Opinie | Netanyahu is niet het probleem

Posted on January 31, 2024 by admin

Premier Benjamin Netanyahu is vastbesloten: doorvechten totdat Hamas volledig verslagen is. De groeiende consensus dat dit een onrealistische opgave is, dringt niet tot hem door. In zijn cri de guerre blijft hij ijzerenheinig verklaren dat „blijvende controle over Gaza en de Westelijke Jordaanoever noodzakelijk is” en bijgevolg van een Palestijnse staat naast Israël nooit sprake zal kunnen zijn. „Ik vertel dat ook aan onze Amerikaanse vrienden”, voegt hij daar nog fijntjes aan toe.

Nou heeft Netanyahu niet het eeuwige leven. Hij is immers al bezig aan zijn zeventiende jaar als Israëls langszittende premier en zijn populariteit is sinds de aanslag op 7 oktober elke week verder gekelderd. De meest recente opiniepeiling (van begin januari) geeft aan dat nog slechts 15 procent van de Israëlische bevolking hem steunt. Zeker weten we het natuurlijk niet, maar eerder vroeg dan laat zal Netanyahu het veld ruimen (en mogelijkerwijs in de gevangenis verdwijnen). Wat dan?

Menigeen spreekt de hoop uit dat dan het moment aangebroken is om de optie van de tweestatenoplossing serieus op tafel te leggen. Niet alleen in Amerikaanse en Europese diplomatieke kringen, maar ook in de Arabische wereld, hoor je vrijwel niks anders meer. Jarenlang was het – ook in Den Haag – een nietszeggende bezweringsformule zonder enige impact op de situatie ter plekke. Inmiddels, na ongeveer 1.200 Israëlische en ruim 26.000 Palestijnse doden, lijkt het erop dat de tweestatenformule meer dan een vrijblijvend mantra aan het worden is. In vrijwel elke speech van Joe Biden keert het thema terug – tot groot chagrijn van Netanyahu.

Oslo-proces

Maar niet alléén van Netanyahu. Wat weinig mensen zich realiseren is dat er geen enkele Israëlische politicus van enig gewicht te vinden is die ooit het Palestijnse recht op zelfbeschikking erkend heeft. Integendeel, het hele circus van Israëlisch-Palestijnse diplomatie is slechts gebaseerd op ‘brieven van wederzijdse erkenning’ die aan de basis lagen van het in 1993 gestarte Oslo-proces.

Het ‘Oslo-vredesproces’ heeft vanuit Palestijns perspectief weinig met ‘vrede’ te maken

Het wordt vaak vergeten dat Yasser Arafat tijdens ‘Oslo’ (voor de tweede keer) Israël erkend heeft, maar dat de Israëlische premier Yitzhak Rabin als tegengebaar niet verder kwam dan de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie) als legitieme gesprekspartner te erkennen – meer niet. Het is in dat verband dan ook helemaal niet verrassend dat Rabin zich toendertijd liet ontvallen: „Ik ben een tegenstander van een Palestijnse staat tussen ons en de Jordaan. Tegelijkertijd wil ik geen 1,7 miljoen Palestijnen als burgers van Israël.” Hij voegde daaraan toe een voorstander te zijn van het ‘autonomieplan’ dat een van zijn voorgangers, Menachem Begin, in 1978 had voorgesteld.

Het ‘Oslo-vredesproces’ heeft vanuit Palestijns perspectief dan ook weinig met ‘vrede’ te maken, maar moet eerder als een proces van capitulatie worden gezien. Niet voor niets typeerde de Palestijnse intellectueel Edward Said in oktober 1993 ‘Oslo’ al als „een instrument van Palestijnse overgave, een Palestijns Versailles”.

Berucht campagnefilmpje

Wat kunnen we tegen de achtergrond van het bovenstaande in een post-Netanyahu tijdperk dan verwachten? Is er werkelijk kans op een onafhankelijke Palestijnse staat? Het antwoord op die vraag is even simpel als ontnuchterend: die kans is nihil.

Er is in Israël nou eenmaal – en niet pas sinds 7 oktober – geen ruimte om zoiets ook maar onderwerp van discussie te maken. De grootste kanshebber om Netanyahu op te volgen is Benny Gantz, leider van de Partij van Nationale Eenheid en lid van het huidige oorlogskabinet. Als vandaag verkiezingen zouden worden gehouden, is het vrijwel zeker dat Gantz goed scoort en de kans krijgt een nieuwe coalitie te vormen. Volgens de meest recente opiniepeiling zou zijn partij de grootste in de Knesset worden. Netanyahu’s Likoedpartij – met als leidend motto ‘Jewish control from the river to the sea’ – zou de helft van zijn zetels verliezen.

Voordat hij de politiek in stapte was Gantz stafchef van het leger en leidde in die hoedanigheid in 2014 operatie ‘Protective Edge’ in de Gazastrook. Berucht is het campagnefilmpje, ondersteund door dramatische muziek, met een trotse Gantz die claimt „6.231 doelwitten vernietigd en 1.364 terroristen gedood te hebben”. Die cijfers bleken overigens niet te kloppen. Volgens de Verenigde Naties waren van de 2.200 doden in Gaza meer dan de helft burgers.

Mordicus tegen

Israël met Gantz als premier zou in sommige opzichten natuurlijk een verademing zijn. De stijl van regeren zal anders zijn, met meer respect voor democratische spelregels, inclusief rechterlijke onafhankelijkheid. Religieuze en extreem-rechtse partijen zullen minder invloedrijk worden. Dat is allemaal winst.

Maar daar houdt het dan ook op. Er is geen enkele aanwijzing dat zo’n nieuwe regering in relatie tot de Palestijnen een serieuze koerswijziging in wil zetten. Van een bereidheid om te spreken over een tweestatenoplossing is beslist geen sprake. Gantz heeft zich altijd nadrukkelijk tegen dat idee uitgesproken. Palestijnen, zo betoogt Gantz, hebben hooguit recht op „twee gescheiden entiteiten”, onder blijvende Israëlische militaire supervisie. Hij is vanzelfsprekend mordicus tegen Israëls terugtrekking tot de grenzen van voor juni 1967.

Tenzij er een wonder gebeurt en de Amerikaanse regering – aangenomen dat ze serieus is in het bepleiten van een tweestatenoplossing – Israël dwingt betekenisvolle concessies te doen, ligt het in de lijn der verwachtingen dat de op apartheid gebaseerde ‘éénstaatrealiteit’ een blijvertje zal zijn. Dan krijgt Netanyahu alsnog zijn zin.

Bitterzoet, bijtend en hoopvol: Nick Cave is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit

admin
September 27, 2024
0

„Mijn verjaardag”, herhaalt de zanger Nick Cave met een frons. Nadat hem eerder al een pluchen kikker was toegespeeld, een verwijzing naar de song ‘Frog’, feliciteert een fan vooraan hem alsnog met zijn verjaardag – de in Australië geboren Cave werd onlangs 67 jaar. „Concentreer je”, briest die echter, aan de rand van het podium. Moet hij hier echt iedereen bij de les houden? Hij dóét niet aan verjaardagen. „Daarvoor ben ik te oud.” Zijn verjaardag? Meer een survive-dag, gnuift de zanger. „Wees stil en luister hiernaar”, is zijn gebod. Waarna hij op minimale pianonoten aan de theatrale vertelling van ‘Conversion’ begint, een van zijn nieuwe songs over transformatie en een spiritueel ontwaken.

Een diepe connectie wil Nick Cave voelen met zijn toehoorders. Het is tweeënhalf uur zijn ontbrandingsmotor en voor minder gaat het niet. Zeker niet aan het begin van zijn Europese tournee – hij doet Amsterdam aan voor twee shows. En ook al is zijn nieuwe Wild God, een verrukkelijk hoopvol, soul en gospel ademend album er nog maar net. De show bevat dus veel nieuwe songs die voor het eerst live klinken. Focus! Moet hij het nog eens zeggen?

Levensvreugde

‘JOY’ lezen we nu. Levensvreugde voelen. Kan het ooit nog zonder die ‘maar’, die adembenemende stomp in je maag die ogenblikkelijk herinnert aan de wanhoop, verdriet en alles waardoor een mens heen moet gaan na het afschuwelijk tragische verlies van een kind? Laat staan van twee, zoals Cave overkwam. Niets is meer hetzelfde, alles is veranderd. Maar Nick Cave, getormenteerde gentleman van het zware gemoed, literaire liedjesschrijver vol bijtende spot en dromer van gitzwarte sprookjes, is na donkere jaren dichterbij zijn fans dan ooit.

**Nick Cave** in de Ziggo Dome. Foto Andreas Terlaak

Soms letterlijk vallend op hun uitgestoken handen spuugt hij in Amsterdam demonen in de bek. Bitterzoet, getergd, aaibaar is hij, maar ook de kwetsbare ziel die aan zijn vleugel de dood enigszins kan omarmen. Of in elk geval, weet te accepteren met een lichtere en – nog erger – gelukkige kijk op de wereld. En het leven daarna, richting „the kingdom in the sky”. Al is zijn God allang geen betrouwbare gids meer.

Zijn tragiek komt aan, maar het voert niet meer de boventoon. Klein en „een beetje sad” is ‘O Children’ over hoe zijn kinderen vroeger speelden. Solo aan de piano beneemt ‘I Need You’ de adem („Just breathe, just breathe” – het is onverdraaglijk). Maar ‘Joy’ stijgt met koorzang formidabel boven alle pijn op.

Steengoed keert de sfeer richting de vintage Cave met gebalde vuist. Vergelding! Waanzin! Verdoemenis! Hij is de rusteloze verteller. Voel die onderhuidse spanning in ‘Tupelo’. ‘From Her to Eternity’ is een gissende en borrelende highlight met een bijtende Cave. Natuurlijk, het spooky verhaal van ‘Red Right Hand’ vol kerkbellen. Beukend ook: ‘The Mercy Seat’ (1988), zijn epos over de elektrische stoel met talloze bijbelse verwijzingen.

Ze dreunen na, terwijl Cave rusteloos in maatpak zijn catwalk af draaft, de ogen vlammend in het lange gezicht. Terwijl album Wild God gemaakt blijkt voor het podium, is Cave knap boven zijn rouw uitgestegen.

Opinie | Een helm is net als regenjas of oordoppen: gewoon nuttig

admin
September 27, 2024
0

Als ik af en toe naar een dansevenement ga, doe ik oordopjes in. Misschien zien ze er niet per se aantrekkelijk uit, maar ik wil mijn gehoor beschermen. De muziek is hard, en na vijf minuten merk je niet eens meer dat je ze draagt. Ik heb er verder geen enkele emotie bij: het zijn simpelweg oordopjes.

Dus ik was verrast door hoeveel emoties er in Nederland leven rondom helmen. Op een steiger, op de fiets, op een bouwterrein… Het dragen van een helm wordt niet alleen als overbodig gezien; mensen worden soms zelfs boos als iemand anders er wél voor kiest. Vrijheid, democratie en zelfbeschikking lijken nauw verbonden te zijn met het niet dragen van een helm.

Toen ik hierover in Engeland schreef, werd ik met veel onbegrip geconfronteerd. „Helmet hair is better than concrete head”, schreef een lezer van The Sunday Times. Mijn schoonmoeder sprak over „the rift between the supposed free spirits and sane folk who recognize the seriousness of avoidable brain damage”, de kloof tussen de zogenoemde vrije geesten en de verstandige mensen die de ernst van vermijdbare hersenschade inzien.

Simpelweg beschermend

Toen ik van Londen, Edinburgh en Melbourne naar Amsterdam verhuisde, droeg ik altijd een helm op de fiets. In Engeland, Schotland en Australië is dat normaal, en vaak zelfs verplicht. Ook hierover voel ik weinig emotie. Een helm is simpelweg een stukje hoofdbescherming – licht, tegenwoordig ook comfortabel, je vergeet snel dat je ‘m op hebt. Het kan vervelend zijn als je hem thuislaat of als hij nat is (net als je zadel), maar mijn gevoelens over mijn helm zijn vergelijkbaar met die over mijn regenjas: nuttig onder bepaalde omstandigheden, verder niets bijzonders. Nothing to see here.

Uitgescholden worden

Is het vreemd dat een overheid hierover regels maakt? Niet echt. Wanneer iemand, vooral een jong persoon, hoofdletsel oploopt door een ongeluk, dragen wij als samenleving uiteindelijk de zorgkosten en missen we een productieve werknemer.

Wat wél vreemd is, is de sociale druk om géén helm te dragen. Nog vreemder is dat je vaak wordt uitgescholden als je er wél voor kiest, in dit zogenaamd vrije land. Ik ga toch ook niet schelden als de ander géén helm draagt: gun mij, alsjeblieft, dezelfde beleefdheid.

Regels zijn regels. Grappig genoeg is een rood licht niet alleen decoratie!

Natuurlijk is helmgebruik maar een deel van het verhaal. Het verkeer moet veiliger worden, en dat vereist investeringen in infrastructuur, het terugdringen van autogebruik waar mogelijk, meer ruimte voor fietsers en voetgangers en socialere gedragsnormen voor iedereen. Regels zijn regels. Grappig genoeg is een rood licht niet alleen decoratie! We hebben die regels samen bedacht, dus het zou normaal zijn als iedereen zich eraan houdt. Zo niet, dan moet handhaving plaatsvinden.

De fietsburgemeester van Amsterdam vatte het goed samen: het verkeer is een plek van sociale interactie, en een langzamere stad kan ook een mooiere stad zijn.

Helm én mooi haar

En als je je echt zorgen maakt om ‘helmet hair’, is het dan misschien een idee om niet in een land te wonen waar het vaak hard waait en regent? En anders bedenkt een slimme Nederlandse ontwerper misschien wel een helm die helmethairproof is, en opvouwbaar. Het zou eigenlijk heel on-Nederlands zijn om zo’n grote marktkans te laten liggen in een land met 18 miljoen fietsers, van wie zo’n 90 procent geen helm draagt.

Vanochtend regende het cats and dogs. Na tien minuten op de fiets waren mijn knieën doorweekt. Maar onder mijn helm, toen ik op mijn werk aankwam, was mijn haar heerlijk droog.

Tv-recensie | Tedere toenadering tussen vader en zoon in adoptiefilm ‘Kind van de tijd’

admin
September 27, 2024
0

Tim van Wijk kijkt stuurs voor zich uit en geeft afgemeten antwoord. Achter zijn harde, afstandelijke houding zie je een afgrond van woede en wanhoop. Intrigerend is het wel om naar deze man te kijken, en hartverscheurend, en herkenbaar.

Wanneer een documentairemaker iets over zijn eigen gezin gaat maken, dan heeft hij personages die er misschien geen zin in hebben, maar die in ieder geval bereid zijn om het filmende gezinslid te helpen. Maar als het gezicht van Tim van Dijk in beeld komt, dan weet je: hier gaat zijn broer, regisseur Huibert van Wijk, een zware dobber aan hebben.

Tim (49) is geadopteerd uit Indonesië, had als kind driftbuien en andere gedragsproblemen. Zijn ouders konden het niet aan, gingen scheiden. Toen Tim op zijn veertiende zijn vader Lex probeerde te wurgen, werd hij uit huis geplaatst. Weer werd hij afgewezen.

Dit is een film over de zoon en de vader. Adoptie is wat hun samenbracht, adoptie is wat hun scheidt. De vader wilde in 1975 het goede doen door een kind uit de Derde Wereld te redden. De zoon vindt het een halve eeuw later greedy westers gedrag om een baby uit zijn cultuur te rukken en op te zadelen met zoveel pijn. De bewering dat adoptie in het belang van het kind is, maakt hem razend.

Tussendoor zien we de vader en de zoon samen een soort therapie doen met paspoppen die familieleden verbeelden, maar ook abstracties als „afwijzing”. Het gaat helemaal mis als de vader de pop Afwijzing weghaalt omdat hij dat niet zo voelt. Typisch Nederlands, vindt Tim dat, het verbloemen van het probleem. „Doofpot en stamppot.” Net toen ik dacht: dat komt nooit meer goed, komen vader en zoon onverwachts tot een voorzichtige, tedere toenadering. „Dan hebben we het al over stapjes, pap.”

Film over intimiteit

Maandag was er ook al een persoonlijke documentaire over adoptie op televisie. De Chinese Keizerin (NPO3) is onderdeel van Teledoc Campus, een serie korte, vaak persoonlijke documentaires van jonge makers. Ik noem het een documentaire over adoptie, maar zo ziet regisseur Jonnah Bron (30) dat niet. Voor haar is dit een film over intimiteit. Over gebrek aan contact tussen ouders en kind. Waarom voelt ze afstand tot haar ouders?

Omdat haar ouders gescheiden zijn, plaatst ze hen in een decor van twee aan elkaar geplakte huiskamers, met iedere ouder in zijn eigen helft. De echte gesprekken komen los als ze de ouders los van elkaar spreekt. Met haar vader terwijl ze voetbal kijken met het bord op schoot. Met haar moeder terwijl ze onder een dekentje op hun telefoon zitten. Geënsceneerd, maar naar het leven getekend. Althans, dat vindt Bron. Haar ouders vinden het kunstmatig. Ze vinden het sowieso jammer dat ze dit gesprek voor de camera in een decor moeten voeren. In plaats van gewoon thuis, onder elkaar.

De ouders zeggen dat Bron een opvliegend kind was die alles volgens haar wensen wilde. Ze noemden haar „de Chinese Keizerin”. Het afstandelijke contact – niet zomaar aanraken – was op haar verzoek. Volgens de moeder komt die moeite met intimiteit door Brons hechtingsproblematiek veroorzaakt door adoptie. De dochter wil er niet aan. Ze wil geen „clichématig” Aziatisch adoptiekind zijn. Ze wil zichzelf zijn. Niet geadopteerde kinderen hebben toch ook problemen met hun ouders? Jonnah en haar moeder hebben dus het omgekeerde van Tim en zijn vader.

Mooie eerste stap. Er valt nog veel te ontdekken voor Bron, als dochter, als filmmaker, en misschien ook wel als geadopteerde. Haar moeder besluit met: „Er is iets opengebroken en daarmee gaan we verder.”