Opinie | Specialist ouderengeneeskunde neem je vak serieus

Als kind was podcastmaker Jennifer Pettersson eigenlijk altijd omringd door natuur. Ze groeide op in een van de slechtste buurten van het Zweedse Göteborg, maar zelfs daar grensde haar tuin aan een bos. Zomers bracht ze met haar familie door in een klein vissershutje op een eiland in de Oostzee. „Zonder elektra en stromend water. We wasten ons in de zee.” Natuur was voor haar lang vanzelfsprekend, niet iets om over na te denken. Zelfs niet toen die natuur allang was veranderd. „Eigenlijk heb ik nog heel lang geloofd dat ik nog leefde in die wereld waarin ik ben opgegroeid.”

Maar na het afronden van haar prijswinnende podcastserie Opgejaagd, over de kwaliteit van het Nederlandse kinderopvang- en onderwijssysteem, begon ze zich steeds meer zorgen te maken over de natuur en het klimaat. Onderwerpen die ze eerder in de krant uit zelfbescherming liever oversloeg. „Als ik te veel weet, dan voel ik verantwoordelijkheid, dan moet ik wat doen.”

Ja, ze kon vegetarisch gaan eten, een elektrische auto nemen, zonnecellen op het dak plaatsen. Kat Jet, die zo van jagen houdt, een fluoriserende halsband geven met een belletje om vogels te waarschuwen. Maar hoe zou ze er als podcastmaker iets mee kunnen doen? „Het leek alleen maar groot en abstract”, vertelt Pettersson aan de eettafel in haar huis in Castricum. „Ik vond het te moeilijk om het beest in de bek te kijken.”

Totdat bioloog Janneke Sindram contact met haar opnam. Ze had een idee. Aan dezelfde eettafel stelde zij Pettersson voor om een podcastserie te maken over het uitsterven van diersoorten, iets wat volgens wetenschappers massaal en sneller dan in de afgelopen tien miljoen jaar plaatsvindt. Ze was tijdens haar scriptie geweldige verhalen tegengekomen over uitgestorven en zo goed als uitgestorven dieren als de reuzenalk, de Tasmaanse buidelwolf, de Hawaiikraai en de Pyrenese steenbok.

Meteen gingen ze aan de slag, maar ze besloten ook dat er meer nodig was dan die verhalen alleen, die hoewel ook absurd en tragikomisch, toch vooral deprimerend waren. Wat miste was iets hoopvols. „En als radiomaker wilde ik natuurlijk actie hebben, dat je met iemand meeleeft en dat er iets op het spel staat.”

Het resultaat: een podcastserie van zes afleveringen waarin Pettersson twee jaar lang drie natuurbeschermers volgt in hun pogingen één diersoort (de paling of het donker pimpernelblauwtje) of zelfs een heel ecosysteem (de Noordzee) te redden. Pogingen waarbij de natuurbeschermers tegen net zoveel obstakels oplopen als de soorten die ze proberen te beschermen. Pettersson zocht de actie op, Sindram hielp haar met de research.

Niet de makkelijkste vlinder

Het moest geen hagiografie van ‘de natuurbeschermer’ worden, benadrukt Pettersson. „Ik vond ze ook een beetje gek af en toe. Dat je dertig jaar bezig bent met zo’n vlinder en je geeft het niet op. Ook niet als die voor de tweede keer in Nederland uitsterft.” Een vlinder, bovendien, die maar op één enkele plantensoort haar eitjes legt en als rups afhankelijk is van mieren die haar meenemen naar hun nest. Niet de makkelijkste dus. Toch blijft vlinderbeschermer Irma Wynhoff volhouden, ook als een berm vol vlinders voor de zoveelste keer onverhoopt wordt gemaaid.

Pettersson – ook documentairemaker (tot ze moeder werd en het zelfstandigere karakter van radiomaker haar leven beter paste) – legt uit hoe ze de podcast als een documentairefilm benaderde. Veel scènes, veel geluid: de natuurbeschermers in actie. „Dat is een enorme tijdrovende uitdaging voor mezelf als maker. Dan moet je ook middenin de nacht op een winderig koud plekje in Zeeland staan. Met heel veel wind in je microfoon.” En dat spreekt in het huidige Nederlandse podcastlandschap niet voor zich. Het vergt tijd, lef en doorzettingsvermogen.

Haar favoriete scène? Daar hoeft Pettersson niet lang over na te denken. „Och”, zegt ze lachend, „een heel mooi moment zit in de laatste aflevering”. Vlinderbeschermer Wynhoff neemt mierenexpert Jinze Noordijk mee naar het gebied waar zij het donkere pimpernelblauwtje wil herintroduceren. Met zakmessen porren ze in de grond op zoek naar steekmieren, wier aanwezigheid een voorwaarde is voor die herintroductie.

Infuusnatuur

Maar Noordijk is eigenlijk een tegenstander van de manier waarop Wynhoff het aanpakt. Zij creëert volgens hem museale „infuusnatuur”. In plaats daarvan zouden natuurbeschermers zich moeten richten op het verwijderen van negatieve invloeden in de natuur: dan herstellen ecosystemen zich vanzelf.

Subtiel vraagt Jennifer hem ernaar. Zijn hoofd kleurt rood en hij geeft voorzichtig toe dat hij niks met Irma’s vlinders opheeft. Wanneer ook Irma erbij komt, gebeurt iets waar Petterssons radiohart sneller van gaat kloppen. „Ze begonnen te ruziën. Over de essentie van natuurbescherming. En Irma ging zich verdedigen. Ze hebben veertig minuten lang geruzied. En ik sta daar dan tussen met mijn microfoons.”

Op dat soort momenten denken mensen even niet na over hoe ze overkomen. Daarom interviewt Pettersson mensen niet alleen, maar volgt ze hen vooral graag in wat ze doen. „Om een soort waarheid te vinden. Om dat wat echt is, te vangen.” Maar ook om de kwetsbaarheid van de natuurbeschermers te laten zien en hun verhalen invoelbaar te maken.

Zijn het „helden op een missie” of „tragische figuren die zichzelf voor de gek houden”? Zo vraagt Pettersson zich in de podcast af. „Allebei”, antwoordt ze nu op haar eigen vraag. „Het zijn een soort antihelden.” Het werk van de natuurbeschermers in de podcast voelt inderdaad als een soort Sisyphusarbeid.

Zij voelen bovendien een verantwoordelijkheid die we volgens de podcastmaker eigenlijk collectief zouden moeten voelen. Maar, in plaats daarvan, concludeert Pettersson, besteden we het uit aan een klein clubje mensen die ondertussen op hun tandvlees lopen. „En dan kijk je naar ze, en denk je: hoe kunnen jullie dit nou voor elkaar krijgen?”

De weg van de dodo (NTR), een zesdelige serie (50-60 min. per aflevering) is te beluisteren in de NRC Audio App en op andere podcastplatforms.

Delen

Mail de redactie