De kattenbak verschonen, boodschappen doen, glas naar de glasbak brengen, koken; ondanks mijn vaste plek in NRC voel ik me er niet te goed voor. Vroeger was dat wel anders, ik stelde klusjes zo lang uit dat ik ze uiteindelijk maar gewoon helemaal niet meer deed. Dat die tijd voorbij is, is voor een groot deel te danken aan podcasts. Zolang ik maar naar oeverloos gelul mag luisteren, kun je de saaiste taken aan mij overlaten.
Die podcasts gaan meestal over voetbal of politiek. Luisteren naar politieke podcasts voelde altijd als iets zinvols, de voetbalpodcasts als escapisme; een welkome afleiding van gewichtige zaken. Inmiddels weet ik dat ik naar beide genres luister om dezelfde reden. Of het nou gaat over NEC – NAC of Van der Plas – Jetten, voor mij is het allemaal vermaak. Iets zinvols doen tijdens klusjes voelt ook dubbelop: alsof je een sportschoolabonnement hebt én op je voeding let.
Al in de jaren zeventig ontdekten media dat mensen politiek hartstikke spannend vinden, zolang je er maar verslag van doet alsof het een wedstrijd is. Eerst werd vooral in Amerikaanse verkiezingstijd geleend van de sportjournalistiek, inmiddels lijkt het alsof we naar een eeuwig voortdurende competitie kijken. Bij alles wat een politicus zegt en doet, kijken we even naar de ranglijst: wat doet het met de peilingen? Plekje gestegen, plekje gezakt? Wie verstand heeft van sport, kan daarom prima over politiek praten en andersom: Jack van Gelder en Johan Derksen zijn politieke pundits, Xander van der Wulp wordt juist hoofdredacteur van NOS Sport en voormalig langebaanschaatser Ben van der Burg mocht deze week bij Eva Jinek opdraven om te zeggen dat hij de machtsgreep van Trump en Musk „ook wel mooi” vindt.
Het gaat bij dit horse race journalism nogal veel over winnaars en verliezers. Sven Kockelmann herinnert oppositieleden die gewoon proberen uit te leggen wat hun ideeën zijn er bijvoorbeeld graag aan dat ze hebben verloren: „Maar hij heeft 37 zetels en u heeft er twee”, wierp hij Laurens Dassen van Volt tegen, toen die tegen samenwerking met de PVV pleitte. En als Geert Wilders in de Tweede Kamer kritisch wordt bevraagd door Jimmy Dijk over het niet nakomen van sociaal economische beloftes, wijst hij ook zelf op het feit dat hij gewonnen heeft en Dijk niet: „Anderen de les lezen en zelf met je vijf zeteltjes in de oppositie zitten.”
Het maakt blijkbaar niet uit hoe je wint, als je maar wint
De constante focus op winnaars en verliezers maakt het winnen op zichzelf aantrekkelijk. Bij de winnaar wil je horen. Ik zie om me heen opeens ook weer een stuk meer fans van Ajax; het maakt blijkbaar niet uit hoe je wint, als je maar wint. In de sport is dat ook vanzelfsprekend. Sport is bedacht om een winnaar te kunnen aanwijzen, die dan bijvoorbeeld een medaille krijgt.
Maar door het publieke debat ook zo voor te stellen, kweek je een bepaald type leider. Voor ‘winnaarstypes’ is de macht niet alleen een middel om doelen te bereiken; de macht zelf is een legitiem doel. Het idee dat een overwinning nederig moet stemmen omdat je weliswaar een mandaat hebt gekregen maar nog niets hebt bereikt, maakt plaats voor gedrag dat je kent van voetbalhuldigingen. Het doel is bereikt, we are the champions, no time for losers. Het zal Donald Trump oprecht hebben verbaasd dat hij na zijn verkiezingswinst geen trofee kreeg die hij boven zijn hoofd kon houden.
In het nieuws zien we nu constant winnaarstypes die al gewonnen hebben, maar nog meer willen winnen. Ze zoeken nieuwe tegenstanders om te verslaan. De oppositie moet belachelijk worden gemaakt, rechters uitgeschakeld, journalisten op hun plek gezet, protesterende minderheden vernederd. Ze zijn doof voor kritiek en bewonderen autocraten, oligarchen en dictators omdat die zo lekker veel winnen.
Daar kun je tot het einde der tijden hetzelfde commentaar bij leveren en dat levert vast weer gezellige podcasts op waardoor ik allerlei klusjes gedaan krijg, maar misschien wordt het tijd om politiek eens op een andere manier te benaderen.
