Het kabinet, nu demissionair, bezuinigt fors op het hoger onderwijs. Tegelijkertijd was het van plan om meer te investeren in tech-incubators, die wetenschappelijke innovaties klaarstomen voor de commerciële markt. Maar deze aanpak is problematisch, vooral als het gaat om de duurzaamheidstransitie.
Open science is de sleutel en onderzoeksinstituten zouden hier meer op in moeten zetten.
De route van ontdekking naar startup is zeer inefficiënt. Zelfs in succesvolle programma’s leidt slechts één op de twintig uitvindingen tot een product of dienst. De mislukkingen belanden in een la en niemand krijgt ze te zien, waardoor fouten keer op keer worden herhaald. Neem bijvoorbeeld de recente ondergang van verschillende verticale landbouw-startups in de VS en het Verenigd Koninkrijk. Daarmee gingen honderden miljoenen dollars verloren. Als deze bedrijven hun onderzoeken en ontwikkelingen met elkaar hadden gedeeld, waren de kosten lager geweest en hadden ze elkaar kunnen behoeden voor misstappen, waardoor ze misschien wel hadden overleefd.
Deze en andere tekortkomingen van de vercommercialisering van technologie zijn al jaren geleden aangepakt voor software: door de broncode van software toegankelijk te maken voor iedereen. Het schoolvoorbeeld van open source-software is Linux, een belangrijk besturingssysteem dat wereldwijd wordt gebruikt op computers, servers en smartphones.
Schone technologieën
Klassieke technologie-overdracht schiet vooral te kort in de duurzaamheidstransitie. De overgang naar een circulaire economie vereist een snelle ontwikkeling van schone technologieën, zoals plasticrecycling en plantaardige proteïnen, en opschaling van bestaande oplossingen, zoals hernieuwbare energie en koolstofopvang. De vraag is nu al groter dan het aanbod, deels gedreven door eisen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen; klassieke processen van technologieoverdracht verlopen te traag.
Het omarmen van open source-ontwikkeling, inclusief hardware, is de sleutel tot het versnellen van technologische vooruitgang en brede impact binnen de duurzaamheidstransitie. Open source doorbreekt de geheimzinnigheid die vaak gepaard gaat met gesloten systemen. Dat maakt samenwerking tussen onderzoekers en coördinatie van verschillende projecten veel gemakkelijker. Vooral voor innovaties in de duurzaamheidstransitie is dit van belang, omdat ontwikkelingen wijdverspreid zijn. Veel onderzoekers werken bijvoorbeeld aan verschillende aspecten van de volgende generatie batterijen, maar niemand heeft een volledig beeld van het product dat uiteindelijk nodig is voor brede maatschappelijke toepassing.
In een eerlijke omgeving waarin alle bedrijven gelijke toegang hebben tot de nieuwste kennis, kunnen zij zich richten op waar ze echt in uitblinken: het ontwikkelen van de beste oplossingen voor eindgebruikers. Het is daarbij belangrijk dat universiteiten en onderzoeksinstellingen het voortouw nemen. Zo geven ze het goede voorbeeld en verlagen ze de drempel voor particuliere bedrijven om hetzelfde te doen.
Een ander belangrijk voordeel van open source-technologieën is dat ze lokale partijen, zoals ontwikkelaars en dienstverleners, in staat stellen om innovaties af te stemmen op regionale behoeften en beperkingen. De kans dat een ontwikkeling daadwerkelijk wordt ingezet, is hiermee veel groter. De impact is bovendien langduriger, omdat onderhoud van open source-technologieën gemakkelijker is. Dat is essentieel, want in gedistribueerde productie- en dienstensectoren is onderhoud net zo belangrijk als innovatie; zonder onderhoud zijn zelfs de beste technologieën nutteloos.
Ambitieuze studenten
Tot slot is er het morele argument dat publiek geld ook het publieke belang moet dienen. Het merendeel van het onderzoek naar duurzame technologieën wordt gefinancierd met publiek geld en zou daarom moreel gezien ten goede moeten komen aan de samenleving.
Er zijn miljoenen ambitieuze academici en studenten die willen bijdragen aan de overgang naar een circulaire economie en deze willen versnellen. Open source-ontwikkeling maakt het mogelijk om al die bijdragen samen te brengen zodat ze elkaar kunnen versterken. Maar dat vereist een verandering in mentaliteit. Alleen dan kunnen we de enorme impact van open source op het algemeen belang volledig benutten.
Terwijl bezuinigingen op hoger onderwijs ten koste gaan van toekomstige innovaties, is het opsluiten van wetenschappelijke ontdekkingen, in naam van concurrentievermogen, een dubbele straf voor de samenleving – omdat het ook de broodnodige duurzaamheidstransitie vertraagt.
