In de discussie over het verminderen van het aantal internationale studenten in het hoger onderwijs worden internationale studenten vaak aangewezen als de oorzaak van overvolle collegezalen. Een tweede, gerelateerde klacht is dat deze toestroom van internationale studenten er voor zorgt dat het Nederlands in de verdrukking raakt op de universiteiten. Bij al dit vingerwijzen blijkt er weinig aandacht voor de Nederlandse student. Een tweetal zaken blijft daardoor onderbelicht; wat willen Nederlandse studenten zelf, en wordt het Nederlands door internationalisering van het hoger onderwijs bedreigd?
Een aanzienlijk deel van de studentenpopulatie van de Engelstalige bachelorprogramma’s aan Nederlandse universiteiten is Nederlander. Een deel van deze studenten kiest voor een Engelstalige bachelor omdat zij tweetalig onderwijs op hun middelbare school hebben gevolgd, of omdat zij op Engelstalige, internationale scholen hebben gezeten. Het merendeel van de Nederlandse studenten kiest echter een Engelstalige bachelor omdat zij een internationale oriëntatie hebben, ingegeven door een snel globaliserende wereld. Veel maatschappelijke verschijnselen, zoals migratie en klimaatverandering, hebben een internationale component.
Engelstalige bacheloropleidingen zijn de plek waar Nederlandse studenten niet alleen lezen over de internationale component, maar waar ze ook in aanraking komen met studenten uit andere culturen. Deze international classroom is een veilige en uitdagende plek om te leren omgaan met diversiteit en kritisch reflecteren op je eigen positie in de wereld. Uit onderzoek blijkt dat zo’n international classroom daarnaast profijtelijk is voor Nederlandse studenten uit een lager sociaal-economisch milieu, die zelf niet snel in het buitenland gaan studeren. Verder zijn er in Nederland veel internationaal georiënteerde bedrijven en organisaties die zitten te springen om hoogopgeleide Nederlandse werknemers met een goede beheersing van de Engelse taal.
Daarnaast is de meerderheid van de masteropleidingen in Nederland Engelstalig, dus een Engelstalige bachelor is een goede voorbereiding. Dit geldt helemaal voor de studenten die hun master in het buitenland willen volgen. Tot slot, afhankelijk van de wetenschappelijke discipline, is het leeuwendeel van de wetenschappelijk literatuur Engelstalig. Veel Nederlandse studenten kiezen dus bewust voor een Engelstalige bachelor. Zonder hun belangstelling zou een deel van de Engelstalige bachelorprogramma’s niet eens levensvatbaar zijn.
McDonaldisering
Een ander argument in de internationaliseringsdiscussie is dat al het Engelstalig onderwijs een bedreiging vormt voor de Nederlandse taal en cultuur. René Gabriëls hield in NRC een gloedvol betoog over het belang van het Nederlands voor hogeropgeleiden, zowel voor het kunnen blijven begrijpen van het Nederlands erfgoed, als voor de noodzakelijke taalbeheersing van toekomstige bestuurders in de publieke en private sector. Valide argumenten, ware het niet dat Nederland cultureel al zo verengelst is, dat het vreemd is te denken dat we deze trend – deel van de McDonaldisering van de samenleving –- nu kunnen stoppen via ingrijpen in het hoger onderwijs. Radio, televisie, internet, computerspellen en sociale media zijn voornamelijk Engelstalig. Kinderen en jongvolwassenen communiceren vaak al, deels, in het Engels.
Enthousiast wensdenken
Op jonge leeftijd in aanraking komen met een tweede taal, in dit geval Engels, heeft vele voordelen. Nederlanders vinden makkelijker hun weg in het buitenland en buitenlanders in Nederland hebben – mits zij Engels spreken – ook weinig moeite om hun plek te vinden. Mondiaal scoort Nederland al jaren in de top drie van landen waar de inwoners het Engels goed beheersen. Dit wordt altijd als positief gezien, nooit hoor je in de discussie dat we lager op deze lijst moeten komen.
De beheersing van de Nederlandse taal van Nederlandse studenten is zeker niet vlekkeloos. Daar zijn verschillende verklaringen voor, niet alleen verengelsing van de samenleving, maar bijvoorbeeld ook het lerarentekort, en veranderend taalonderwijs.
Het getuigt van wel erg enthousiast wensdenken dat deze bredere ontwikkeling te keren valt door minder Engelstalige bacheloropleidingen. Als je via het onderwijs het Nederlands wilt behouden en de verengelsing van de samenleving wilt tegenhouden of zelfs omkeren, zul je bij het primair en secundair onderwijs moeten beginnen. De pijlen alleen richten op de bachelor- en masteropleidingen is slechts een vorm van symptoombestrijding.
Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’
