N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data105173549-9b91f0.jpg)
Maandagavond verscheen de eerste aflevering van The Biohack Project (KRO-NCRV). Hierin worden bekende Nederlanders blootgesteld aan allerlei extreem stressvolle situaties die zij beter zouden kunnen doorstaan dankzij het nieuwe fenomeen: ‘biohacking’. „Met biohacking probeer je meer inzicht en controle te krijgen over lichaam en geest, met behulp van technologie en wetenschap”, aldus biohacker en presentator van het programma Govert Viergever. „Meten is daarin de sleutel. Met diverse tools, zoals een hartslagmeter, sporthorloge, labtesten zoals bloed en dna, of met apps op je telefoon.”
Biohacking klinkt futuristisch, stoer en bovenal hoopvol. Zeker voor mensen die kampen met allerlei chronische klachten zoals stress, vermoeidheid of overprikkeling. Alleen, het probleem met biohacking is dat het niet bestaat. Anders gezegd: het is je reinste flauwekul.
In The Biohack Project is te zien dat de vijf deelnemende bekende Nederlanders bloed, DNA, urine en ontlasting laten testen. Met deze testresultaten gaat biohacker Viergever, die geen medische achtergrond heeft, aan de haal. Voor elke deelnemer verzint de biohacker op basis van de testuitslagen een zogenaamd persoonlijk medisch advies.
Zo zou uit de testen blijken dat deelnemer Défano Holwijn te weinig magnesium in het bloed heeft, wat zou verklaren waarom hij moeite heeft zich te concentreren. Volstrekte onzin. Als de hersenen van Holwijn aangetast zouden worden door een magnesiumtekort, dan is hij ernstig ziek. Voordat een magnesiumtekort neurologische klachten veroorzaakt, ontstaan ernstige spierkrampen in het gehele lichaam, vaak gepaard met braken. Holwijn zit echter volledig ontspannen op de bank en hoort tevreden het advies van Viergever: meer voedsel eten dat rijk is aan magnesium, dan heb je minder last van prikkels – in werkelijkheid zou Holwijn dat extra magnesium gewoon uitplassen en gebeurt er verder helemaal niets.
Ongefundeerde adviezen
Daarna volgen verschillende onnavolgbare en ongefundeerde adviezen van Viergever: een deelnemer hoort dat hij geen brood meer mag eten omdat dit een slechte invloed heeft op zijn uithoudingsvermogen, een ander kan op basis van haar dna beter geen koffie meer drinken en weer iemand anders blijkt in het dna een heus adrenaline verbruikend ‘strijdersgen’ te hebben, waarvoor twaalf minuten koud douchen per week het maatwerk advies blijkt.
Zowel de kernboodschap als alle persoonlijke medische adviezen in het programma zijn kolder
Opvallend afwezig is de zoektocht naar andere mogelijke verklaringen voor de ‘klachten’ van de deelnemers. De door Viergever gevonden afwijkende testresultaten en daaropvolgende adviezen worden stellig door hem gepresenteerd als de verklaring en de oplossing. Ondenkbaar binnen de medische wetenschap.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/10/data37257480-6248f4.jpg)
De kernboodschap van het tv-programma is dat mensen beter om kunnen gaan met de uitdagingen van het dagelijkse leven, als zij met behulp van biohacking ook beter om kunnen gaan met extreem stressvolle situaties: „In onze huidige maatschappij kunnen het enorme tempo, toenemende onzekerheden en groeiende verantwoordelijkheden overweldigend zijn. Van hoge werkdruk, impact van sociale media tot financiële zorgen. Daarom draait The Biohack Project om mentale en fysieke weerbaarheid en omgaan met stressgevoelige omstandigheden”, zo is te lezen op de website van KRO-NCRV. Maar voor de bewering dat blootstelling aan extreem stressvolle situaties ertoe zou moeten leiden dat men beter kan omgaan met voornoemde zorgen, is geen overtuigend bewijs. Integendeel, recent experimenteel onderzoek toont dat blootstelling aan angst niet bijdraagt aan beter te kunnen omgaan met stress of zorgen in het dagelijks leven.
‘Maakbare’ gezondheid
Zowel de kernboodschap als alle persoonlijke medische adviezen in het programma zijn kolder. De onaangename realiteit is dat voor veel klachten geen directe biologische oorzaak bestaat, laat staan dat dit met bloed, urine of dna-testen te vinden is. Het kwalijke van dit verhaal is dat het programma impliceert dat biohacking behulpzaam is om mentale en fysieke weerbaarheid te verbeteren of klachten te verminderen. Dat is misleiding. Nog erger, voor mensen die dagelijks lijden aan stress of somberheidsklachten door bijvoorbeeld financiële zorgen biedt dit valse hoop. Bovendien, mensen zouden door dit programma kunnen denken dat hun bloed, ontlasting of urine onderzocht moet worden en zich daarvoor melden bij hun huisarts. Dat kan onze zorg er niet bij hebben.
Dat een programma als The Biohack Project nu op televisie verschijnt, lijkt geen toeval. Steeds meer bedrijven, zoals het biohackbedrijf van Viergever, zijn bezig met de verkoop van zogenaamde ‘maakbare gezondheid’. Bekende Nederlanders en influencers promoten deze illusionaire vorm van welzijn veelvuldig op sociale media. Onze publieke omroep zou daarvoor een tegengeluid moeten bieden, geen weerklank.
