Opinie | Alleen als je sterk bent kun je vrij blijven

Het bleef een groot dilemma. Kijk: het voordeel van een fietshelm is dat je minder makkelijk sterft in het verkeer. Maar het nádeel van een fietshelm – hoe zal ik het uitleggen? Journalist Tom Staal deed een poging in Goedemorgen Nederland (WNL). Hij wapperde met zijn armen naar presentatrice Welmoed Sijtsma en zei: „Als jij, als blonde vrouw… in de lente… met je lentejurkje…” Zijn armen hadden nu bijna overal heen gewapperd, zoals de armen van Tom Staal altijd lijken te doen. Omhoog, omlaag; naar voor, naar achter. Je vergeet soms haast te luisteren naar wat hij ondertussen probeert te vertellen. Maar het ging dus over het hypothetische scenario waarin Sijtsma ergens heen fietste in een lentejurkje. „Dan moeten die blonde haren wápperen, toch?” „Ja”, zuchtte Sijtsma. „Maar als ik onderuit ga, wil ik ook graag nog een hoofd.” „Mja”, deed Staal. „Dat is ook weer waar.” Dilemma’s, dilemma’s.

Woensdag lanceerde de overheid de campagne ‘Zet ’m op’, die fietsers moet stimuleren een helm te dragen. Traumachirurgen blij, opiniemakers geprikkeld. ’s Avonds wapperden de armen van Staal opnieuw; nu op SBS6 achter de desk van Nieuws van de dag (er lijkt een directe verbinding op gang te zijn gekomen tussen WNL en Talpa). Daar werd het fietshelmitem dunnetjes overgedaan. Presentator Thomas van Groningen en zijn gasten kregen ieder zo’n helm toegeschoven, al zette niemand ’m ter plekke op. De ene helft wilde niet en de andere helft had een te groot hoofd. „Opnieuw een betuttelcampagne van de overheid”, had Van Groningen het onderwerp ingeleid: „We moeten allemaal een fietshelm op gaan zetten.” Verder ging een Telegraaf-columnist uitleggen hoe de naamsverandering van de Amstelveense Michiel de Ruyter School een aanval was op de Nederlandse cultuur, zei Van Groningen, wiens honende toontje steeds meer neigt naar dat van Ongehoord Nieuws-presentator Tom de Nooijer. Misschien is die permanente staat van ongenoegen besmettelijk.

Kolossale inktvis

Dan is het fijn dat er altijd wel ergens een programma te vinden is waarin BN’ers leren om het grote juist weer klein te maken; het negatieve positief. Persoonlijke ontwikkeling is helemaal hot. Maar omdat je een BN’er niet gewoon een uur op een sofa kunt leggen en dat dan tv kunt noemen, moeten er wel creatieve therapeutische formats ontwikkeld worden. Neem bijvoorbeeld de Videoland-serie Shaolin Heroes, waarvan elke woensdag een nieuwe aflevering online wordt gezet. In het programma worden tien BN’ers negen dagen lang getraind in kungfu en krijgen ze tussendoor wat boeddhistische wijsheden binnengelepeld. Deelnemers liggen hier niet op een sofa, maar op een spijkerbed. Dát is tv.

In de aflevering van afgelopen woensdag kregen de BN’ers tussen de fysieke uitdagingen door houten plankjes uitgedeeld. Daarop mochten ze dingen schrijven die ze achter zich wilden laten. Er werden grote angsten en pijnpunten genoteerd. „Ik zoek een woord voor dat stemmetje in je hoofd dat negatieve dingen over jezelf zegt”, zei Kim-Lian van der Meij. Ze zat op haar bed in het trainingscentrum, er klonk een meditatief muziekje. Een paar meter verderop lag Tooske Ragas op haar rug op een identiek bed. Met gesloten ogen suggereerde ze: „Als je dat nou ‘die negatieve stem’ noemt…?”

Hierna verlangde ik toch naar iets écht groots. Groter dan de hoofden van opiniemakers en de zorgen van BN’ers. Groot genoeg om dat alles in perspectief te plaatsen. Ik was dus blij verrast toen de NOS berichtte dat voor het eerst een kolossale inktvis, een dier dat naar schatting 12 tot 14 meter lang kan worden, in het wild was gefilmd. Alleen kwam de inktvis in kwestie pas net uit z’n ei. Dat maakte de ontdekking in figuurlijke zin niet minder groot, maar bij het zien van de beelden kon ik een beetje teleurstelling toch niet onderdrukken. Helaas: de kollosale inktvis was dertig centimeter klein.

Delen

Mail de redactie

Het basketveldje naast station Almere Centrum is verlaten. Om het court staat een hek en alleen de talloze verroeste bierdopjes gedrukt in de naastgelegen grond verraden een roemrucht verleden. Ik was hier in 2019, vlak na de aankondiging dat Almere als een van de tien gemeenten zou deelnemen aan het landelijk experiment met gereguleerde cannabisteelt. Er was hier destijds nogal wat illegale straathandel in softdrugs en de grote vraag bij het experiment was wie de slag om de consument zou winnen: de staat of de straat.

De mannen hangend bij het basketbalveldje twijfelden daar niet over. „De straat”, zei één, gouden grill in zijn mond, „is al-tijd goedkoper”. De mannen liepen af en aan met witte junks en „Surinaamse broeders” naar de bosjes achter bij het fietspad. Want op dit beruchte veldje, dat wist iedereen, kon je álle drugs kopen die je maar wilde.

Maar nu zijn alle dealers hier verdwenen en gaat het veldje op de schop. Staat versus straat: 1-0. Het enige wietzakje dat nog op de grond ligt is de Amnesia Bio van naastgelegen coffeeshop De Blowboot van eigenaar Bart Vollenberg. Die heeft het spul legaal geteeld met zijn eigen bedrijf Aardachtig. Staat ook keurig op de verpakking. Net als de THC-waarde (21,12 procent) en een track and trace-code. Staat versus straat: 2-0.

Sterker, het experiment is in Almere nu een jaar bezig en de verkoop, zegt Vollenberg aan de telefoon, loopt voorspoedig. Zoals alle deelnemers mag hij sinds vorig week alleen nog legale wiet verkopen en dat trekt nieuwe klanten. Mensen die „uit principe schone wiet willen”. En lui met goede banen die eerder niet kwamen vanwege de registratieplicht. Die plicht heeft de gemeente inmiddels afgeschaft en ook de openingstijden zijn verruimd. De Blowboot mocht in 2019 pas om 16.00 uur open, nu al vanaf het middaguur. Staat versus straat: 3-0.

Alleen, je hebt niet álles in de hand. Na 2019 kwam corona en toen coffeeshops dreigden te moeten sluiten ontstonden lange rijen. Hét moment voor straatdealers om hun visitekaartjes uit te delen. Pats, 3-1.

En al die straatdealers kunnen 24/7 leveren via Snapchat. Aan huis, binnen een kwartier. Geen 5 gram, maar zoveel je wilt. En ook nog eens goedkoper. Want al die wiet uit Californië, legaal geteeld door miljardenbedrijven, komt in bulk illegaal naar Europa. En gelukkig, zegt Vollenberg, is de kwaliteit van nederwiet beter, maar niet alle consumenten in Almere – geen rijke stad – zijn daar gevoelig voor. 3-2.

Bovendien, reclame maken zoals de straatdealers op sociale media, mag hij niet. En leuk, die track and trace op zijn Amnesia Bio, maar de regelgeving voor etikettering verandert telkens en al dat inscannen, handwerk, kost ’m klauwen met geld. „Blijf dan nog maar concurrerend met de straat.” De stand, voorlopig: 3-3.

En nee, natuurlijk zijn de dealers niet weg. Die hebben zich verplaatst naar de andere kant van het station. „Heee pampa!” klinkt het daar onder het viaduct. De zaken gaan nog net zo goed, zegt een man met zonnebril op, pijpje ernaast. Al missen ze het veldje wel. „Tennis! Deden we er ook!” Maar hier kun je kopen voor 5 euro. Of op de pof. Lachend: „Dat kan niet in de shop hè.”

Freek Schravesande doet elke donderdag ergens vanuit Nederland verslag.

Delen

Mail de redactie

De Amerikaanse universiteit Harvard houdt de rug recht – daarbij gesteund door een bedrag van ruim 50 miljard dollar op de bankrekening. Dat is kennelijk het eigen vermogen dat nodig is om de dreigementen van de regering-Trump naast je neer te kunnen leggen.

De privé-universiteit uit Cambridge, Massachusetts, had vanuit Washington een ultimatum ontvangen: ze moest al haar diversiteitsbeleid schrappen, zeggenschap van „activistische” docenten verminderen, inzage geven in de toelating van nieuwe studenten, buitenlandse studenten weigeren die „vijandig staan tegenover Amerikaanse waarden”, gevoelige afdelingen laten doorlichten op antisemitisme en stoppen met het faciliteren van pro-Palestijnse studentengroepen. Anders zou de overheid haar negen miljard dollar aan contracten met Harvard opzeggen.

Afgelopen maandag liet Harvard-voorzitter Alan M. Garber in een verklaring weten niet akkoord te gaan met de eisen van Trump. Die zouden de onafhankelijkheid van zijn universiteit aantasten. „Geen enkele regering – van welke politieke kleur ook – zou moeten dicteren wat particuliere universiteiten mogen onderwijzen”, aldus Garber.

Daarin heeft hij groot gelijk. Het Massachusetts Institute of Technology (MIT) liet soortgelijke strijdbare geluiden horen, maar andere universiteiten – waaronder de niet minder voorname Columbia University uit New York – bogen wel voor de druk vanuit het Witte Huis. Zij konden het geld kennelijk niet missen. Trump reageerde op de beslissing van Harvard door twee miljard dollar te bevriezen en te dreigen met een ongunstig belastingregime.

De aanval van Trump op de universiteiten is onderdeel van een cultuuroorlog tegen de door hem en zijn aanhang verfoeide ‘elite’. Eerder al verving hij de leiding van het Kennedy Center of the Performing Arts – hij maakte zichzelf voorzitter – en droeg hij de musea van het Smithsonian op dat er in hun tentoonstellingen vooral aandacht moest worden besteed aan „Amerikaanse grootheid”. Voor zwarte bladzijden uit de geschiedenis – denk aan de slavernij – zou dan, ten onrechte, geen plaats zijn.

Zelfs het archiefwezen ontkwam niet aan Trumps dadendrang. De Archivist of the United States, het hoofd van het Amerikaanse nationaal archief, is ontslagen en wordt ad interim vervangen door Marco Rubio, de minister van Buitenlandse Zaken. Daarmee heeft Trump grip gekregen op de beslissing welke overheidsdocumenten er wel en niet bewaard worden – en dus op wat er later, door juristen of historici, over zijn regeerperiode onderzocht kan worden.

Dat universiteiten steken hebben laten vallen op het gebied van het faciliteren van de vrijheid van meningsuiting van meer conservatief ingestelde docenten en studenten, wordt inmiddels ook door henzelf erkend. Ook uitingen van antisemitisme werden niet altijd even voortvarend aangepakt. Dit rechtvaardigt echter niet wat de regering-Trump nu doet.

Het verwijt dat er niet hard genoeg zou worden opgetreden tegen antisemitisme, is inmiddels een stok geworden om de universiteiten mee te slaan. De academische vrijheid is door het optreden van Trump in het geding. Politici met autoritaire neigingen moeten weinig hebben van instituties op het gebied van kennis en kunsten, en dat lijkt bij deze president niet anders. Hopelijk krijgt het voorbeeld van Harvard navolging, want in een vrije samenleving moeten wetenschappers en kunstenaars ongehinderd door de staat hun werk kunnen doen.

Delen

Mail de redactie