SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk, is erin geslaagd een trap van een raket na een vlucht door de ruimte weer terug te brengen naar de aarde. Een knap staaltje techniek waarover NRC recent uitvoerig berichtte (15/10). Daarmee is het einddoel van Musk, kolonisatie van de maan en uiteindelijk Mars, weer een stapje dichterbij gekomen. Begrijpelijk dat ze bij SpaceX enthousiast waren. Maar wij denken dat er wel wat kanttekeningen bij dat doel te plaatsen zijn. Is het wel zo’n goed idee om de maan te koloniseren en vandaaruit Mars te bereiken om zo van de mens een interplanetair wezen te maken?
De race naar de maan die zich tegenwoordig voltrekt, lijkt een reprise van de race naar de maan uit de jaren zestig van de vorige eeuw, een race die in 1969 door de Amerikanen werd gewonnen. Maar dat is het niet. Naast de geopolitieke en wetenschappelijke motieven die toen een rol speelden, zijn er nu ook sterke commerciële motieven in het spel.
Musk wil het geld dat hij nu met scheppen uitgeeft, ooit wel terugverdienen. Onder de stoffige oppervlakte van de maan bevinden zich delfstoffen waaraan op aarde toenemend gebrek bestaat en die, als ze maar in voldoende hoeveelheden kunnen worden aangeboord, de verdere industrialisering op aarde mogelijk kunnen maken.
Onze auto’s, smartphones en computers hebben metalen als kobalt, koper, neodymium en platina nodig, maar er is ook ijzer en zwavel op de maan aanwezig. In het maanstof is het element helium-3 aanwezig dat heel goed te gebruiken is in schone kernfusie – een lonkend perspectief. En dan hebben we de uiterst efficiënte zonne-energieopwekking op de randen van maankraters nog niet genoemd. Maar die commerciële exploitatie zal alleen al door de grote stofwolken die dat met zich mee zal brengen de maan onherroepelijk veranderen en het wetenschappelijk onderzoek ernstig verstoren. En omdat naast de winning ook de verwerking van die grondstoffen op de maan zal moeten gebeuren, zal de maan veranderen in een immens industrieterrein.
Afvalstoffen
Wie kijkt er dan nog met dezelfde verwondering en hetzelfde ontzag naar de maan als je weet dat die maan verworden is tot zo’n industrieterrein met bergen afvalstoffen en bijna permanente stofwolken? De dichters, schrijvers, componisten en schilders die eeuwenlang de maan bezongen en gebruikten om hun stemmingen te uiten en zo de maan tot geestelijk erfdeel van de mens hebben gemaakt, kunnen hun biezen wel pakken. We worden er allemaal armer van.
Wat hier in wezen gebeurt, is een herhaling van het ouderwetse kolonialisme waarvan we – in het Westen althans – juist afscheid willen nemen. Natuurlijk zijn er op de maan geen autochtone volkeren die onderworpen moeten worden, maar de mentaliteit die uit de huidige race naar de maan spreekt is dezelfde als destijds bij de kolonialen. Het is hebzucht en begeerte, motieven die de mens niet sieren en die uiteindelijk alleen maar tot ellende leiden. Marjolijn van Heemstra heeft daar in haar essay Wat is ruimte waard wijze woorden over gesproken, die niet genoeg herhaald kunnen worden
Lees ook
De ruimte is van cruciaal belang voor de aarde, en daarom zijn er regels nodig
Maar Musk en de zijnen hebben nog verdergaande motieven om de mens naar de maan te laten gaan. Het is niet onmogelijk dat de aarde ooit getroffen zal worden door een grote planetoïde (meteoriet), waardoor deze onbewoonbaar zal worden. Ook vormt constante zelfvernietiging waar de mens mee bezig is, door klimaatverandering, vervuiling en wie weet een kernoorlog, een existentiële bedreiging van de mens op aarde. Hoe handig zou het dan niet zijn om een tweede aarde in het heelal te hebben, een reserve-planeet zoals Mars, waar de bedreigde mens naar toe kan gaan als het op aarde niet meer uit te houden is?
De maan zal veranderen in een immens industrieterrein
Soms lijkt het wel alsof Musk de ‘verlosser’ van de wereld wil zijn, een Mozes die het volk Israël uit de onhoudbare situatie in Egypte leidde naar het beloofde land (zonder er ooit zelf te arriveren). De quasi-religieuze inkleding van zijn onderneming ondergraaft echter de pogingen om iets te doen aan de nijpende problemen op aarde en frustreert bijvoorbeeld alle inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan of althans te temperen. Trouwens, wie zou er werkelijk voor kiezen om de aarde, met al haar rijkdommen, in te ruilen voor een steriele, kille en volledig kunstmatige kolonie op Mars?
Hebzucht
Alle reden dus om de maan te behoeden voor de hebzucht van Musk en de ruimtevaartmogendheden die hun macht over de maan willen uitbreiden. Hoe mooi zou het niet zijn om de maan te bestempelen als werelderfgoed, een gebied als de Waddenzee of Antarctica, en haar te beschermen in plaats van de exploiteren voor plat gewin. Er is al een Outer Space Treaty uit 1967 dat bepaalt dat de maan van ons allemaal is. Breidt dat uit. Maak de maan UNESCO-werelderfgoed – en vergeet Mars voorlopig.
