Wat is er nou leuk aan muziek maken? Weinig, stelt Mikey Shulman, de baas van AI-app Suno. „Het kost veel tijd en oefening, je moet heel goed worden in een instrument of met productiesoftware. Ik denk dat de meeste mensen er meestal niet van genieten als ze muziek maken”, zei hij onlangs in een podcast.
Met Shulmans app krijgen de mensen over wie hij het heeft, toch de kans muzikant te worden. Suno genereert met behulp van AI liedjes op maat. Een tekstuele omschrijving volstaat, en ook daarbij kan AI de gebruiker op weg helpen.
Zelf ben ik niet zozeer bang voor de technologie. Ongetwijfeld zullen streamingdiensten vollopen met generieke AI-muziek, maar dat kan ook een vraag creëren naar menselijke inbreng en artiesten uitdagen om muziek te maken die opvalt tussen de kunstmatige drek. Als 99 procent van de muziek straks wordt gemaakt met een druk op de knop, val je al op als je Vader Jacob kunt spelen op gitaar.
Nieuwe technologie is altijd spannend – synthesizers, drumcomputers en samplers zouden muzikanten buitenspel zetten, maar bleken waardevolle instrumenten die ten grondslag lagen aan nieuwe stijlen en uitingsvormen, zoals hiphop en dance-gerelateerde genres. Begin vorige eeuw vreesde men dat de grammofoon het einde zou betekenen voor concertzalen. Livemuziek zou worden verdreven door steriele studio-opnames. Tegenwoordig is er echter meer livepubliek dan ooit, juist dánkzij technologie die artiesten een wereldwijd bereik geeft.
AI gaan we niet tegenhouden, en daar moeten we ook niet voor vechten
Daarnaast kan AI vooralsnog alleen maar combineren op basis van wat al bestaat. Met duidelijke parameters kan AI innoveren, maar de evolutie van kunst is niet lineair en dus ook niet te voorspellen. De gemiddelde computer in 2025 is objectief beter dan een computer uit 1985. Hedendaagse muziek is echter niet objectief beter dan die van enkele eeuwen geleden.
AI kan dan ook prima een verjaardagsliedje maken voor een vriend of familielid, maar het kan niet iets soortgelijks voor elkaar krijgen als bijvoorbeeld de grunge-pioneers eind jaren tachtig, begin jaren negentig. Daarvoor heb je mensen nodig die andere mensen weten te raken.
Hoe worden makers behandeld?
Zo zal er vanzelf een groep grondleggers opstaan die AI gebruikt voor vernieuwende en prachtige werken. En nee, een paar woorden laten omzetten naar geluid is geen muziek maken. Als een complete leek een muzikant inschakelt, en die muzikant knutselt een muziekstuk in elkaar op basis van aangeleverde sleutelwoorden, is het resultaat natuurlijk gemaakt door de muzikant, en niet door de opdrachtgever.
Waar ik wél bang voor ben, is hoe artiesten zullen worden behandeld in een muziekindustrie waar AI domineert. En nogmaals, dat heeft niet zozeer te maken met de technologie, maar met hoe deze kan – en waarschijnlijk ook zál – worden ingezet.
Vorig jaar schreef Spotify-baas Daniel Ek dat het creëren van content geen stuiver kost. Een zogenaamde verspreking, waar hij later schoorvoetend op terugkrabbelde. Het legt bloot hoe de bepalende stemmen in de muziekindustrie denken over het productieproces.
Ook hiervoor hoeven we alleen maar naar de geschiedenis te kijken. Waar de grammofoon een verrijking bleek voor de muziek zelf, waren de makers uit die tijd – bijvoorbeeld zwarte blues- en jazzmuzikanten uit Amerika – het slachtoffer van uitbuiting door platenlabels en zagen zij geen cent terug voor hun inspanning. Vandaag de dag betaalt Spotify tussen de 0,003 en 0,005 euro per stream. Daaruit blijkt weinig vooruitgang.
AI-bedrijven zoals Suno van Schulman, maar ook concurrent Udio, zijn er al op betrapt dat ze zonder toestemming van de artiest hun software trainen op bestaande muziek. Bands als DeWolff en Kane spraken zich al uit voor een verbod op zulke apps, of voor een keurmerk waaraan je kunt zien dat muziek met AI is gegenereerd.
Vechten voor ethisch gebruik
Een verbod lijkt me niet nodig. Want laten we eerlijk zijn: AI gaan we niet tegenhouden, en daar moeten we ook niet voor vechten. We moeten wel vechten voor ethisch gebruik van de technologie. Een keurmerk is daarbij inderdaad een goed begin. Dan kun je zonder argwaan een traan wegpinken als je iets moois hoort, zonder dat je jezelf hoeft af te vragen of je wordt gefopt door een robot.
Daarnaast moet een artiest kunnen bepalen of diens werk wordt gebruikt om AI-programma’s te trainen. Ontwikkelaars moeten transparant zijn over welke werken ze hiervoor gebruiken, en het overschrijden van deze afspraak is wat mij betreft gewoon plagiaat.
Tot slot moeten artiesten eerlijk worden gecompenseerd. Het zal wellicht ingewikkeld zijn om een royaltysysteem te hanteren, omdat je daarvoor per individueel AI-gegenereerd nummer alle losse invloeden moet ontleden. Dat zal niet altijd mogelijk zijn.
Maar er zijn ongetwijfeld andere vormen te bedenken, zoals collectieve rechtenorganisaties die licenties beheren en aanbieden, en zorgen voor een eerlijke uitbetaling aan artiesten voor het gebruik van hun muziek.
