Opnieuw daagt Houellebecq KIRAC voor de rechter wegens seksfilm

In januari is er nog niks aan de hand. Stefan Ruitenbeek en Kate Sinha, die samen het kunstcollectief KIRAC vormen, vertellen aan de keukentafel in Sinha’s huis in Amsterdam, soep en een babymonitor voor zich, over hun nieuwe film – een film waarin Michel Houellebecq te zien is terwijl hij seks heeft met meerdere vrouwen. De trailer is nog niet uit, de ophef nog niet begonnen, het juridisch gevecht tussen Ruitenbeek en Houellebecq nog niet losgebarsten.

Waar de film precies over gaat, is nog onduidelijk. „Het wordt een portret van Houellebecq, maar ook van mijzelf, dat ik onverwachts voor de tweede keer vader wordt”, vertelt Ruitenbeek. Het zal ook gaan over de rol van seks en liefde, in de maatschappij en in het werk en leven van Houellebecq. Hoe precies, dat weten Sinha en Ruitenbeek nog niet. Zo werkt KIRAC altijd, tijdens het proces krijgt de film vorm. Op (verwonderde) vragen of Houellebecq écht volledig meewerkt aan wat je zou kunnen zien als een pornofilm, reageert Ruitenbeek bevestigend. „Hij heeft een contract ondertekend. En híj wilde dit. Wij wilden eerst alleen een symposium met hem organiseren.”

Lees ook dit profiel van Michel Houellebecq: De schrijver die op zijn personages is gaan lijken

Aankomende maandag zal er een uitspraak zijn in de tweede rechtszaak die is aangespannen door Houellebecq tegen KIRAC. De eerste, in Frankrijk, verloor de schrijver, deels omdat de film onder Nederlandse wetgeving valt. Voor de Amsterdamse rechter stelt Houellebecq dat hij depressief was toen hij meewerkte aan de film, dat hij vermoeid en beschonken was toen hij het contract ondertekende, dat hij de gevolgen niet kon overzien en dat hij niet wist waarmee hij akkoord ging. Hij eist dat de film niet wordt uitgezonden.

De advocaat van Houellebecq zegt nog nooit zo’n onredelijk contract te hebben gelezen. Volgens de advocaat van KIRAC is het een standaard releasecontract, dat regelmatig voor films en boeken wordt gebruikt.

Terwijl KIRAC in de rechtbank vecht voor de film, voelen de vrouwen die seks hadden met de schrijver zich vooral bedrogen. Een van de vrouwen zegt zich door de schrijver gebruikt te voelen als de film niet gemaakt wordt, blijkt uit bewijsstukken die zijn ingediend bij de rechtbank. De film was een voorwaarde voor de seks – de camera was er niet toevallig bij.

Filosoof op seksdate

Het is niet de eerste keer dat KIRAC in de problemen komt met een seksfilm. In oktober 2021 leidde Honeypot, een film waarin conservatief filosoof Sid Lukkassen op seksdate gaat, ook al tot ophef. Lukkassen voelde zich vernederd en wilde zich terugtrekken. De film werd toch uitgebracht. In de media- en kunstsector ontstond een discussie over misbruik en consent: was het wel moreel correct om seksbeelden te verspreiden van iemand die dat niet (meer) wil?

Dit keer probeerde KIRAC alles goed te doen. Er was al langer contact tussen Ruitenbeek en Houellebecq. Zijn boeken en filosofie speelden al langer een rol in de werken van KIRAC. Af en toe stuurde Ruienbeek films naar Houellebecq, zo ook Honeypot. In juli 2022 ontstond het zaadje voor de Houellebecq-film. Ruitenbeek en Sinha merkten dat jonge (vaak subversieve) kunstenaars in hun kringen Houellebecq bewonderden. Daaruit ontsprong het idee om een symposium te organiseren in Amsterdam. Houellebecq zag er wel wat in, hij zou een lintje knippen.

Toen Ruitenbeek later dat jaar in Parijs was om een film te maken over porno-actrice Jini van Rooijen, bleek dat dát plan onhaalbaar zou zijn. Op een afspraak met KIRAC kwam Houellebecq niet opdagen. In plaats daarvan kwam Lysis Li, zijn vrouw. Die vertelde dat Houellebecq niet zo veel zag in de tentoonstelling van KIRAC. Maar, Houellebecq was wel te porren voor een Honeypot-achtig project. „Het is absoluut beter om voor te stellen een pornoscène te filmen”, zegt ze in filmbeelden van die avond, die bij de rechtbank zijn ingediend.

Een seksdate wordt gepland. Van Rooijen heeft een trio met Houellebecq en Li – Houellebecq heeft een wolvenmasker op. De beelden zouden worden geplaatst op het OnlyFans-kanaal van Van Rooijen. Maar na de seks weigert Houellebecq een foto van zijn paspoort te sturen, vereist voor het plaatsen van beelden op het platform. Van Rooijen voelt zich gebruikt voor de seks, net als een van de andere vrouwen in de film. Li geeft later in een mailwisseling met KIRAC aan dat het beter is dit soort zaken van tevoren te regelen, voortaan.

Er komt een volgende afspraak. Er wordt een verblijf gepland in Amsterdam (in een van de laatste hotelkamers waar nog wél gerookt mag worden – een eis van Houellebecq) en er zijn meerdere vrouwen – bewonderaars – die langskomen om seks met Houellebecq te hebben. Voor het filmen ondertekent Houellebecq een contract – een standaard release, opgezet door een advocaat.

In die release staan details over de voorwaarden van Houellebecq. Zo wil hij niet dat zijn geslachtsdelen en zijn gezicht tegelijkertijd in beeld zijn. In e-mailcommunicatie met KIRAC legt hij uit dat hij dan nog kan ontkennen dat hij in de film zit. KIRAC reageert: „Dit is een prachtig idee. Als ik het goed begrijp, is jouw oplossing om er een kunstwerk van te maken, waarin het onderscheid tussen fictie en werkelijkheid gestalte krijgt als een spel met de rancuneuze paranoia van je vijanden.”

Tijdens het verblijf in het hotel probeert Houellebecq de cameracrew weg te sturen. Hij wil alleen seks hebben met de vrouwen zonder camera. Ruitenbeek stuurt een bericht aan Houellebecq dat dat niet de afspraak is. „Voor mij is het alleen interessant om je geliefden en meisjes te geven als we kunnen filmen.” En: „Ik vind het ook niet eerlijk tegenover de meisjes. Ze willen je ontmoeten en seks met je hebben omdat ze tegelijkertijd gefilmd worden, om hun avontuur met jou te sublimeren in een mooie film.”

Pornograaf

In februari sleept Houellebecq KIRAC voor de rechter. In de media en in de rechtbank zegt hij dat hij een fout heeft gemaakt. Het beeld ontstaat dat hij is misleid door een ordinaire pornograaf. In Franse en Nederlandse media wordt gespeculeerd of Houellebecq zijn spel van provocatie, waarmee hij relevant blijft, ditmaal te ver heeft doorgevoerd.

In het uitvoerige mailcontact, ingediend bij de rechtbank, lijkt een ander beeld te ontstaan. Niet alleen lijkt het erop dat Houellebecq wel degelijk wist (of op zijn minst had kunnen weten) waarmee hij akkoord ging, maar ook dat hij zich liet leiden door lust, in plaats van strategie. Al decennia vragen mensen zich af of de schrijver is zoals zijn mannelijke personages, in deze gang van zaken – het hebben van seks met vrouwen en dan de afspraak niet nakomen – lijkt dat vermoeden bevestigd.

Aan de keukentafel in januari leek Ruitenbeek profetische woorden te spreken toen hij zei: „Normaal bevinden mensen die met ons meedoen zich in ons labyrinth. Nu zitten wij in het labyrinth van Houellebecq.”

Lees ook dit opiniestuk: Vertoon artistieke pornofilm met Houellebecq wél