N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Schuldencrisis VS Door de marktonrust zit er beweging in de gesprekken over het schuldenplafond. Maar een deal moet straks ook nog door het Congres.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101043846-11c4e5.jpg)
Na een week van intensieve onderhandelingen leken het Witte Huis en de Republikeinse oppositie vrijdag dichtbij een akkoord te zijn over het zogenoemde schuldenplafond.
Zonder verhoging van deze limiet dreigen de Verenigde Staten vanaf 1 juni niet langer aan al hun schuldverplichtingen te kunnen voldoen. Zo’n technisch bankroet (default), waarbij de Amerikaanse overheid tijdelijk wanbetaler zou worden, zou wereldwijd tot economische schade kunnen leiden.
De Republikeinen, die sinds januari het Huis van Afgevaardigden weer controleren, gebruiken het schuldenplafond om extra bezuinigingen af te dwingen van president Joe Biden en zijn Democraten. Tot begin deze maand weigerden ze te praten over zulke begrotingsingrepen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/05/data100724709-010282.jpg)
Omdat ook die gesprekken eerst weinig opleverden, liep de vrees voor een schuldencrisis van eigen makelij afgelopen weken op. Deels hoort dit bij het onderhandelingsspel, waarbij partijen flirten met economisch onheil om het andere kamp in beweging te krijgen.
Dreigende afwaardering
Op de financiële markten en aandelenbeurzen groeide ook deze week echter de vrees, dat de politici de zogeheten X-date van 1 juni kunnen gaan missen. Woensdagavond waarschuwde kredietbeoordelaar Fitch dat het daarom rekening houdt dat het de VS hun hoogste AAA-rating moet afpakken. Zo’n afwaardering van de Amerikaans kredietwaardigheid zou het mondiale financiële stelsel ernstig kunnen ontregelen. Donderdag kwam er vervolgens meer schot in de besprekingen.
Woensdag stelde Fitch dat het de VS mogelijk hun hoogste AAA-rating moet afnemen
De Republikeinen zetten tijdens de onderhandelingen aanvankelijk hoog in. Ze mikten op het versoberen van sociale programma’s Medicare en Medicaid, intrekking van Bidens belofte om studieschulden kwijt te schelden en het schrappen van 200 miljard dollar aan ‘groene’ investeringen uit Bidens ambitieuze Inflation Reduction Act. Ook zou de begroting elk jaar met slechts 1 procent mogen groeien.
Op deze punten haalden de Republikeinen weinig binnen, maar ze dwongen wel andere Democratische concessies af, waarmee ze zich bij hun achterban als fiscaal streng kunnen profileren.
Onder het compromis dat nu in de maak lijkt, worden alle uitgavenposten van de lopende begroting ( uitgezonderd Defensie en sociale programma’s als Medicare en Medicaid) gelijk gehouden in de twee eerstvolgende budgetten.
In ruil voor het bevriezen van de nondefense discretionary spending zouden de Republikeinen bereid zijn het huidige plafond (31,4 biljoen dollar) met 3 tot 4 biljoen dollar op te hogen. Daarmee zou de limiet pas ná de presidentsverkiezingen van eind 2024 opnieuw verhoogd hoeven worden: een eis van de Democraten.
Andere Republikeinse winstpunten betreffen, aldus Amerikaanse media, strengere werkeisen aan uitkeringsontvangers, het terugeisen van niet-bestede coronasteun en het niet aanstellen van tienduizenden nieuwe belastinginspecteurs. Die laatste toezegging zou het begrotingstekort per saldo overigens juist opjagen, omdat ze de strijd tegen belastingontduiking hindert.
Stemmingen in Congres
Terwijl de rest van het land zich vrijdag opmaakte voor een lang Memorial Day-weekend, zouden de onderhandelaars al bezig zijn afspraken in een wetsvoorstel te vatten.
Zodra een akkoord bereikt is, zullen Huis en Senaat dit nog wel moeten aannemen. Dat Biden en zijn belangrijkste Republikeinse tegenspeler, Huis-voorzitter Kevin McCarthy, daarbij hun respectievelijke partijen meekrijgen, is vooraf nog geen uitgemaakte zaak.
De president krijgt al kritiek van progressieve Democraten, die vinden dat hij te veel toegeeft. En McCarthy ontving donderdag een brief van de uiterst-rechtse Freedom Caucus binnen zijn fractie met aanvullende eisen. Zo zou volgens hen óók gesproken moeten worden over strengere bewaking van de zuidgrens met Mexico en het schrappen van de bouw van een duur nieuw FBI-hoofdkantoor.
In beide partijen zullen waarschijnlijk dissidenten opstaan die het akkoord niet steunen, maar met genoeg gematigde stemmen kan het alsnog door het Congres komen. In het geval van McCarthy kan dit riskant uitpakken, omdat de Freedom Caucus bij zijn uitverkiezing, begin dit jaar, heeft bedongen dat de fractie hem bij onvrede veel makkelijker kan wegsturen als ‘speaker’.
