Het parlement van Hongkong heeft dinsdag zoals verwacht unaniem ingestemd met een nieuwe lokale veiligheidswet, bekend als de artikel 23-wet, die strenge gevangenisstraffen in het vooruitzicht stelt voor vergrijpen als „landverraad”, „spionage” en „sabotage”. Alle 89 aanwezige leden van de door Beijing-gezinde partijen gedomineerde volksvertegenwoordiging steunden het voorstel.
Een eerdere poging om tot een lokale veiligheidswet te komen, leidde in 2003 nog tot massale protesten. Daarna bleef de wetgeving – die op grond van artikel 23 van Hongkongs minigrondwet uit 1997 moest worden opgesteld – 21 jaar op de plank liggen.
Lees ook
Met nieuwe wetgeving draait Hongkong de duimschroeven nog wat steviger aan
Oppositie monddood
Die uitleveringswet werd na maandenlange demonstraties nog ingetrokken door de toenmalige (impopulaire) leider Carrie Lam. Maar de onrust was voor Beijing wel mede aanleiding om in 2020 een vergaande Nationale Veiligheidswet aan Hongkong op te leggen, waarin vaag omschreven vergrijpen als „separatisme”, „oproer” en „samenzwering” hard worden aangepakt, in sommige gevallen ook wanneer zij plaatsvinden buiten het grondgebied van Hongkong zelf.
Lees ook
China neemt omstreden veiligheidswet Hongkong aan
Die wet heeft de oppositie in Hongkong grotendeels monddood gemaakt: honderden activisten, juristen en journalisten zijn sindsdien op grond van de wet aangeklaagd of vervolgd. Onder hen zijn prominenten als de tot een lange celstraf veroordeelde mediamagnaat Jimmy Lai – uitgever van de inmiddels opgedoekte krant Apple Daily – en voormalige volksvertegenwoordigers Nathan Law, Dennis Kwok en Ted Hui, die in het buitenland verblijven en op wier hoofden Hongkong een prijs heeft gezet.
De nu aangenomen Wet Bescherming Nationale Veiligheid, die zaterdag al van kracht wordt, komt daar nog bovenop. Straffen voor zaken als landverraad, spionage, diefstal van staatsgeheimen en opstand kunnen oplopen tot levenslang, maar ook het bezit van lectuur die oproept tot verzet kan al enkele jaren cel opleveren. Straffen kunnen hoger uitvallen als de verdachten volgens de autoriteiten hebben samengespannen met buitenlandse regeringen of organisaties. Net als de wet uit 2020 zijn sommige onderdelen ook van toepassing op vergrijpen die buiten Hongkong zijn gepleegd.
Biechtgeheim
Vorige week kreeg een ander aspect van de wet veel aandacht: wie weet heeft van andermans plannen om verraad te plegen, kan tot veertien jaar cel krijgen als hij verzuimt dat bij de autoriteiten te melden. Een adviseur van Hongkongs leider John Lee zei daarover dat er geen reden was om sociaal werkers of priesters van die verplichting uit te zonderen. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat de godsdienstvrijheid daardoor onder druk komt.
Het bisdom Hongkong liet daarop in een summiere verklaring weten dat het de plicht van burgers erkent om de nationale veiligheid te waarborgen, maar dat het biechtgeheim door de nieuwe wet niet wordt aangetast. Hongkong telt, op een bevolking van zo’n 7,5 miljoen, een kleine vierhonderdduizend katholieken. Daaronder zijn veel prominente activisten en oppositiefiguren, zoals Jimmy Lai, maar ook John Lee noemde zichzelf tijdens zijn verkiezingscampagne in 2022 – waarbij hij de enige kandidaat was – katholiek.
Slot op de deur
Volgens critici maken de nieuwe wetten een einde aan „één land, twee systemen”, de afspraak die Beijing en Londen maakten om het eigen rechtssysteem in Hongkong na de overdracht van het gebied aan China in 1997 nog ten minste vijftig jaar in stand te houden. Maar Lee, die de stemming in het parlement na afloop prees als een „historisch moment”, wees die kritiek van de hand. „We moeten begrijpen dat er één land moet zijn vóór twee systemen, en dat de twee systemen niet gebruikt mogen worden voor verzet tegen één land”, zei hij na afloop tegen de pers.
Volgens Lee is de nieuwe wet „een steviger slot op de deur” om Hongkong te beschermen tegen „zwart geweld” – zoals de officiële term voor de protesten van 2019 luidt. Hongkong was „op de verkeerde weg” voordat Beijing zijn Nationale Veiligheidswet aan de stad oplegde, zei hij. Met een verwijzing naar de omstreden Patriot Act in de Verenigde Staten wees Lee erop dat het parlement bij de totstandkoming van de nieuwe wet niet over één nacht ijs was gegaan: „De Amerikaanse regering diende 21 dagen na de terroristische aanval van 11 september [2001] al een ontwerp in voor hun nationale veiligheidswet, onze wetgeving kostte 26 jaar.”
Lees ook
De uitstroom uit Hongkong is groot en gênant voor China. ‘Het Hongkong waar ik vandaan kom, bestaat niet meer’
