Zondag 10 november was het de vierhonderdste dag van de oorlog in Gaza – of liever gezegd: van de verwoesting van Gaza. En toch zijn er overal ter wereld nog altijd Palestijnse, Arabische en pro-Palestijnse stemmen die blijven verkondigen dat Gaza’s ‘offer’ enorm is, maar uiteindelijk de moeite waard zal zijn. Anderen herhalen het oude Nakba-verhaal dat wij Palestijnen opnieuw zijn ‘verraden’ of beweren dat ‘ook als honderdduizend Palestijnen worden weggevaagd, wij daarmee een troef in handen zullen hebben’. Osama Hamdan, lid van het politieke bureau van Hamas, ging nog verder en maakte de tegenstanders van de aanval van 7 oktober uit voor verraders.
Helaas moet inderdaad worden gezegd dat in het overheersende Palestijnse debat elke vorm van interne politieke kritiek op Hamas met kracht wordt gesmoord, omdat ‘dit niet het moment is’ om kritiek te leveren op de beweging die vooropgaat in de strijd tegen de bezetting. Integendeel: dit zou juist het moment zijn om ons achter de moordlustige islamistische ideologie van Hamas te scharen, ook al is die ideologie een ontkenning van het seculiere Palestijns-nationale verhaal dat staat voor het merendeel van de Palestijnen in Gaza en daarbuiten.
De enkeling die kritiek durfde te hebben op Hamas, zijn daden en de gevolgen van 7 oktober voor Gaza, stuitte altijd op de kreet die Hamas van elke betekenis had ontdaan: ‘Wij hebben het recht ons te verzetten!’ Die woorden worden nog altijd gezien als het ultieme antwoord op alle ethische, morele en politieke vragen die bij de simplistische versie van verzet van Hamas te stellen zijn. Met andere woorden: de oproep tot verzet van Hamas is geen reactie op deze situatie, maar een goddelijk decreet.
Oppervlakkige definitie
Voordat ik inga op de oversimplificatie door Hamas van het debat over het verzet, moet ik wel zeggen dat ik niet twijfel aan ons recht als Palestijnen om ons tegen de bezetting te verzetten – een recht dat is vastgelegd in het internationaal recht.
Mijn twijfel betreft de definities, implicaties en praktijken die door Hamas zijn opgelegd aan het Palestijnse nationale narratief, het Palestijnse debat en de generaties Palestijnen die hier onnadenkend in zijn meegegaan. Kritiek op Hamas ontslaat Israël niet van de verantwoordelijkheid voor de verwoesting van Gaza. Maar Hamas’ versie van ‘ons recht ons te verzetten’ is oppervlakkig en beschouwt genocide, verwoesting en de vernietiging van hele families in Gaza als een noodzakelijke, onvermijdelijke en te voorziene prijs op de weg naar de langverwachte nationale bevrijding.
In deze versie brengt elk verlies, elke vernietiging en verwoesting ons Palestijnen dichter bij ons doel. Dus hoe massaler, dieper, grootschaliger en tragischer onze offers, hoe groter onze kansen op nationale bevrijding. Volgens deze versie zijn we nu, in het licht van de genocide die in Gaza plaatsvindt, nog maar twee stappen verwijderd van de verlangde Palestijnse nationale bevrijding.
Hamas heeft het Palestijnse verlies tot de enige maatstaf voor het succes van de Palestijnse strijd tegen de bezetting gemaakt. Het dwingt de Palestijnen zelfs om deze definitie en de vereiste prijs zonder vragen of bedenkingen te aanvaarden. Bovendien heeft Hamas de lichamen van Palestijnen tot een politiek testament, tot praktijk en enig werktuig in de strijd voor de nationale bevrijding gemaakt. Terwijl het tegelijk het Palestijnse collectieve lichaam aan de frontlinies van het verzet in de steek liet en aan systematische vernietiging heeft blootgesteld.
Hamas heeft het Palestijnse bestaan niet alleen verloochend door de Palestijnse burgers in Gaza de schuld te geven van de massamoorden die op 7 oktober zijn gepleegd, maar ook omdat het van begin af aan nooit van plan was om hen te beschermen – alleen maar om hen te gebruiken.
Als Palestijnen moeten we weigeren mee te gaan in het debat dat oproept tot de redding van Hamas
De Hamas-versie van verzet is gevaarlijk, niet alleen omdat dit verhaal hierin als werktuig wordt gebruikt om interne Palestijnse kritiek te onderdrukken en de Palestijnen te hersenspoelen, en daarmee de ‘martelaarschapsindustrie’ te cultiveren en te behouden. Maar ze is ook gevaarlijk omdat ze aan het Palestijnse volk wordt gepresenteerd als een goddelijk decreet, een taboe, waarbij kritiek gelijkstaat aan twijfel aan de legitimiteit van het hele nationale bevrijdingsproject. Door het debat over verlies te kapen heeft Hamas in het Palestijnse bewustzijn elk Palestijns bestaan – persoonlijk of collectief – ondraaglijk gemaakt dat buiten het kader van de gewapende strijd valt, en daarmee de vernietiging van de lichamen van Palestijnen als noodzakelijke nevenschade voorgesteld.
Het doel van het Hamas-verhaal van ‘ons recht ons te verzetten’ is om alle politieke, strategische, morele, ethische en menselijke vragen die wij Palestijnen ons moeten stellen tot zwijgen te brengen, vooral nu, in het licht van de verwoesting van Gaza. En bovenal is het bestemd om de diepgaande cognitieve processen te blokkeren die Hamas als doctrine, als ideologie, als politieke keuze en als beheerder van de strijd om de lichamen van Palestijnen ter discussie zouden kunnen stellen. Hamas’ oversimplistische versie van ‘ons recht ons te verzetten’ dient voornamelijk Hamas (en ook Israël), want zo blijft het in het Palestijnse bewustzijn behouden als bevrijdingsbeweging die de nationale strijd tegen de bezetting leidt en wordt zijn onnodige bestaan verlengd.
Rampzalig verzetsverhaal
We moeten zo onderhand erkennen dat de politieke horizon van Hamas niet verder reikt dan de verdieping, uitbreiding en handhaving van het Palestijns verlies, waarmee het zijn zeggenschap over Gaza probeert te behouden. We moeten nee zeggen tegen de mislukte versie van verzet die Hamas de Palestijnen oplegt. We moeten nee zeggen tegen de definities, interpretaties en praktijken die het rampzalige verzetsverhaal van 7 oktober kopiëren. Als huidige Palestijnen moeten we weigeren mee te gaan in het debat dat oproept tot de redding van Hamas, de rehabilitatie van zijn leiderschap en de voortzetting van zijn bewind in Gaza.
Maar bovenal moeten we ons afvragen: hoe heeft het verzetsverhaal van 7 oktober in hemelsnaam ook maar gedeeltelijk legitimiteit onder de Palestijnen en de Arabische wereld kunnen krijgen? Wat zegt dit over ons en ons verhaal?
Mijn Palestijnse zusters en broeders, als Palestijnen moeten wij een nieuwe Palestijnse versie van verzet vormgeven die strookt met de geest van de collectieve nationale bevrijding waar wij van dromen. We moeten nieuwe betekenis en inhoud geven aan het nationale verzetsverhaal dat Hamas ons heeft ontnomen. Moedig is te kiezen voor het leven, voor de afwijzing van dood en vernietiging en voor de eis dat iedereen die voor deze vernietiging verantwoordelijk is – ook Hamas en niet alleen Israël – rekenschap aflegt.
Lees ook
‘Zelfs als we morgen een miljard dollar krijgen, dan nog kunnen we niet veel doen in Gaza’
