De publieke omroep heeft een wettelijke mediaopdracht. Die opdracht luidt onder meer dat het pluriform is en zonder inhoudelijke bemoeienis van politiek of commercie tot stand is gekomen. Ook moet het aanbod van hoge kwaliteit en betrouwbaar zijn.
Dit geldt bij uitstek voor een talkshow als Bar Laat waar afgelopen dinsdag wiskundige – en adviseur van minister Faber – Jan van de Beek te gast was en sprak over zijn nieuwe boek over migratie. Groenlinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri zat ook aan tafel en trok terecht zijn genoemde cijfers in twijfel. Want die kloppen niet.
Van de Beek sprak van een integratiecrisis bij asielzoekers die hij koppelde aan de culturele afstand tot de Nederlandse cultuur. Daardoor waren ze volgens Van de Beek niet goed in staat om te integreren, slecht in onderwijs, hadden zij een hoog aandeel in de criminaliteit en was een overgrote groep lange tijd afhankelijk van een uitkering. De presentator van de avond, Jeroen Pauw, liet het gebeuren en greep niet in. Het gevolg was een chaotisch en ongemakkelijk gesprek waarmee de gure wind die momenteel in Nederland waait, zoals ook Kati Piri aan tafel het omschreef, verder werd aangewakkerd.
Lees ook
Aan de talkshowtafels genoten ze van het politieke debat alsof het een goede voetbalwedstrijd was
Vertraging
Een van de mythen die Van de Beek uitspuwde was dat 50 procent tot 75 procent van de statushouders die vanaf 2005 naar Nederland zijn gekomen vanwege vrees voor vervolging een uitkering hebben. Die cijfers zijn sterk overdreven. Gemakshalve ga ik ervan uit dat bijstandsuitkeringen worden bedoeld. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen wegens het ontbreken van een arbeidsverleden in Nederland, de eerste zeven en een half jaar na het verkrijgen van een asielvergunning nog niet zoveel voorkomen. De Sociaal-Economische Raad heeft onderzoek gedaan naar de integratie van vluchtelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt en daaruit volgt dat vooral het eerste anderhalve jaar na het verkrijgen van een verblijfsvergunning het aandeel bijstandsgerechtigden hoog is (90 procent). Vier en een half jaar na het verkrijgen van een vergunning is dit percentage gedaald naar 51 procent.
Zo reduceert Van de Beek asielzoekers tot een verdienmodel
Voor de volledigheid was het bij het noemen van deze cijfers ook aardig geweest om te vermelden dat statushouders pas na het verkrijgen van een verblijfsvergunning én wanneer zij aan een gemeente zijn gekoppeld, worden begeleid bij hun inburgering. De maximale duur van het inburgeringstraject is drie jaar. Afgelopen week meldde NOS nog dat 18.000 asielzoekers en statushouders niet kunnen werken omdat ze nog geen burgerservicenummer hebben. De wachtlijsten bij de gemeenten blijven groeien. En al dat wachten leidt tot vertraging; vertraging in de integratie, vertraging op de toegang tot de arbeidsmarkt. Ook de extreme wachttijden in de asielprocedure van de afgelopen vijf jaar helpen daar niet bij mee. Hetzelfde geldt voor het schrappen van de ‘taakstelling statushouders’ voor gemeenten, één van de door dit kabinet bedachte maatregelen uit de uitgelekte ‘asielnoodmaatregelenwet’. Gemeenten krijgen dan niet langer de opdracht van het Rijk om een bepaald aantal mensen met een asielvergunning een huis toe te wijzen, maar moeten in plaats daarvan „sobere voorzieningen” verstrekken. Het zal de integratie weinig goeds doen.
Politieke frame
Als het huidige kabinet echt de zon wil laten schijnen in Nederland, dan maken zij het onmiddellijk mogelijk dat mensen na aankomst in Nederland de Nederlandse taal gaan leren en iets om handen krijgen in de vorm van arbeid. Op dit moment verpieteren de meeste asielzoekers tijdens hun procedure eerst minimaal 15 maanden in afgelegen grote asielzoekerscentra of noodopvanglocaties zonder voorzieningen, waar ieder mens depressief van zou worden. Nu klaagt ook Van de Beek dat de integratie niet vlot loopt, maar wordt de schuld neergelegd bij de grote afstand tussen de Afrikaanse/Arabische en westerse culturen.
Door te stellen dat, en ik citeer hier Van de Beek bij Bar Laat, „asiel de domste manier is om migranten toe te laten” en „we mensen aan trekken die we hier eigenlijk niet willen hebben” reduceert Van de Beek asielzoekers tot een verdienmodel en haakt hij aan bij het politieke frame waarin de asielzoeker als zondebok wordt gebruikt. Een afleidingsmanoeuvre voor de zelf gecreëerde crises door de afgelopen kabinetten Rutte.
De publieke omroep dient te allen tijde betrouwbaar te zijn. Kijkers hebben het recht om vanuit meerdere perspectieven kennis en informatie tot zich te krijgen. Alleen dienen de cijfers en de aangevoerde causaal verbanden wel te kloppen. Voor Pauw was dit de uitgelezen kans om de desinformatie van Van de Beek op dit punt te factchecken, een gemiste kans.
Lees ook
Ondanks de politieke deal is een strenger asielbeleid na vijf maanden nog niet dichterbij
