Ik voel me schatplichtig aan mijn voorouders om iets goeds te doen met de kansen die zij voor mij gecreëerd hebben. Eerder deze week was ik bij de Verenigde Naties in New York waar tijdens de Summit of the Future the UN Declaration for Future Generations werd getekend. Ik mocht daar de lessen die ik in het verleden leerde, delen voor een betere toekomst.
Mijn oma was drie maanden zwanger van mijn moeder toen de Hongerwinter begon. De eicel waaruit ik zou ontstaan werd op dat moment in mijn moeders eierstokken aangelegd.
Mijn andere oma, die toen net bevallen was van mijn vader, zou in de Hongerwinter veel Amsterdammers langs zien komen om te vragen om wat eten van de boerderij. Omdat mijn grootouders in Drenthe woonden bleven ze gespaard van de ergste honger. Ze vertelde me dat mijn vader toen hij 10 weken oud was, even zwaar was als het 10 maanden oude jongetje uit Amsterdam dat met zijn moeder meekwam op hongertocht.
Mijn oma’s grootste frustratie was het feit dat ze als meisje al op negenjarige leeftijd van school af moest om te gaan werken. Ze gebruikte haar frustratie als brandstof om het voor haar nageslacht beter te doen. Al haar kinderen gingen naar school, en mijn vader ging – net als ik later – naar de universiteit waardoor hij (en ik) de kansen kregen om te leren en te onderzoeken.
Suboptimale omgeving
Het verleden leert ons dat ellende soms de brandstof is voor positieve verandering. Bijna 80 jaar geleden werden de Verenigde Naties opgericht om de wereld te sparen van het diepe lijden dat de Eerste en Tweede Wereldoorlog hadden aangericht. De laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog staan in het Nederlandse collectieve geheugen gegrift als een periode van extreme ondervoeding en wanhoop. Toch leidde ook dit lijden – zij het decennia later – tot belangrijke wetenschappelijke inzichten over hoe mensen worden gevormd door hun allerprilste fase.
Wij staan op de schouders van onze voorouders: de beslissingen die zij namen en de dingen die zij meemaakten, vormden de wereld waarin wij leven, en de kansen die wij hebben gekregen om ons volledige potentieel te ontwikkelen. Samen met mijn team onderzocht ik de invloed van ondervoeding van de moeder op een ongeboren kind. Resultaten uit de Hongerwinter leverden het eerste bewijs dat die invloed enorm is. Het gebrek aan voedingsstoffen tijdens de aanleg van de organen heeft een blijvende nadelige invloed op de structuur en levenslange functie van organen.
Een hele (nog ongeboren) generatie werd gevormd door het gebrek aan voedsel en dat had blijvende negatieve invloed op hun fysieke en mentale gezondheid, hun vermogen om te leren, relaties op te bouwen, deel te nemen aan de arbeidsmarkt en bij te dragen aan de maatschappij.
Studies van andere crises toonden aan dat ongeboren generaties levenslang last hielden als ze zich ontwikkelden in een suboptimale omgeving, zoals als gevolg van hongersnoden, eerdere pandemieën en klimaatrampen. Ongeboren generaties werden belemmerd in hun kans hun volledige potentieel te ontwikkelen. Er zijn zelfs aanwijzingen dat dergelijke effecten van de ene op de andere generatie worden doorgegeven.
Huidige welvaart gaat ten koste van welzijn van toekomstige generaties
Belangen van de toekomst
Ons klimaat verandert snel. Door opwarming van de aarde, vervuiling van water, lucht en voedsel, klimaatrampen en de stress en ondervoeding die dat met zich meebrengt, krijgen toekomstige generaties niet de kans hun volledige potentieel te ontwikkelen. Dit kan hun leervermogen gaan belemmeren, evenals de fysieke en mentale gezondheid, en maakt hen in de toekomst vatbaar voor ziekten. Het CBS rapporteerde dit jaar op Verantwoordingsdag aan de Tweede Kamer dat de huidige welvaart in Nederland al jarenlang en in toenemende mate ten koste gaat van het welzijn van toekomstige generaties.
Het is dan ook historisch dat begin deze week, de Verenigde Naties de UN Declaration on Future Generations tekenden. Daarin zijn voor het eerst onze verplichtingen jegens toekomstige generaties vastgelegd in een internationaal verdrag. De permanente Nederlandse vertegenwoordiger naar de VN, Yoka Brandt, speelde hierbij een cruciale voorstrekkersrol. Het verdrag roept landen op om de belangen van toekomstige generaties mee te nemen in beslissingen van vandaag. De VN zal daartoe onder andere een special envoy aanstellen, vorige week werd Glenn Micallef bovendien aangesteld als EU-commissaris voor intergenerationele gerechtigheid.
Op zo een zelfde manier mag ik de eerste Future Generations Commissioner zijn van een kennisinstelling: in het Amsterdam UMC zal ik de belangen van de toekomstige generaties behartigen en onderzoeken hoe we de belangen van toekomstige generaties kunnen dienen. Zoals de eicel waaruit ik ben ontstaan er al was toen de Hongerwinter begon, zo zijn toekomstige generaties er al, en worden zij gevormd door wat wij doen vandaag.
Lees ook
Waarom zou je rekening houden met komende generaties? ‘De toekomst is geen optelsommetje’
