Opinie | Dilan Yesilgöz snijdt liberale wortels door

Posted on by admin

Vorige week uitte VVD-leider Dilan Yesilgöz tegenover leden stevige kritiek op het verschijnsel religie in het algemeen en in het bijzonder op „geloof dat een georganiseerd of politiek karakter krijgt”. Met dat laatste doelde zij vooral op het „islamisme”, maar de strekking van haar woorden is onvermijdelijk breder. Immers, ook christelijke groepen hebben zich in Nederland politiek georganiseerd (CDA, SGP, ChristenUnie). Die zouden dus ook, volgens Yesilgöz, „heel gevaarlijk” moeten zijn. Geloof is volgens haar prima, maar alleen achter de voordeur van het privéleven. En met dit pleidooi meent zij ook nog eens „op de lijn van Bolkestein” te zitten. Met deze uitspraken van Yesilgöz zijn we in werkelijkheid ver verwijderd geraakt van wat de partij zelf steeds in haar beginselen verwoordde, van de opvattingen van good old Frits Bolkestein zelf en van liberale historici en politiek filosofen van naam.

Het ‘beginselprogram’ van de VVD uit 1948 beleed dat de grondslagen van de Nederlandse beschaving wortelen in het christendom en dat de christelijke geest ons volk de waarde en de vrijheid van de mens en zijn verantwoordelijkheid liet beseffen. Door versterking van deze christelijke geest zouden zedelijke ontworteling en geestelijk nihilisme worden overwonnen. In de jaren zestig en zeventig stelde het program dat de geest van christendom en humanisme ten grondslag ligt aan de westerse samenleving in het algemeen en aan de Nederlandse samenleving in het bijzonder en dat moest zo blijven. In 1980 verdween deze expliciete verwijzing, maar in het meest recente beginselprogramma, uit 2008, staat opnieuw de erkenning dat de „joods-christelijke traditie” samen met het humanisme en de Verlichting het „beschavingsfundament” van onze nationale identiteit vormt.

Geheel in overeenstemming met deze lijn benadrukte Bolkestein, die partijleider was van 1990 tot 1998, dat een liberale samenleving een cultureel fundament vóóronderstelt. Dat fundament was de christelijke traditie. Dat fundament werkte ook op essentiële wijze door in het publieke leven. Het is niet de vraag of het geloof een plaats heeft in het publieke en politieke leven, maar hoe dat verantwoord kan. Met die laatste vraag onderscheidt het christelijke Westen zich vooral van de islam.

Nihilisme

De liberale politiek filosoof Larry Siedentop (Oxford) heeft in zijn beroemde boek Inventing the Individual (2014) op overtuigende wijze laten zien dat het seculariserende Westen zijn eigen geschiedenis op tragische wijze heeft misverstaan. Siedentop toont ons dat het christendom inzichten heeft aangedragen waarvan het liberalisme de politieke vrucht is – zolang het zich daarvan bewust blijft en deze wortel niet doorsnijdt. Te denken valt bijvoorbeeld aan de gelijke waardigheid van het individu, de onvervreemdbare bescherming van het geweten, persoonlijke vrijheden en het onderscheid tussen geestelijke en wereldlijke macht. Het zijn juist die belangen die door de nieuwe lijn van de VVD in de knel komen. Yesilgöz kiest voor de weg van ontworteling en nihilisme, zo zouden de opstellers van de oude VVD-beginselprogramma’s concluderen.

De VVD loopt voorop om vrijheden onder kritiek te stellen

De publieke ontboezeming van Yesilgöz illustreert niet alleen het misverstaan van de eigen liberale wortels en partijgeschiedenis, het reflecteert ook bredere ontwikkelingen in de liberale democratie. Zaken die ons tien of twintig jaar geleden nog lachwekkend hadden geleken, zijn nu realiteit. Er kan bijvoorbeeld geen duidelijker indicatie zijn dat zelfs de gewetensvrijheid in Europa weer onder druk staat dan het verbod om in de buurt van een abortuskliniek in stilte in zichzelf te bidden. Toch heeft het in Engeland inmiddels kracht van wet en het legt burgers boetes op. Wie in Nederland bij zulke situaties van de VVD een fervente verdediging zou verwachten van wat ons vanouds eigen was en wat ons gevormd heeft, kijkt lelijk op zijn neus. De Volkspartij voor vrijheid en democratie loopt voorop om vrijheden onder kritiek te stellen.

De openlijk aangekondigde koerswijziging brengt ons terug naar minder florissante tijden in de geschiedenis. De VVD die de draad van de christelijke traditie doorsnijdt houdt uiteindelijk niet meer over dan een bosje droogbloemen. Dat betekent voor de liberale democratie een dorre boel en het is een vreeswekkend perspectief. Laten we liever bij alle fundamentele verschillen weer stevig investeren in een gezamenlijke herbronning. Dat belooft ons werkelijk een bloeiende, vrije samenleving.


Lees ook

Wie houdt van een veelkleurig Nederland omarmt artikel 23

Wie houdt van een veelkleurig Nederland omarmt artikel 23


Klik op het vinkje naast ‘Ik ben geen robot’






Related Posts

Van moshpit tot polonaise: op festival Paaspop komen alle genres en dansstijlen voorbij

Bij ‘Red, Red, Wine’ van reggaeband UB40 wordt er liefdevol heen en weer geswingd, honderden peacetekens in de lucht. Nog geen uur later wordt er een hele andere energie losgelaten: drie moshpits openen zich bij de opzwepende happy hardcore van Joost. Het gebeurt allemaal tijdens Paaspop in Schijndel, dat voor drie dagen is omgetoverd tot het ‘Las Vegas’ van Brabant. Het kermisachtige decor ademt een veelzijdige wereld, waarin geen stijl te gek is.

Traditiegetrouw opent Paaspop het buitenfestivalseizoen voor zo’n 35 duizend bezoekers per dag: divers en groots. In de line-up voert Nederlandse pop wel de boventoon: Roxy Dekker, Flemming, Goldband en Claude trekken een jong Gen Z-publiek. Voor de bandliefhebbers staan onder meer Kensington en Son Mieux op het hoofdpodium. Maar er is ook ruimte voor opkomende artiesten en voor enkele grote internationale acts, zoals danceband Faithless en dj-duo Bicep. En ieder optreden heeft een eigen sfeer, die niet alleen door de muziek wordt bepaald, maar ook door de manier waarop het publiek danst.

The Giant

De populaire YouTubers en popgroep Bankzitters hebben de eer vrijdagmiddag het mainstage te openen. Een bijzondere primeur: dit is het eerste optreden in ‘The Giant’, de grootste festivaltent ter wereld. Onder de reusachtige, terracottakleurige zeilen is plaats voor 21 duizend bezoekers – meer dan in de Ziggo Dome. De jonge, meezingende bezoekers vullen de tent nog niet helemaal bij het eerste optreden, vroeg op de eerste middag. En ook de meervoudige Zweedse Songfestivalwinnares Loreen (2012, 2023) Loreen lukt het later op de vrijdagmiddag niet om de enorme tent vol te laten ogen.

Kensington bewijst op zaterdag dat The Giant wel degelijk vol kán. Een lange rij vormt zich buiten de tent, iedereen lijkt nieuwsgierig naar Jason Dowd, de nieuwe Amerikaanse zanger van de band. „How do you like your first Dutch festival ever?” vraagt gitarist Casper Starreveld aan het nieuwste bandlid. Dowd oogt overdonderd, maar zingt alsof hij nooit anders heeft gedaan, in de herkenbare Kensingtonsound. En dat valt in de smaak bij het publiek, dat met armen in de lucht meezingt.

Van carnaval tot rock

Naast alle grote namen wordt er in elke tent op het festival een ander feestje gevierd. Zo worden er carnavalskrakers gespeeld voor het grotendeels Brabantse publiek dat naar Paaspop komt, dat zonder aarzeling in polonaise door de zaal trekt. Een carnavalspolitieauto van artiest Lamme Frans wordt geveild voor het goede doel.

Voor de liefhebbers van stevige rock-, metal- en punkmuziek is er genoeg te halen in de Thunderbolt: daar heersen ruige gitaren en wordt er, uiteraard, geheadbangd. De Ierse Bambie Thug, die pop, rock en metal bundelt, zet een explosieve show neer waarbij het springende publiek wordt natgespoten met waterpistolen. Aan het eind roept die nog een politieke boodschap: ‘Free Palestine’ – een statement dat op luid gejuich kan rekenen.

De Nederlandse hiphop is rijk vertegenwoordigd op Paaspop. Namen als Ronnie Flex, Frenna, Lil Kleine, Shirak, Sef, Broederliefde en Bizzey brengen hun publiek in beweging. Fanatiek meerappende jongeren springen op de beat, terwijl ze met hun telefoon zoveel mogelijk beeldmateriaal proberen te vangen. Ook de Britse hiphopartiest Dizzee Rascal zet een show neer waar enthousiast op wordt gereageerd, ook weer met een flinke moshpit.

Festivalgangers op Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Roxy Dekker tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Flemming op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel. Foto ANP / Simon Lenskens
Ronnie Flex tijdens een optreden op de eerste dag van Paaspop.

Foto ANP / Simon Lenskens

Festivalgangers op de eerste dag van Paaspop in het Brabantse Schijndel.

Foto ANP / Simon Lenskens

Tributebands

Bijzonder aan Paaspop is het grote aantal tributebands. Geen Metallica, maar Meatalicca, en geen AC/DC maar ACinDC. En ook bij Queen Must Go On en ABBA Revival waant het publiek zich even terug in een andere, nostalgische tijd.

Maar niet in elke tent wordt gedanst. In de ‘Theatre’ laten bekende cabaretiers, onder wie Peter Pannekoek en Rob Scheepers, het publiek lachen, en niet onbelangrijk, even zitten. Want wie naar Paaspop komt, loopt ongetwijfeld tientallen kilometers op een dag. In combinatie met het dansen maakt dat het tot het een intensief en rijk festivalweekend. Het blijft een Brabants feestje, maar wel één dat zich uitstrekt over alle genres.


Column | Ideologische schizofrenie

Het was een deemoedige Mark Rutte, die vier jaar geleden in Nieuwsuur met „radicale ideeën” kwam voor de politiek. Er werden te weinig grote maatschappelijke debatten gevoerd, zei hij: het was tijd dat ook de middenpartijen weer met elkaar gingen botsen. Bovendien moest er een nieuwe bestuurscultuur komen, met meer transparantie en oog voor de menselijke maat. Zo konden burgers weer vertrouwen krijgen in de politiek.

Hoewel ik sceptisch was over Ruttes plannen, die duidelijk bedoeld waren om zijn eigen positie te redden, geloofde ik destijds wel dat er verandering in de lucht hing. De politieke onvrede was zó groot, de schrik zat er zo in, er moest wel iets gebeuren.

Vier jaar later is er weinig over van die hoop. We zitten met een schizofreen kabinet, zowel qua ideologie als qua bestuurscultuur. De partijen botsen inderdaad, zoals Rutte wilde, maar dan achter de schermen. Van een maatschappelijk debat is het nog niet gekomen. Inhoudelijk is de coalitie zo incoherent dat het moeilijk is ermee in discussie te gaan. Het kabinet is als een disfunctioneel gezin, waarin de ene ouder een laissez-faire-opvoeding nastreeft terwijl de andere zweert bij de corrigerende tik.

De ideologische schizofrenie van dit kabinet bleek deze week bij de bekendmaking van de Voorjaarsnota. De sociale huren worden bevroren, de huurtoeslag wordt verhoogd, maar de huren in de vrije sector mogen juist stijgen. Wat voor idee zit daar achter? Het antwoord: geen enkel idee. Het is een uitruil tussen een liberale en een populistische partij, met als slachtoffers (aspirant-)huurders buiten de sociale sector. Die gaan meer betalen, of maken nog minder kans op een woning – door de plotselinge bevriezing van de huren, die al in juli ingaat, kunnen de woningcorporaties naar eigen zeggen minder huizen bouwen.

Hier zie je een onderbelicht probleem van regeren met de PVV: die partij is niet alleen antidemocratisch, maar ook anti-ideologisch. Haar programma bestaat uit bijeengeraapte standpunten die goed vallen bij de achterban, maar bevat geen overkoepelend idee over waar het heen moet met het land en hoe dat moet worden betaald. Onderhandelt zo’n partij met een economisch rechtse partij als de VVD, dan leidt dat, zoals we zien, tot een vreemde combinatie van begrotingsdiscipline en nivellering. Het ontlokte Marianne Zwagerman in haar Telegraaf-column de vertwijfelde uitroep: „Hoeveel linkser gaat dit ‘rechtse’ kabinet nog worden?”

Naast de ideologische is er nog de bestuurlijke schizofrenie. Terwijl NSC in haar hoekje van het kabinet zit te knutselen aan bestuurlijke vernieuwing, ondermijnt PVV-minister Faber in een ander hoekje de rechtsstaat. Dat laatste lijkt NSC niet het eigen probleem te vinden. „Wij dieselen goed door”, zei Nicolien van Vroonhoven stralend tijdens het ‘lintjesdebat’ twee weken geleden. „Wij zijn dus echt op dreef.” En inderdaad, NSC-minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) werkt vlijtig aan een Constitutioneel Hof, een nieuw kiesstelsel en een wet die de onafhankelijkheid van inspecties moet vastleggen. Zo lang wij schaven en timmeren aan de rechtsstaat kan er niets gebeuren, lijken ze bij NSC te denken.

Maar goed bestuur is méér dan bestuurlijke hervorming. Het gaat ook (of zelfs vooral) om het maken van goede wetten en het openstaan voor kritiek erop. In plaats daarvan gaf Marjolein Faber al bij voorbaat aan niks te zullen doen met het Raad van State-advies over haar asielwetten. Het algemeen belang interesseert haar niet, alleen het PVV-belang. (Waarbij ik moet benadrukken dat het PVV-belang iets anders is dan het belang van PVV-kiezers. Het is in het belang van PVV-kiezers dat er asielwetten komen die werken, in plaats van asielwetten die de problemen verergeren.)

Goed bestuur gaat daarnaast om betrouwbaarheid en langetermijndenken. Dit kabinet is geen betrouwbare partner voor bijvoorbeeld gemeenten en woningcorporaties, die in onzekerheid leven – rondom de spreidingswet, of worden verrast – met de huurbevriezing. Het ontwikkelt geen langetermijnplan voor zo’n groot probleem als stikstof, waardoor de boeren nog steeds in onzekerheid zitten. Het weet nog steeds niet of slachthuizen, kassen en distributiecentra juist wel of juist niet een aanwinst zijn voor onze economie. Het gaat daar ook niet uitkomen, wat deze jaren tot verspilde tijd maakt.

Vier jaar na de „radicale plannen” voor politieke vernieuwing zitten we met een suf en indolent kabinet. Het presenteert zich graag als vernieuwend en baanbrekend (hoop, lef en trots!), maar is feitelijk het tegenovergestelde. Het is van alles tegelijk (links en rechts, voor en tegen de rechtsstaat), en daardoor ook veel niet. Wat het vooral doet is samen de tijd doden totdat de peilingen beter worden. Ik kan ze vertellen: dat gaat op deze manier niet gebeuren.

Floor Rusman ([email protected]) is redacteur van NRC


Opinie | Inbox van de redactie

Hij maakt wat los, die fietshelm. Nadat verkeersminister Barry Madlener (PVV) afgelopen woensdag een campagne startte voor het opzetten van hoofdscherming bij het fietsen, barstte er zowaar iets van een nationaal debat los over nut en noodzaak van de helm. „Zet ‘m op”, klinkt het ineens in Nederland, van oudsher toch niet echt een fietshelm-vriendelijk land.

De oproep van Madlener, ondersteund door onder meer artsen, raakt blijkbaar cultureel een snaar. Wij kregen na een lezersoproep vele tientallen ingezonden reacties en nog veel meer op sociale media, waarvan hieronder slechts een klein deel staat. Eerlijk gezegd lijkt het niet alsof Madlener met zijn campagne direct een omslag heeft geforceerd. ‘Fietsprofessor’ Marco Te Brömmelstroet schreef eerder deze week in NRC dat de fietshelm eigenlijk afleidt van het échte probleem: dalende verkeersveiligheid door verkeerd beleid dat de auto en andere gevaarlijke vervoersmiddelen blijft voortrekken boven fietsers en voetgangers. „Na de Watersnoodramp ging Nederland niet over tot het uitdelen van zwemvesten, maar zette alles op alles om de strijd met het water te winnen,” schreef hij.

Pak het systeem aan in plaats van dat individuen worden opgezadeld met het kopen en dragen van een helm, klonk het ook veel in onze mailbox. Maar het is duidelijk een splijtzwam. Want wat als helmdragen nou letsel scheelt, als het slachtoffers voorkomt: is de helm dan echt iets anders dan een autogordel? Als je iets met zijn allen doet, wordt het óók een systeem-oplossing, toch? Hoe dan ook maakt zo’n ogenschijnlijk kleine verandering grote gevoelens los: wie de fietscultuur wil veranderen, wil de Nederlander veranderen – en dat is niet makkelijk, blijkt weer.

Wouter van Noort chef Opinie