Opinie | Ongeduld in het Westen over het Oekraïense tegenoffensief speelt Rusland in de kaart

Oekraïne Het Oekraïense offensief is een kwestie van een lange adem, schrijft . Laat Rusland niet denken dat het een kwestie van tijd is voor het Westen opgeeft.
TOPSHOT - Ukrainian servicemen of the 43rd Artillery Brigade fire with 155mm self-propelled howitzer Panzerhaubitze 2000 (PzH 2000), towards Russian positions at a front line near Bakhmut, Donetsk region on June 15, 2023, amid the Russian invasion of Ukraine. (Photo by Anatolii STEPANOV / AFP)
TOPSHOT – Ukrainian servicemen of the 43rd Artillery Brigade fire with 155mm self-propelled howitzer Panzerhaubitze 2000 (PzH 2000), towards Russian positions at a front line near Bakhmut, Donetsk region on June 15, 2023, amid the Russian invasion of Ukraine. (Photo by Anatolii STEPANOV / AFP) ANATOLII STEPANOV

Het langverwachte tegenoffensief van Oekraïne is twee weken geleden begonnen. Afgaand op de zware tanks en andere bewapening die Oekraïne inzet, gaat het niet om prikacties om te verkennen waar het leger door de Russische linies kan stoten. We zien de eerste fase van de tegenaanval, schrijft defensie-analist Ian Matveev. Die concentreert zich op drie plaatsen op de duizend kilometer lange frontlijn en heeft tot nu toe geleid tot de herovering van 100 km2 terrein en acht dorpen. Minder dan gehoopt, erkende president Zelensky.

De Oekraïners stuiten op mijnenvelden, hevig artillerievuur en aanvallen met drones. Dat is pas de eerste verdedigingslinie van de Russen. Daarachter liggen mijnenvelden, anti-tankversperringen en loopgraven waarin de Russen zich de afgelopen maanden hebben ingegraven om de land-corridor tussen Rusland en de Krim en de Krim zelf in handen te houden. Rusland heeft lessen getrokken uit de nederlagen van vorig jaar en zich goed voorbereid op het Oekraïense offensief.

Over de kracht van de Russische weerstand valt daarmee nog niets te zeggen. Het moreel van de troepen is niet ineens verbeterd en de legerleiders zijn niet zeker van het vertrouwen van president Poetin. Nog vorige week noemde hij ze „leunstoelgeneraals” en prees hij de baas van het Wagner-huurlingenleger, Prigozjin, die zijn conflict met de bevelhebbers openlijk uitvecht en ze vrijwel dagelijks uitmaakt voor waardeloze en corrupte plucheplakkers.

Voorzichtig opereren

Het is ook veel te vroeg om conclusies te trekken over de kansen op succes van het Oekraïense leger. Nog lang niet alle twaalf brigades die door de NAVO zijn getraind en uitgerust met moderne tanks, zijn ingezet. De Oekraïners moeten voorzichtig opereren om de verliezen aan manschappen zoveel mogelijk te beperken, want de reserves zijn krap. Het kan maanden duren voor er een doorbraak is bereikt. Behalve de verrassingsacties bij Charkiv en Lyman eind vorige zomer, was elke herovering een taaie strijd. Denk maar aan Cherson, waarvan de inname duurde van augustus tot december.

Lees ook: De Russen hebben in Oekraïne geleerd van alles wat in de eerste maanden van de oorlog fout ging

Het verschil met toen is dat NAVO-landen sindsdien veel geavanceerd materieel hebben geleverd. De verwachting dat het Oekraïense leger met die tanks, pantserwagens, mobiele raketsystemen en munitie de Russen snel zou overklassen, was hoog gespannen. En de druk op Oekraïne om te leveren is enorm. Maar het is geen Hollywood-film, waarschuwde Zelensky deze week.

Oorlog is geen film uit Hollywood, waarschuwde Zelensky

Ongeduld van westerse kiezers en kortetermijndenken van politici spelen Rusland in de kaart. Als het uitblijven van een grote doorbraak deze zomer uitmondt in teleurstelling en moeheid, en als dit het toppunt is wat het Westen aan militaire steun opbrengt, dan heeft Poetin de tijd aan zijn kant. Zelfs in het beste scenario zal dit Oekraïense tegenoffensief geen einde aan de oorlog maken, denken de militaire analisten Rob Lee en Michael Kofman. Waarschijnlijk zal er weer een periode volgen van schermutselingen en loopgravenoorlog, tot een van beide partijen genoeg munitie, wapens en verse soldaten heeft verzameld om een volgende aanval te wagen.

Oorlogsvoering is voor een belangrijk deel psychologie. Elkaar nerveus en onzeker maken, ongrijpbaar zijn, dubbele signalen afgeven – daarin is Rusland een meester en wordt Oekraïne steeds beter. Neem het schermen met de inzet van tactische kernwapens door de Russen. Sergej Karaganov en Dmitri Trenin, prominente Russische analisten die bekend zijn in het Westen, bepleitten respectievelijk na het begin van het Oekraïense offensief dat Rusland de oorlog beëindigt met een kernwapen of op zijn minst de angst daarvoor reëel maakt. Het signaal is bedoeld voor het Westen, terwijl niemand kan inschatten hoe serieus het moet worden genomen. Van de tegenpartij zijn er de drones op Moskou, de ontploffingen van olieopslagplaatsen en de aanvallen in Russisch grensgebied bij Belgorod. Militair zijn ze van weinig betekenis en Oekraïne ontkent verantwoordelijk te zijn, maar ze brengen de oorlog naar de Russische bevolking die haar onverschilligheid daardoor niet goed kan volhouden.

Artikel 5

Dergelijke dubbelzinnigheid moeten de NAVO-landen juist vermijden. Tijdens de NAVO-top volgende maand in Vilnius komt de aanvraag voor lidmaatschap van Oekraïne aan de orde. Oekraïne dringt aan op snelle toelating, met als argument dat Rusland echt geen excuus nodig heeft voor escalatie en dat het fameuze artikel 5 van het bondgenootschap – een aanval op één is een aanval op allen – de NAVO wel verplicht om Oekraïne te hulp te schieten, maar niet per se met soldaten.

Het ziet er echter niet naar uit dat de NAVO besluit Oekraïne nu op te nemen. Als alternatief zou de NAVO aan Oekraïne langdurige defensiesteun moeten garanderen, waarop Oekraïne kan rekenen zolang de oorlog duurt en ook nadat deze geëindigd is in een bevroren conflict of wapenstilstand.

Met tweeslachtigheid van de NAVO-landen is alleen Poetin gebaat, die sinds 2008 met zijn aanvallen op Georgië en Oekraïne heeft bewezen daar wel raad mee te weten. Geduld oefenen en een langdurige verplichting tot militaire steun aangaan geeft Oekraïne de kans om zijn soevereiniteit in een zo groot mogelijk gebied te herstellen en ontneemt Rusland de illusie dat het een kwestie van dreigen met kernwapens en tijd is tot het Westen het opgeeft.