Op de sandalenmarkt in New Delhi snappen ze wel dat Prada de Kolhapuri chappal namaakte

Een sandaal? Schoenenverkoper Amit Parni weet precies welke je nodig hebt. In zijn winkel in Karol Bagh, een markt in de Indiase hoofdstad New Delhi, wijst hij direct naar een rek met leren exemplaren. Ze hebben allemaal grofweg hetzelfde design: een band van gevlochten leer over de voet, een soort T-splitsing en een ring voor de grote teen. Deze Kolhapuri chappal is een begrip in India. „Klanten kopen nieuwe schoenen als de mode verandert. Maar een Kolhapuri-sandaal is altijd stijlvol. Als je een sari of andere traditionele kleding draagt voor een bijzondere gelegenheid, hoort deze schoen er gewoon bij.”

Eind juni maakte de westerse modewereld kennis met de sandaal. Tijdens de show van de zomerlijn voor 2026 van het merk Prada op de Milan Fashion Week liepen modellen op een platte leren sandaal die door Indiërs direct werd herkend. Maar Prada verwees op geen enkele manier naar de herkomst van het ontwerp. Een reactie uit India bleef niet lang uit.

Zoom in

Generatie op generatie

Het model van de Kolhapuri chappal voert terug tot de twaalfde eeuw. Ze worden geproduceerd rondom de stad Kolhapur in de zuidelijke deelstaat Maharashtra en het aangrenzende Karnataka, door ambachtslieden die hun kennis generatie op generatie doorgeven. Ze behoren veelal tot de Dalit, de groep die in de onderste laag van het sociale kaste-stelsel staat. De sandaal wordt volledig met de hand gemaakt, inclusief het looien en verven.

De makers hebben een precaire sociale positie; niet geholpen door het feit dat ze met leer werken, wat in het grotendeels hindoeïstische India waar de koe heilig is, door strenggelovigen wordt afgekeurd.

In India heeft het design sinds 2019 een „geografische aanduiding” (Geographical indication of GI-label volgens de Wereldhandelsorganisatie) wat inhoudt dat de term Kolhapuri chappal is beschermd tegen commercieel gebruik door ongeautoriseerde producenten. De wetgeving waarmee Indiase autoriteiten zo’n beschermde status toekennen geldt alleen binnen de landsgrenzen.

De handwerklieden van Maharashtra waren evenwel woedend dat Prada hun lange traditie niet erkende. De Kamer van Koophandel van de deelstaat stuurde een boze brief. In een reactie twee dagen later gaf het Italiaanse bedrijf toe dat het ontwerp was geïnspireerd op de eeuwenoude Indiase variant. „We erkennen de culturele betekenis van dergelijk Indiaas vakmanschap ten volste”, stelde Prada in een verklaring. Volgens het modebedrijf zijn de in de show getoonde ontwerpen „in een vroeg stadium van ontwikkeling” en is het mogelijk dat stukken veranderen of helemaal niet tot productie komen.

Prada zag zich genoodzaakt snel te reageren doordat de verontwaardiging rap toenam. Online toonden Indiërs – in India én uit de wereldwijde diaspora – zich teleurgesteld over deze vorm van culturele toe-eigening.

Bollywood-actrice Kareena Kapoor liet op Instagram zien dat ze geen Italiaanse opsmuk nodig had: „Sorry, Prada… dit zijn mijn OG’s [originals]” schreef ze bij een foto van zilverkleurige chappals.

Tien euro

Op de markt in Delhi hebben de meeste verkopers nog niet van de controverse gehoord. Winkeleigenaar Parni kan zich wel indenken hoeveel een buitenlands luxemerk voor een sandaal kan rekenen, grinnikt hij. Tien, twintig jaar geleden kostten de sandalen op deze markt misschien twintig roepies (nu omgerekend 0,20 euro); tegenwoordig betaalt de particuliere klant maximaal duizend roepies voor een paar (zo’n 10 euro).

Er komen ook toeristen en internationale inkopers naar Karol Bagh, vertelt de schoenenverkoper. Aan één kant van de marktwijk zijn de groothandels gevestigd. De chappals die daar in de etalage staan, hebben plek voor het logo van het merk dat het schoeisel in bulk koopt. Die sandalen zijn machinaal in elkaar gezet. „We noemen ze nog steeds Kolhapuri-sandalen, omdat dat het model is. Iedereen kent die naam. Maar we moeten eerlijk zijn: heel veel van wat u op de markt in Delhi koopt, komt helemáál niet uit Kolhapur.” Moderne varianten krijgen een dikke rubberzool of een extra gespje voor de steun. Ook in India wordt het GI-label niet altijd streng nageleefd.

Zoom in

Namaaksandalen

De discussie over het ongeoorloofd kopiëren kreeg deze week een extra dimensie. Het Duitse bedrijf Birkenstock heeft bij het Hooggerechtshof van Delhi meerdere Indiase fabrieken beschuldigd van octrooi-inbreuk: ze zouden namaaksandalen produceren en in India verkopen. In de fabrieken zijn inmiddels inspecties uitgevoerd.

„Laten we duidelijk zijn: namaak is illegaal. Maar als we fabrikanten van een betaalbaardere vervalsing achternazitten, kan een bedrijf als Prada er ook niet mee wegkomen”, schreef een journalist van de nationale krant The Indian Express.

Afzetmarkt

India vormt bovendien een grote afzetmarkt. Dat is mogelijk een reden dat bijvoorbeeld Nike maar geen afscheid wil nemen van India, ook al schrijft het sportkledingbedrijf de laatste jaren slechte cijfers. Wellicht om beter op die beloftevolle markt in te spelen ontwikkelde het merk de eerste „collab” met het in Delhi gevestigde merk NorBlack NorWhite. Dat staat erom bekend streetwear te combineren met traditionele technieken.

Voor Nike leverde dat sportkleding voor vrouwen op in felle tie-dye. In de advertenties die vorige maand werden gepubliceerd dragen Indiase sportsters sari’s en kleding uit de Nike-lijn, en beklimmen de treden van een traditionele trapput – er is bijna geen Indiaser decor te bedenken. De lancering kreeg veel waardering voor de ode die ermee werd gebracht aan de Indiase textieltradities.

Nike richt zich op jongeren die er trendy bij willen lopen, als ze dat kunnen betalen. De inkomensverschillen in India zijn gigantisch en worden steeds groter. Maar de welvarendsten vormen óók een groeiende afzetmarkt voor luxemerken. Dat oppert ook schoenen-verkoper Parni: „Ik snap dat mensen misschien wel boos waren over het design. Of dat het niet door Indiërs was gemaakt. Maar het is een vrij land, anders kan toch niemand verdienen? En misschien willen juist hele rijke Indiërs wel zo’n chique Prada-chappal.”

Delen





Mail de redactie