Opinie | Met AI is een aanbesteding winnen een koud kunstje

Posted on January 15, 2025 by admin

Hoe moet je kiezen tussen verschillende opties, als die er allemaal even fantastisch uitzien? Voor die kwestie staan overheden steeds vaker wanneer zij een project aanbesteden. En niet doordat alle kandidaten ook echt goed zíjn, maar doordat zij in toenemende mate kunstmatige intelligentie (AI) gebruiken om geweldig ogende inschrijvingen in elkaar te knutselen.

De aanbestedingswereld heeft een nieuwe aanpak nodig om ook in het AI-tijdperk nog de beste kandidaten te kunnen selecteren.

Eerst even terug naar de jaren zeventig, toen aanbesteden nog betrekkelijk simpel was. Een overheid schreef in een bestek op wat er moest gebeuren en degene met de laagste prijs kreeg de opdracht. Het nadeel was dat de kennis van de markt niet benut werd. Ambtenaren schreven vaak het bestek van vier jaar eerder over; nieuwe ontwikkelingen werden gemist.

Daarom bedacht men het zogenaamde functioneel specificeren: een overheid schrijft op wat het resultaat van de aanbesteding moet zijn en laat de inschrijvende bedrijven zelf hun oplossing bedenken. Het plan met de beste verhouding tussen prijs en kwaliteit krijgt de opdracht.

Steeds ingewikkelder

De laatste tien jaar is het besef doorgedrongen dat overheidsinkoop ook gebruikt kan worden voor maatschappelijke doelen. Aanbestedingen werden daardoor steeds ingewikkelder.

Vorig jaar werd dat op LinkedIn nog geweldig verwoord door Alfred de Weert, de oud-directeur van het tenderbureau van schoonmaakbedrijf CSU: „Waar je tien, vijftien jaar geleden nog gewoon drie vragen kreeg over schoonmaken, moet je nu ook gaan uitleggen hoe je bijdraagt aan CO₂-reductie (met wetenschappelijke onderbouwing graag), impactvolle social return-inzet, de Total Guest Journey in een facilitair Dream Team, vier keer per jaar een verrassende productinnovatie, circulair verpakkingenretourbeleid, MVO-ketentransparantie tot diep in de sloppenwijken van Bangladesh, verankering in de lokale gemeenschap, armoedebestrijding, aantoonbare chemicaliënreductie, persoonlijke doorgroei, digital backboning van de dienstverlening met koppeling aan het eigen informatiesysteem, toekomstgericht partnerschap, last mile delivery solutions via de City Hub en nog veel meer wensen.”

Het inschrijven op aanbestedingen is een vak op zich geworden. Zonder hulp van een gespecialiseerd bureau een aanbesteding winnen is bijna onmogelijk. De afgelopen jaren is het aantal bedrijven dat ‘helpt’ bij het schrijven van inschrijvingen enorm gegroeid. Die adviesbureaus zorgen er niet voor dat de inschrijver beter gaat presteren. Nee, het enige wat ze doen is de boodschap beter verkopen.

Tv-programma’s als De slimste mens zouden saai worden als deelnemers AI gebruiken

Dit hele circus heeft geleid tot een enorme kostenstijgingen bij bedrijven die willen meedoen met aanbestedingen, vooral op Europees niveau. Het inschrijven op een Europese aanbesteding kost tussen de 20.000 en 50.000 euro, wat er steeds vaker toe leidt dat bedrijven opdrachten laten lopen omdat inschrijven te tijdrovend is.

Nu is er echter een grote verandering aan de gang. Met name dankzij AI-systemen als ChatGPT. Op LinkedIn zijn al zeker twintig bedrijven die reclame maken met een slogan als ‘win de aanbesteding met behulp van ChatGPT’. Eén bedrijf claimt zelfs dat het een aanbesteding heeft gewonnen met een inschrijving die volledig door AI gegenereerd was. Je kunt bij dat bedrijf een cursus volgen om het ook te leren. Op zich begrijp ik daar weinig van – als ik een kunstje wist om aanbestedingen te winnen, zou ik dat eerst zoveel mogelijk dóen, en het dan pas aan anderen leren.

Hoe dan ook: je krijgt geen betrouwbaar resultaat als je de kennis en kunde van mensen wilt vergelijken aan de hand van een inschrijving, en ze toestaat zich daarbij te laten helpen door AI. Televisieprogramma’s als De slimste mens en Twee voor twaalf zouden ook behoorlijk saai worden als de deelnemers AI gaan gebruiken om te antwoorden.

Ook in de aanbestedingswereld begint het door te dringen dat plannen van aanpak van bedrijven geen enkele garantie meer bieden voor een goede uitvoering. Als alle bedrijven zich bij het opstellen laten bijstaan door AI (en dat doen ze), zullen alle plannen een steeds beter basisniveau krijgen en wordt het voor beoordelingscommissies vrijwel onmogelijk om meerwaarde vast te stellen.

Persoonlijk aan de tand voelen

De simpelste manier om AI te elimineren, is door drie werknemers van het inschrijvende bedrijf op het kantoor van de aanbestedende dienst uit te nodigen en ze gedurende enkele uren persoonlijk aan de tand te voelen over de oplossingen die zij zien voor de opdracht. Dat moet natuurlijk volgens een vast protocol omdat alle inschrijvers gelijk behandeld moeten worden. Zo krijgen overheden niet alleen een echt beeld van wat de kandidaten begrijpen van de opdracht, het bespaart de markt ook nog eens een vermogen aan inschrijfkosten.

Grappig genoeg is ChatGPT zelf het met me eens. Toen ik het systeem vroeg hoe zijn eigen invloed op inschrijvingen teruggedrongen kan worden, adviseerde het „mondelinge en schriftelijke testen” af te nemen „op locatie”.

Uiteraard zullen er aanbestedingen blijven bestaan (zoiets als de renovatie van de Afsluitdijk) waarbij zoveel elementen een rol spelen dat je wel terug moet vallen op schriftelijke communicatie. Maar in de meeste gevallen zal deze old-school-oplossing prima werken.

Radicaal-rechtse oppositie in Oostenrijk wint terrein bij Weense verkiezingen, coalitiepartijen verliezen

admin
April 27, 2025
0

Bij de lokale verkiezingen in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen heeft de radicaal-rechtse partij FPÖ een vijfde van de stemmen gehaald. Daarmee deed de partij het drie keer zo goed ten opzichte van de vorige verkiezingen, in 2020. Dat melden Oostenrijkse media. In Oostenrijk worden de gemeenteraadsverkiezingen van Wenen als eerste test gezien voor de nieuwe landelijke coalitie, die eind februari aantrad.

De sociaaldemocraten (SPÖ) blijven met 39,5 procent evenwel de grootste in Wenen, de partij verloor licht. De conservatieve ÖVP van bondskanselier Christian Stocker ging er 10,7 procent op achteruit in de Oostenrijkse hoofdstad en blijft steken op 9,7 procent. SPÖ en ÖVP vormen landelijk een coalitie met de liberale partij NEOS.

Afgelopen najaar hield Oostenrijk landelijke verkiezingen. Daarna volgde de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog, waarbij het cordon sanitaire rondom de grootste partij, FPÖ, werd doorbroken. De partij probeerde samen met de ÖVP een regering te vormen, maar de onderhandelingen liepen in februari stuk op de verdeling van ministersposten. Daarop volgde alsnog een coalitie tussen conservatieven, sociaaldemocraten en liberalen.

De FPÖ belandde hiermee weer in de oppositie – tot regeren kwam het eenmaal. De partij werd in 1956 opgericht door voormalige nazi’s en staat bekend om haar pro-Russische koers en strenge migratiestandpunten.

Hoewel de FPÖ in Wenen stevig wint, blijft de partij achter bij de resultaten van de landelijke verkiezingen, waar bijna 29 procent werd behaald. In Wenen spelen migratie en integratie een belangrijke rol, schrijft de Oostenrijkse krant Der Standard in een eerste commentaar na de verkiezingen. Op deze thema’s heeft de FPÖ terrein moeten prijsgeven aan andere partijen, die deze onderwerpen steeds nadrukkelijker op de agenda hebben gezet.

Column | Het Oranje dorpje

admin
April 27, 2025
0

De Oranjes bezochten Doetinchem, het stadje zwolg ervan. Ze gingen niet op de knieën, ze zakten er doorheen, burgemeester Mark Boumans (VVD) voorop. Het woord hermelijnvlo doet hem geen recht, daarvoor is zijn Oranjeliefde te groot. Gevraagd naar zijn mooiste moment van de dag zei hij in het Nieuws café van De Gelderlander dat hij kippenvel kreeg toen vanaf ‘het eindpodium’ spontaan het ‘Lang zal hij leven’ werd ingezet voor de koning. Koningsdag was een mega-uitvoering geweest, hij zag minder lege plekken dan op eerdere Koningsdagen. Een lelijke sneer naar Emmen, van de activiteiten daar is een jaar later niets blijven hangen.

Eerlijk is eerlijk: het zal moeilijk zijn om het optreden van Bennie Jolink te vergeten, die met wat erover is gebleven van zijn band Normaal een bijna akoestische versie van het lied ‘Oerend Hard’ zong. De familie stond op een meter afstand, prinses Laurentien die tijdens de wandeling naar eigen zeggen „veel steun” had gekregen swingde op haar manier mee. De koning zong zelfs mee, Jolink had in de aanloop naar de dag al aangegeven dat hij en het staatshoofd fan van elkaar zijn. Wat Jolink eigenlijk zei was dat hij nooit meer met de term rock-’n-roll geassocieerd wilde worden.

Het ging zoals het altijd ging, de verslaggeving van de NOS was ook weer ouderwets opbeurend. Verslaggever Jozephine Trehy was ’s morgens prins Pieter-Christiaan tegen het lijf gelopen en maakte daar voor Radio 1 een item over. Hij was aan het hardlopen geweest. „Dat doe ik altijd op Koningsdag”, zei hij, „om het dorpje alvast een beetje te verkennen.”

„Het dorpje”, Trehy sprak hem niet tegen.

Misschien moet de koning maar elke dag naar Doetinchem om er wat te zeggen

Hij was naar een naar hem vernoemde straat gerend, de verslaggeefster vond het „razendknap” dat de 53-jarige prins wel eens aan hardlopen doet.

De koning sloot af met een paar zinnen in het Duits om de Euregio te plezieren en bedankte heel Doetinchem.

„Doetinchem, de Achterhoek, Gelderland hebben hier laten zien hoe je met samenwerken, samenleven en samenbinden zo’n waanzinnige Koningsdag neer kan zetten. Laten we dat vasthouden, laten we dat elke dag van het jaar doen.”

Voor die woorden werd gejuicht. Het was een advies van niks, hij had het ook over de mooie molen kunnen hebben, maar het maakte niet uit wat hij zei, als hij maar wat zei in Doetinchem. Misschien moet de koning maar elke dag naar Doetinchem om er wat te zeggen. Burgemeester Boumans kan er heus wel voor zorgen dat er geen lege plekken zijn en Bennie Jolink kun je inmiddels zonder problemen elke dag op dezelfde plaats hetzelfde lied laten spelen voor zijn grootste fan.

Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.

Hoe Arne Slot Liverpool FC perfectioneerde tot een geraffineerde machine – en als eerste Nederlandse coach de Premier League wint

admin
April 27, 2025
0

In de weken voor Arne Slot begon bij Liverpool FC, juni 2024, dacht hij veel na over hoe hij zou binnenkomen bij zijn nieuwe club. Hoe er naar hem zou worden gekeken. Hoe hij zou worden vergeleken met zijn charismatische, populaire voorganger.

Hij erfde een ploeg gevormd door Jürgen Klopp, die na negen jaar vertrok. „Een geweldige trainer waar spelers een ontzettend goede band mee hebben en prijzen mee wonnen”, zei Slot vorig jaar mei, bij zijn afscheid van Feyenoord. „Ik denk met name over dat aspect veel na: hoe ga ik daarmee om?”

Arne Slot (46) was op dat moment een beloftevolle trainer die succesvol was geweest bij AZ en Feyenoord. Internationaal was hij vrij onbekend, omdat hij als speler en trainer nog nooit in het buitenland werkte en uit een kleinere competitie kwam. In Nederland bracht hij met een uitgekiende trainings- een speelwijze zijn teams naar een hoog niveau en liet spelers zo individueel excelleren. Onder ‘ontwikkeltrainer’ Slot groeiden veel talenten uit tot international.

Spelers beter maken is een van mijn kwaliteiten, zei Slot vorig voorjaar in zijn huis in het centrum van Zwolle toen Liverpool-technisch directeur Richard Hughes hem sprak voor de baan. „Daar zijn we het mee eens”, zei Hughes volgens de Britse krant The Times. Hughes bladerde in het zestig pagina’s tellende dossier dat de club over Slot had opgesteld naar het onderdeel dat daar dieper op inging, met statistieken en ervaringen van spelers.

Gearriveerde topspelers

Hoe overtuigd ook van Slot, er zat onmiskenbaar een risico in zijn aanstelling. Slot moest iets gaan doen waarin hij zich nog niet had bewezen: een ploeg met gearriveerde topspelers gaan leiden. Zouden de gevestigde spelers, onder wie Mo Salah en aanvoerder Virgil van Dijk, zijn autoriteit accepteren? In de wetenschap dat de schaduw van Klopp, met wie een deel van de ploeg de Champions League (2019) en Premier League (2020) won, nooit ver weg was. Ook letterlijk: Klopps beeltenis is op veel plekken te zien in de havenstad.

Voor een relatief onervaren trainer, pas vijf jaar actief op het hoogste niveau, was het een enorme stap. De verwachtingen waren misschien ook daarom laag, begin dit seizoen, na de derde plek vorig jaar onder Klopp. Van de dertig experts die de BBC om een voorspelling vroeg, dacht niet één dat Liverpool de titel ging winnen. Manchester City en Arsenal waren topfavoriet.

Clublegende Kenny Dalglish veert op, als Liverpool scoort, zondag op Anfield. De ontlading is groot, na een snelle achterstand tegen Tottenham Hotspur. Het wordt uiteindelijk 5-1. De tweede landstitel in 35 jaar wordt massaal gevierd, waar dat bij het kampioenschap in 2020 niet kon vanwege het coronavirus. Van Dijk is de eerste Nederlander die als aanvoerder de Premier League wint, Slot de eerste Nederlandse trainer.

Hoe deed Slot dat? Hoe perfectioneerde hij Liverpool FC tot een geraffineerde machine?

Speelstijl bijslijpen

Aan het begin van de rondleiding op Anfield hangen ze naast elkaar – foto’s van Klopp en Slot. De eerste met een gulle lach en een prikkelend citaat over „spirit” en samen „speciale” dingen doen. Daar waar Slot met zijn armen over elkaar staat, neutrale blik en een droge tekst: hij zal alles doen om het team op de „best mogelijke manier” te leiden.

Als je ze zo ziet, zijn er weinig overeenkomsten tussen de twee coaches. Maar in de technische analyse die Liverpool maakte, waren die er wel. De belangrijkste is hun vergelijkbare spelfilosofie: beiden staan voor dominant, aanvallend voetbal in hoog tempo met veel diepgang en agressieve druk op de tegenstander. Dat betekende dat Slot, qua speelwijze, kon doorgaan op het raamwerk dat er al lag.

In Nederland moest Slot vaak een team opnieuw opbouwen, omdat de beste spelers ieder seizoen vertrekken. In het kampioensjaar van Feyenoord (2023) paste hij liefst zestien nieuwe spelers in. Bij Liverpool, een Europese topclub waar spelers door de hoge salarissen langer blijven, staat hij voor een compleet andere opdracht: hoe een bestaand team verbeteren? Liverpool investeerde afgelopen zomer het minst van alle Premie League-clubs, alleen aanvaller Federico Chiesa werd gekocht.

Op details slijpt Slot aan het robuuste bouwwerk dat Klopp achterliet. Sleutelwoorden onder Klopp waren hoge energie, snelle omschakeling en de emotie van het moment. „Als de kans zich voordeed, probeerden ze altijd dingen met 100 mijl per uur te doen”, zegt voetbalanalist Mark Carey van The Athletic. „Als het goed ging, liep het ook echt goed, maar zodra het tegenzat kon het instorten.” Met name bij de defensieve omschakeling kende Liverpool afgelopen seizoenen problemen.

Een fan van Liverpool poseert achter een bord met de afbeelding van coach Arne Slot en aanvoerder Virgil van Dijk.

Foto Martin Rickett/PA Images

Slot borduurt voort op de bestaande speelstijl, maar heeft een „extra laag” toegevoegd, zegt Carey. „Waar Liverpool met het hart speelde onder Klopp, spelen ze veel meer met hun hoofd onder Slot.” Ze zijn geduldiger in balbezit, vertragen soms, geven nog een extra pass.

„We spelen meer op balbezit”, zei aanvaller Cody Gakpo in januari, gevraagd naar de veranderingen onder Slot. „In fases willen we de bal houden om serieus grote kansen te creëren, om de tegenstander kapot te spelen.”

Dat maakt Liverpool onder Slot gevarieerder, zegt Carey. Ze hebben nu meerdere wapens. Want zodra er even ruimte ligt, kunnen ze via Klopps heavy metal-stijl óók snel omschakelen en aanvallers Salah of Gakpo lanceren. „Dat ze die verschillende stijlen beheersen is een nachtmerrie voor tegenstanders. Wat die ook proberen, Liverpool heeft nu vaker een antwoord dan onder Klopp, toen ze elke keer hetzelfde probeerden.”

De meer gecontroleerde speelwijze onder Slot, met veel aandacht voor positiespel, zorgt ervoor dat spelers meer energie hebben zodra ze de bal verliezen, zei Gakpo. Dan kunnen ze er „meteen bovenop zitten” en proberen te heroveren. „Tactisch is dat het grootste pluspunt hoe wedstrijden nu worden benaderd.”

Over een langere periode is deze speelstijl „duurzamer”, denkt Carey. Liverpool kende dit seizoen relatief weinig blessures, een groot contrast met vorig seizoen onder Klopp. De slimme wijze waarop Slot zijn ploeg fysiek managet, was een belangrijke reden voor Liverpool om voor hem te kiezen. In hun analyse van de trainer zagen ze dat het aantal blessures in zijn drie jaar bij Feyenoord ook beperkt was.

De dreiging van Salah

Slot schoof subtiel met spelers. Bij gebrek aan alternatieven maakte hij van offensieve middenvelder Ryan Gravenberch een controleur – de ‘zes’ in jargon. Het pakte voortreffelijk uit: door de dribbels en het behendige wegdraaien van Gravenberch kan Liverpool een overtal creëren in de as. Daarmee werd Gravenberch, reserve onder Klopp, de ontdekking van dit seizoen.

Steraanvaller Mo Salah maakt een van zijn beste seizoenen in jaren door – met 33 goals en 23 assists in alle competities. Dat hangt samen met de manier waarop hij staat gepositioneerd. Veel is erop gericht dat hij zo vaak mogelijk in de één-tegen-één situaties komt, dán is hij bijzonder gevaarlijk. Ploeggenoten maken veel diepteloopjes vanuit zijn rug – overlaps en underlaps – om tegenstanders weg te ‘trekken’. Op dit onderdeel trainde Slot nadrukkelijk in de voorbereiding.

Liverpool-aanvaller Mo Salah (links) in duel met Destiny Udogie van Tottenham Hotspur.

Foto Getty Images

Salah krijgt veel vrijheid, meer dan een aanvaller onder de veeleisende Slot waarschijnlijk ooit gekregen heeft. In verdedigende arbeid hoeft hij minder te doen. „Slot wil er voor zorgen dat Salah zo diep mogelijk speelt, dat hij de bal kan krijgen in die gevaarlijke zones”, zegt Carey. Dit was goed te zien in een Champions League-duel tegen Lille: Salah blijft voorin hangen als Lille aanvalt, anticipeert dan razendsnel als Liverpool de bal verovert en scoort vanuit die counter.

Het laat zien hoe Slots man-management is bij elitespelers – daar gelden dus iets andere weten. Tegelijkertijd toonde hij zich kritisch als het nodig was. Zoals op de gebrekkige arbeid van spits Darwin Nunez en de inconsistentie van vice-aanvoerder Trent Alexander-Arnold. En bij een 0-1 ruststand tegen laagvlieger Southampton is Slot zo boos, dat hij drie spelers wisselde – wat hij zelden doet.

Soepel buiten het veld

Hij gaf Gakpo het vertrouwen op zijn vaste positie, links voorin. Onder Klopp speelde Gakpo met weinig succes regelmatig als centrumspits. Terug op links, beleeft hij zijn beste seizoen tot nu toe bij Liverpool. „Het zit allemaal in de details”, schreef Gakpo op The Players Tribune. „Het zijn dat soort dingen die op het juiste moment op hun plaats moeten vallen. Het moet allemaal klikken.”

Dat deed het ook buiten het veld. Slot beweegt makkelijk in de media, met een gezonde dosis zelfvertrouwen en soms wat droge humor. Bij een potje padel met voetbalicoon Gary Lineker, na een interview voor de BBC, neemt Slot soepel de leiding en overhandigt een Liverpool-shirt.

Hij kende tegenslagen. Een uitbarsting van Slot tegen een scheidsrechter na een late gelijkmaker van stadsrivaal Everton werd bestraft met twee duels schorsing en 84.000 euro boete – en zorgde voor veel rumoer. De uitschakeling in de FA Cup tegen Plymouth Argyle, actief op tweede niveau, was pijnlijk en kon Slot zich aanrekenen omdat hij (te) veel basiskrachten thuisliet. Het kansloze verlies in de League Cup-finale tegen Newcastle United en de uitschakeling tegen het sterke Paris Saint-Germain, laten zien dat er nog veel ruimte voor verbetering is.

Die zorgen werden zondagavond even naar de achtergrond gedrukt. Liverpool vierde de twintigste landstitel – en Anfield zong nog eens de naam van Arne Slot uit het Overijsselse Bergentheim.