Twee Europese mannen van gewicht, de Britse koning en de Duitse president, waren onlangs op bezoek in Oost-Afrika en boden het hoofd aan hun koloniale monsters. „Facing the empire’s dark past”, kopte de Keniaanse Standard bij aankomst van koning Charles III en koningin Camilla. Charles beet op de spreekwoordelijke Britse bovenlip en manoeuvreerde behoedzaam. „Weerzinwekkende en niet te rechtvaardigen gewelddaden vonden plaats tegen de Kenianen […] en daarvoor kan geen excuus bestaan”, zei hij tijdens een staatsbanket.
De Duitse president Frank-Walter Steinmeier deed wel aan boetedoening en vroeg tijdens zijn bezoek aan buurland Tanzania om „vergeving”. Hij uitte „schaamte” voor de koloniale wreedheden begaan in het toenmalige Duits Oost-Afrika.
Bij een opstand tegen de Duitsers begin vorige eeuw, de zogeheten Maji Maji-rebellie, kwamen tussen de tweehonderd- en driehonderdduizend Afrikanen om. Steinmeier beloofde verhalen over deze zwarte bladzijde in de geschiedenis mee naar huis te nemen „opdat meer mensen in mijn land ze leren kennen”. Koning Charles beloofde een bezoek af te leggen bij nabestaanden van de antikoloniale strijd tegen de Britten. Bij onderdrukking van het antikoloniale verzet in Kenia kwamen tussen de twintig- en dertigduizend mensen om.
Afgevaardigden van het Nandi-volk in West-Kenia eisen van de koning dat hij het hoofd teruggeeft van hun voorvader Koitaleel Samoei. Dat hoofd symboliseert Brits verraad. In 1905, tijdens vredesberaad met het Nandi-stamhoofd, moordden de Britten zijn hele delegatie uit, hakten hem het hoofd af en namen het naar verluidt mee naar Londen. Tijdens het koninklijke bezoek dreef de politie in Nairobi een handjevol activisten uiteen die herstelbetalingen eisen. Camilla bezocht intussen opvangcentra voor weesolifanten en weesezels, danste hakkerig met Maasai, terwijl Charles op het strand bij Mombasa een marine-oefening bijwoonde.
Slaventunnels
Ook aan de andere kant van het continent vond een gevecht plaats met oude boze geesten. Op de conferentie van de Afrikaanse Unie (AU) en de Caribische Gemeenschap in Ghana zei Monique Nsanzabaganwa, vice-voorzitter van de AU-commissie, dat compensatie voor de historische misdaden tegen het continent bevrijdend zal werken. „Eeuwenlang heeft Afrika te maken gehad met verschillende vormen van discriminatie”, zei ze op de herstelconferentie in Accra. „Deze onrechtvaardigheden hadden een impact op de lange termijn, waarvan de gevolgen nog steeds voelbaar zijn.” The Star in Kenia betoogde echter in een hoofdartikel dat eisen voor herstelbetalingen „onrealistisch” zijn: „Wat kan koning Charles vandaag nog oplossen?”
Aan de oostkust vond minder de Europese slavenhandel plaats dan in West-Afrika. De slaventunnels en grotten langs de kust van de Indische oceaan herinneren aan wat Arabieren tussen 1500 en 1900 aanrichtten, hun slaven vertrokken naar Saoedi-Arabië, naar Jemen, Pakistan en Indië. Dat verleden hangt, als een zweem van wantrouwen, nog steeds over Afrika en zijn verhoudingen met de Arabische wereld.
Lees ook
Schoorvoetend begint het Westen Nigeria’s kunstschatten terug te geven
Maar ook Afrikaanse leiders gingen niet vrijuit. De Oegandese president Museveni vroeg daarvoor om vergiffenis, volgens het African Diaspora News kanaal. In The EastAfrican redeneerde columnist Charles Onyango-Obbo over die Afrikaanse betrokkenheid bij de slavenhandel, en het kolonialisme dat daaruit voortkwam: „Misschien wel de meest betekenisvolle herstelbetalingen die Steinmeier en Charles kunnen betalen, is geld steken in het onderzoeken waarom Afrikaanse leiders dit destijds konden laten gebeuren. We moeten er dan wel voor zorgen dat onze hedendaagse leiders niet, gelijk hun voorgangers, het geld stelen.”
Leeslijst
