In zijn laatste bericht op Facebook nodigde Maksym Kryvtsov, dichter en soldaat, zijn volgers uit voor een spelletje over zijn gedichten. Hij waarschuwde ze wel: „90 procent van mijn gedichten gaat over de dood.”
Zo ook het gedicht dat Kryvtsov twee dagen voor zijn dood schreef. Daarin beschrijft de ik-persoon hoe zijn lichaam zal vergaan na zijn dood. Hoe zijn bloed „de wereld een nieuw rood zal kleuren / Pantone menselijk bloed”. Nieuwe rekruten zullen zijn spullen en kleren ontvangen. De slotregels: „Was het maar vast lente / Om eindelijk als viooltje te bloeien”.
Zondag maakte Nadia Kryvtsova op Facebook bekend dat haar zoon Maksym, 33 jaar oud, was gesneuveld in de strijd tegen de Russische bezetter. „Mijn liefste zoon zal groeien met de viooltjes… O mijn God”, scheef ze onder zijn laatste bericht. De precieze toedracht en locatie van zijn overlijden zijn onbekend. De rode kat die Kryvtsov op veel foto’s vanuit de loopgraven vergezelt, kwam ook om.
Maksym Kryvtsov, geboren op 22 januari 1990, groeide op in zijn geboorteplaats Rivne, in het noordwesten van Oekraïne. Hij volgde een opleiding aan de lokale school voor technologie en design en zette dat voort aan de universiteit in Kyiv, met schoeisel en producten van leer als specialisatie. Eind 2013 en begin 2014 nam hij deel aan de pro-Europese Maidanrevolutie in Kyiv.
Na de Russische invasie van 2014 meldde hij zich aan bij het vrijwilligerscorps van een rechts-nationalistische partij en vocht hij een jaar lang mee in de Donbas. Na een korte pauze ging hij opnieuw naar het front, nu bij de Nationale Garde. Vanaf 2019 was hij actief voor veteranenorganisaties en zette hij zich in voor Gestreepte Wasberen, een organisatie die jeugdkampen organiseert met Oekraïens patriottisme. Na de nieuwe Russische invasie, bijna twee jaar geleden, meldde Kryvtsov zich bij de nationale strijdkrachten.
Beste boeken van 2023
Dichten deed Kryvtsov al sinds zijn jeugd. Veel van zijn werk verscheen in bloemlezingen, zijn eerste bundel Gedichten uit het schietgat (Virshi z biynytsi) werd vorig jaar gepubliceerd. Op een foto van vlak voor zijn dood leest -Kryvtsov aan het front in die bundel terwijl hij een hond aait. Hij was een war poet; zijn gedichten gaan over oorlog en dood, maar bevatten ook een zekere lichtheid en relativering. Retoriek was hem vreemd. ‘Gedichten uit een schietgat’ werd vorige maand door schrijversorganisatie PEN Oekraïne opgenomen in de lijst van beste Oekraïense boeken van 2023 – al is die lijst met 179 titels totaal en zeventien dichtbundels behoorlijk lang.
Collega-schrijver Ljoebko Deresj noemt Kryvtsov „een zeer levendig, geestig en extreem getalenteerd persoon”. Ook andere bekenden van Kryvtsov roemen in afscheidsberichten op X zijn gevoel voor humor. Literatuur was belangrijk voor hem, met name klassiekers over oorlog als For whom the bell tolls van Hemingway en Slaughterhouse-Five van Vonnegut. Twee zinnen uit dat laatste boek stonden getatoeëerd op zijn arm. In een interview noemde hij de Noorse schilder Edvard Munch als de kunstenaar die het fenomeen oorlog het best weergeeft. Dat een andere schilder hem zijn roepnaam ‘Dali’ gaf is toeval. „Iemand vroeg of ik een roepnaam had en ik liet toen net mijn snor groeien om hem om te kunnen krullen, dus ik dacht aan Dalí.”
In hetzelfde interview, uit mei 2023, toont de gelovige Kryvtsov zich bespiegelend en bescheiden, iemand met vragen in plaats van antwoorden. Het is niet moeilijk voor te stellen dat deze vriendelijk ogende man het lot van zijn medestrijders in de loopgraven kon verlichten. De vragensteller maakt het expliciet, maar vangt natuurlijk bot. Vraag: „Met jouw uiterlijk en je manier van spreken en denken lijk je op een filosoof of apostel. Past de aard van de strijder bij wie je werkelijk bent?” Kryvtsov: „Ik weet niet wat echt bij mij past. Ik denk dat ik helemaal niets weet. Maar er valt ook niets te weten. Je moet gewoon. Het gaat over zijn of niet zijn, ademen of niet ademen. Daarom ben ik in deze oorlog.”
Lees ook
dit interview met schrijver Olesya Khromeychuk
