Pact moet seksuele misstanden in studentenleven tegengaan

Vergelijk het vragen of iemand seks wil met het aanbieden van een kop thee. Ja is ja en nee is nee. En is iemand te dronken om die vraag te beantwoorden, dan is dat geen reden om de thee op diens mond te gieten. Of wilde iemand gisteren graag thee, dan is dat geen argument om vandaag hoe dan ook tot schenken over te gaan.

Het is een voorbeeld uit een filmpje over de vermeende schakeringen van consent, instemming, dat wordt vertoond tijdens de lancering van het ‘Studentenpact seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld’. Die lancering vond donderdag plaats in Utrecht.

Met de ondertekening van het pact committeren studentenorganisaties en verenigingen, waaronder het Amsterdamse, Rotterdamse en Leidse corps, zich aan een waaier aan actiepunten die seksuele misstanden in het studentenleven moeten tegengaan.

Seksueel wangedrag

Onderzoek van Amnesty en I&O Research toont aan dat seksueel wangedrag in de studentenwereld met de regelmatigheid van een gewoonte voorkomt. Twee derde van de mannelijke en vrouwelijke studenten in Nederland maakt tijdens hun studie een vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag mee. Eén op de tien vrouwelijke studenten wordt tijdens hun studententijd verkracht.

Het doel van het pact is om dit wangedrag „bespreekbaar te maken en daarmee terug te dringen”, zegt initiatiefnemer Mariette Hamer. Het voormalig Kamerlid (PvdA) is sinds april vorig jaar regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

De aanleiding voor dit pact is de opmerking van mannelijke leden van het Amsterdamse Studentencorps (ASC), die zomer 2022 naar buiten kwam, dat vrouwen „sperma-emmers” zijn, zei Hamer in aanloop naar de presentatie toe.

Het pact is in samenwerking met studenten in het mbo, hbo en wo geschreven. Tijdens ‘werksessies’ – op het ministerie én in de kroeg – is aan de hand van deelonderwerpen zoals ‘bewustwording’ en ‘hulpverlening’ van ervaringen en gedachten gewisseld, vertelt Hiddo Laane (25), die als voorzitter van het Utrechts Studenten Corps (USC) het pact ondertekent.

Lees ook: Wangedrag bij het corps: doorbreek de hiërarchische cultuur

Vertrouwenspersoon

In totaal zijn er dertig actiepunten opgenomen, waaronder het aanstellen van een vertrouwenspersoon en het maken van een ‘routekaart’ waar studenten op kunnen zien tot welke hulpverleners in de buurt ze zich in het geval van seksueel geweld kunnen wenden, en welke zorg daarbij vergoed wordt. Ook staan er meer diffuse maatregelen in het pact zoals ‘wees je bewust van de rol van taal’ en ‘ontwikkel een online platform’ om ervaringen uit te wisselen.

Volgens Laane is de meerwaarde van het pact het feit dat niet elk bestuur „opnieuw het wiel uit hoeft te vinden”. Zo werd hij in zijn bestuursjaar geconfronteerd met meldingen van aanranding en verkrachting binnen zijn vereniging. „Het is lastig wat je dan moet doen. Vindt het slachtoffer het prettig als het binnen de vereniging wordt opgelost of moet je diegene naar externe professionals verwijzen? En naar wie dan?”

Hoewel Hamer aangeeft de stand van zaken de komende jaren te blijven „monitoren”, is de vraag wat de handtekening van studentenorganisaties en verenigingen precies betekent. Zo is er aan het pact geen financiële tegemoetkoming verbonden om maatregelen als het aanstellen van een (externe) vertrouwenspersoon of het volgen van een cursus mogelijk te maken.

Daarbij vormt de jaarlijkse bestuurswissel een risico „waarbij het bestuur elk jaar met 1-0 achter begint”, stelt Sabine Meulenbeld. Zij geeft trainingen en colleges over seksuele veiligheid, onder andere aan de Universiteit Maastricht. Volgens haar is de herhaling van de boodschap van een veilige cultuur een van de cruciale elementen van het pact. „We hebben ook niet na een keer zeggen geleerd dat we uit moeten kijken voor we een straat over steken.”