen. Daarbij, als je kijkt naar de machtsbalans in deze demissionaire regering zou VVD hier best even pas op de plaats kunnen maken.”
Opnieuw gedoe
Volgens de vaste vervangingsregeling krijgt demissionair minister van Financiën Eelco Heinen van de VVD ook Economische Zaken. Volksgezondheid valt dan onder NSC’er Eddy van Hijum die al Sociale Zaken doet, Infrastructuur en Waterstaat zou worden overgenomen door VVD’er Sophie Hermans die al Klimaat doet, en Buitenlandse Handel door Caspar Veldkamp van NSC, minister van Buitenlandse Zaken.
Of er volgende week verder wordt gepraat, is onduidelijk. Schoof lijkt dat niet van plan te zijn, de VVD ook niet, BBB wil dat wel.
Het onderlinge gedoe, opnieuw, lijkt weinig goeds te beloven voor het voornemen van de drie ex-coalitiepartijen om de vijf maanden tot de verkiezingen in oktober te gebruiken om nog zoveel mogelijk te doen voor het land. Het is wel wat vooral demissionair premier Dick Schoof graag wil: redden wat er nog te redden valt van een kabinet en een coalitie in de Tweede Kamer waarin het ene conflict werd afgewisseld door het andere, en elke keer een kabinetscrisis op het laatste moment werd afgewend – tot afgelopen dinsdagochtend.
In de persconferentie op vrijdag zei Schoof dat hij „heel graag” had gewild dat zijn kabinet langer had kunnen zitten.
China en de Verenigde Staten gaan maandag in Londen weer met elkaar praten over hun handelsconflict. Dat maakte de Amerikaanse president Donald Trump bekend op zijn favoriete socialemediaplatform Truth Social. Van Chinese zijde is het gesprek nog niet bevestigd.
Dat de hervatting van de gesprekken „binnenkort” zou plaatsvinden, hadden beide landen donderdag al aangekondigd. Trump en zijn Chinese collega Xi Jinping belden die dag anderhalf uur met elkaar, het eerste van beide kanten bevestigde gesprek tussen de twee sinds een telefoontje enkele dagen voor Trumps inauguratie in januari.
De twee grootste economieën ter wereld raakten de voorbije maanden verwikkeld in een hevige handelsoorlog. Trump verwijt China zijn grote handelsoverschot met de Verenigde Staten, en legde het land hoge invoerheffingen op. China beantwoordde die steeds met eenzelfde tarief. Begin mei hieven de VS een belasting van 145 procent op import uit China, wat – zoals de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent vorige week erkende – in de praktijk neerkwam op een embargo.
Bij een ontmoeting tussen Amerikaanse en Chinese delegaties vorige maand in Genève spraken beide landen af de wederzijdse heffingen voorlopig op te schorten, in afwachting van verdere onderhandelingen. Maar die wapenstilstand leek vorige week in gevaar toen Trump China verweet de afspraken te schenden. De Amerikanen waren met name boos over de beperkingen die China stelde aan de uitvoer van zeldzame aardmetalen en sterke magneten.
Dat is voor China een machtig wapen in de handelsoorlog, want die producten zijn van cruciaal belang voor veel industrieën, van defensie en luchtvaart tot autofabricage. Verschillende westerse autofabrikanten moesten de productie van sommige modellen door acute tekorten afgelopen week stilleggen.
Lees ook
Autofabrieken in de knel door Chinese greep op zeldzame aardmetalen
Volgens Trump konden er na zijn telefoontje met Xi „geen vragen meer zijn over de complexiteit van zeldzame aardmetalen”, al werd niet duidelijk wat hij daarmee precies bedoelde. Maar vrijdag meldde persbureau Reuters dat China exportvergunnigen zou hebben afgegeven voor Ford, General Motors en het Amerikaans-Europese Stellantis, met hoofdkantoor in Hoofddorp, dat auto’s maakt voor onder meer Jeep, Opel, Fiat en Citroën.
Kerncentrales
China verwijt Washington intussen op zijn beurt onder meer de vele beperkingen op de export van geavanceerde technologische producten, zoals halfgeleiders. Ook kaartte Xi volgens een officieel Chinees verslag van zijn telefoongesprek met Trump de inperking van Chinese studenten in de VS aan. Vorige week kondigde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio aan hun visa „agressief” te willen intrekken, met name die van studenten met „banden met de Communistische Partij” en in „essentiële vakgebieden”.
Voor zover bekend heeft Washington op die gebieden geen concessies gedaan. Zaterdag berichtte Reuters bovendien dat de VS de vergunningen van een aantal Amerikaanse bedrijven om Chinese kerncentrales te bevoorraden heeft opgeschort. Eerder zouden ook de uitvoer van vliegtuigmotoren en hydraulische vloeistoffen zijn stilgelegd.
Dat de kou tussen beide landen nog lang niet uit de lucht is, bleek ook vrijdag in Shanghai, waar de Amerikaanse Kamer van Koophandel een receptie hield ter gelegenheid van haar 110-jarig bestaan. De Amerikaanse consul Scott Walker zei daar in een toespraak dat de Chinees-Amerikaanse handelsbetrekkingen al „veel te lang” uit balans zijn, en dat de VS „een einde willen aan de discriminerende acties en vergeldingen tegen Amerikaanse bedrijven in China”. De volgende spreker, de lokale partijfunctionaris Chen Jing, reageerde knorrig. Hij noemde de opmerkingen van Walker „bevooroordeeld en ongefundeerd”.
Europa
China zegt ondertussen vorderingen te boeken in gesprekken met de Europese Unie over minimumprijzen voor Chinese elektrische auto’s. Brussel legde die vorig jaar forse importheffingen op, omdat Chinese fabrikanten hun auto’s dankzij overheidssubsidies flink onder de prijs van Europese concurrenten zouden aanbieden. Als tegenmaatregel begon China een onderzoek naar vermeende dumping van Europese sterke drank, zoals cognac. De uitkomst daarvan wordt volgende maand verwacht.
Ook is China bereid de vergunningverlening voor de uitvoer van zeldzame aardmetalen naar Europa te versnellen, liet het ministerie van Handel zaterdag weten. De kwesties waren dinsdag onderwerp van een gesprek tussen de Chinese Handelsminister Wang Wentao en Eurocommissaris van Handel Maros Sefcovic.
