Het zijn al jaren opvallende verschijningen in Ouwehands Dierenpark: twee rosse neushoornvogels, die oorspronkelijk leven op de Filippijnen. Bezoekers van het park in Rhenen kunnen de vogelsoort – bruin, grote roodgekleurde snavel en door de harde geluiden die hij maakt ook wel ‘de klok van de bergen’ genoemd – daar sinds 2009 bewonderen. Maar daar komt binnenkort waarschijnlijk een einde aan. Het dierenpark heeft de neushoornvogels namelijk mogelijk illegaal verkregen, en lijkt het tegendeel niet te kunnen bewijzen.
Demissionair minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal (VVD) mag ze daarom in beslag nemen, zo oordeelde de rechtbank Midden-Nederland dinsdag, tenzij Ouwehands Dierenpark binnen zes weken alsnog kan aantonen dat de vogels legaal rondfladderen in hun kooi. Slaagt het park daar niet in, dan zal Van der Wal ze waarschijnlijk naar een andere locatie – al dan niet in Nederland – overplaatsen.
De rosse neushoornvogel staat op de Rode Lijst van internationale natuurorganisatie IUCN aangemerkt als ‘kwetsbaar’, vanwege de houtkap op de Filippijnen en de jacht op de vogels. Voor de handel in de vogelsoort gelden daarom strenge regels, die staan vastgelegd in het Cites-verdrag. Dat is opgesteld om het uitsterven van bedreigde dier- en plantensoorten te voorkomen. Onderdeel daarvan: handel in de rosse neushoornvogels mag alleen als ze in gevangenschap zijn geboren en gefokt.
Geschenk van Boekhoorn
Ouwehands Dierenpark nam de twee vogels in 2009 naar eigen zeggen over van een persoon uit Tsjechië. Ze waren een geschenk van parkeigenaar en ondernemer Marcel Boekhoorn. Dat de vogels uit het Centraal-Europese land afkomstig zijn, maakt het volgens de dierentuin voldoende aannemelijk dat ze een legale herkomst hebben. De vogels hadden bovendien gesloten pootringen, voor het park bewijs dat ze gefokt zijn. Een administratieplicht is dan niet nodig.
De rechtbank oordeelt, op basis van een onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (de NVWA) in de dierentuin in 2021, echter dat de gesloten pootringen onvoldoende bewijzen dat de vogels legaal zijn gefokt. Bewijsstukken van de fokker dat de vogels in gevangenschap zijn gefokt zijn namelijk ook noodzakelijk, maar die heeft Ouwehands niet. Waar de vogels daadwerkelijk vandaan komen, kan de dierentuin daarom niet met zekerheid zeggen.
Hoger beroep
Toch wil Ouwehands geen afscheid nemen van de bruingevederde vogels. Het park wijst erop dat de dieren, omdat ze al vijftien jaar in Rhenen verblijven, gewend zijn geraakt aan hun verzorgers en niet goed zouden aarden in een ander verblijf. José Kok, manager zoölogie van de dierentuin, zei in januari tegen De Gelderlander al: „Ik moet er niet aan denken dat ze bij ons worden weggehaald”. Het mannetje en vrouwtje hebben volgens haar een pittig karakter. Ouwehands-directeur Robin de Lange laat dinsdag aan persbureau ANP dan ook weten in hoger beroep te zullen gaan „om het dierwelzijn van de neushoornvogels te beschermen”.
De rechtbank zegt zich niet door het verhuisargument te laten overtuigen, en ervan uit te gaan dat de minister een nieuwe, prettige plek voor de Filipijnse vogels zal kunnen vinden. De minister moet zich daarnaast simpelweg houden aan de internationale regels voor handel in bedreigde planten- en dierensoorten. Daarover maakten ruim 180 landen afspraken, die ook in de Europese Unie gelden. Heeft een persoon of organisatie een dier illegaal verkregen, dan moet dat dier worden weggehaald en mag het niet terugkeren. De vogels zouden bij de nieuwe eigenaar een legale status krijgen.
