De organisatie van het Eurovisie Songfestival zal een zucht van verlichting hebben geslaakt toen Oostenrijk als winnaar uit de bus kwam van de 69ste editie van het liedjesfestijn, dat plaatsvond in het Zwitserse Bazel. Zanger JJ (24) won met het nummer ‘Wasted Love’ en kreeg 436 punten. Tijdens de puntentelling werd het verrassend spannend: Israël werd met 357 punten pas op het laatste moment verdreven naar de tweede plek.
De deelname van het land aan het Songfestival is uiterst controversieel en een groot discussiepunt onder delegaties, oud-deelnemers, omroepen en fans. Zangeres Yuval Raphael (24), die de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023 overleefde, werd tweede met haar ballad ‘New Day Will Rise’. Omdat het winnende land het Songfestival van het volgende jaar organiseert, zou een editie in Israël een hoofdpijndossier van ongekende proporties zijn geworden voor de organisator European Broadcasting Union (EBU), dat ondanks alle spanningen rondom de deelname van het land blijft volhouden dat het festival apolitiek is.
„Absoluut waanzinnig”, zei JJ tijdens de persconferentie na de show, waar zeer beperkt ruimte was voor vragen. „Dit had ik in mijn wildste dromen niet verwacht.” Wat zijn boodschap was na zijn overwinning, werd hem gevraagd. „Liefde wint. Verspreid meer liefde.” JJ, artiestennaam van Johannes Pietsch, is een operazanger die met ‘Wasted Love’ zijn eerste popnummer heeft gemaakt.

De Nederlandse deelnemer Claude eindigde uiteindelijk op de twaalfde plaats, met 175 punten. Dat was een teleurstelling: de bookmakers hadden een vijfde plaats voorspeld. Tijdens zijn optreden in de finale was iets meer spanning merkbaar dan bij zijn trefzekere vertolking tijdens het halve finale op dinsdag. Hij maakte aan het begin een kleine misser met zijn tekst en kwam vocaal iets minder zelfverzekerd over. Op het eind kwam een grote, emotionele snik.
In de ochtend had hij bij vertrek uit zijn hotel al aan de verzamelde Nederlandse pers dat de dag erg emotioneel belanden voor hem was. Hij verscheen daar met de 11-jarige Olivier, de jongen die een jonge versie van hem speelt tijdens het optreden. Claude: „Ik sta daar niet alleen voor mezelf, maar eigenlijk ook onder andere samen met Olivier, maar ook voor iedereen en elke kind in de wereld.” Op negenjarige leeftijd vluchtte Claude met zijn familie uit Congo.
Als vanouds
Het Songfestival voelde voor het overgrote deel als vanouds, zeker voor de tv-kijkers. Die kregen een extravagante show met veel humor, bombast en suggestieve acts. In de tv-uitzending was tijdens het optreden van Israël enkel gejuich te horen, maar in de zaal klonk ook boe-geroep. Zo’n honderd mensen liepen uit protest weg van de tribune tijdens het optreden. Ook zijn een aantal mensen met Palestijnse vlaggen uit de zaal gezet. Volgens bezoekers in de zaal waren er ook veel mensen die bewust niet applaudisseerden na het optreden van Raphael.

Toch zullen de EBU en Songfestivalbaas Martin Green tevreden zijn. Eerder op de dag schoten er plots tranen in Greens ogen tijdens zijn laatste persconferentie voor de finale. Of hij opgelucht was dat het festival tot dan toe zo goed als vlekkeloos was verlopen, in tegenstelling tot de zeer beladen editie van vorig jaar, werd hem gevraagd. „Het maakt me behoorlijk emotioneel”, zei de Brit, die in oktober 2024 door de organisator EBU werd aangesteld als directeur van het festival, een nieuwe functie. Hij nam daarmee taken over van veel bekritiseerde Martin Österdahl, die nog wel als producent aanwezig is, maar nu verder achter de schermen blijft.
We waren hierin gestapt in de hoop dat we dit jaar terug zouden gaan naar een gevoel van eenheid, rust en saamhorigheid
Green: „We waren hierin gestapt in de hoop dat we dit jaar ondanks moeilijke omstandigheden terug zouden gaan naar een gevoel van eenheid, rust en saamhorigheid. Iedereen heeft hier de afgelopen maanden aan gewerkt om dat te bereiken. ”
Er waren veelbesproken nieuwe maatregelen genomen die het welzijn van de artiesten moesten waarborgen: een gebied backstage waarin niet gefilmd mag worden, een veiligheidsmanager bij wie artiesten konden klagen over incidenten en een nieuwe een gedragscode. Artiesten, onder wie Claude, waren daar over het algemeen tevreden over. Niet alles is perfecte zeggen ze, vooral de druk om sociale media-video’s te maken voor Eurovisie is volgens sommigen nog te groot.
Lees ook
Lees ook: Deze 26 liedjes staan in de finale van het Eurovisie Songfestival
Zijn er verbeteringen mogelijk? Green: „We denken grotendeels dat de dingen die zijn opgezet werken. Maar elk jaar evalueren we en luisteren we naar feedback. We zullen blijven luisteren.”
Gemoedelijk sfeer onder fans
Ook in de straten van Bazel overheerste het overgrote deel van de week de gemoedelijkheid: in het straatbeeld waren vooral veel liefhebbers van over de hele wereld die genieten van het evenement. Songfestivalfan Michael Nagelkerke (42) is er voor de twaalfde keer bij. Samen met zijn partner en drie vrienden is hij er de hele week. Tijdens de tweede halve finale van donderdagavond kwam hij tijdens de tv-uitzending in beeld: hij kreeg de presentatrice over zich heen toen ze al crowdsurfend mensen in het publiek ging interviewen.
Volgens Nagelkerke is de sfeer onder fans altijd goed, al merke ook hij dat het in Bazel meer ontspannen was dan de beladen editie van vorig jaar in Malmö. „Daar reed regelmatig een tank van het leger door de straat. Bij ons in de arena stonden toen beveiligers verkleed als fans: met pruiken, feestkleding én machinegeweren.” In Bazel werd het veel subtieler aangepakt. De politie bleef waar mogelijk op afstand, terwijl mensen van een zogenoemd dialoogteam in gesprek gingen met pro-Palestijnse demonstranten. De beveiliging was wel strikt, met afgesloten straten en een grote politiemacht. En op de finaledag was het verder aangescherpt, ook omdat er ook nog eens 36.000 fans naar de show en een speciaal voorprogramma keken in een voetbalstadion tegenover de arena, waar 6.500 mensen aanwezig waren.
Pas tegen het einde werd het even grimmig: terwijl de finale bezig was, ontstond een paar kilometer van de arena een confrontatie tussen pro-Palestijnse demonstranten en de lokale politie. De politie zou hierbij onder meer rubberen kogels en traangas hebben ingezet. Tijdens de show op tv was daar niks van te merken.
Green probeerde van het weren van de harde geopolitieke werkelijkheid deze week ook een nieuw punt te maken. Het Eurovisie Songfestvial is volgens hem geen afspiegeling van de echte wereld, maar van hoe de wereld zou moeten zijn. Hoe lang dat nog vol te houden is, blijft te vraag.
Lees ook
Lees ook: De geopolitiek valt niet buiten de Songfestival-bubbel te houden
