Ook in het buurland is de Aziatische dissident zijn leven niet altijd zeker

Posted on January 26, 2025 by admin

Twee kogels troffen de Cambodjaanse politicus Lim Kimya in de borst toen hij met zijn vrouw op 7 januari dit jaar in Bangkok uit de bus stapte. Ze waren vertrokken uit het Cambodjaanse Siem Reap. Een politieke afrekening, volgens mensenrechtenactivisten. Kimya was lid van de verboden Cambodjaanse oppositiepartij CNRP. Na enkele dagen werd de Thaise marinier Ekaluck Paenoi (42) opgepakt die de daad bekende. Hij wilde niet zeggen wie zijn opdrachtgever was.

Cambodja ontkent betrokkenheid, maar The New York Times publiceerde sterke aanwijzingen dat de voormalige Cambodjaanse premier Hun Sen achter de opdracht zit. Er is een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Ly Rotanakraksmey, de persoonlijk adviseur van de oud-premier, zo achterhaalde de krant. Hoewel Hun Sen, die veertig jaar lang Cambodja met ijzeren vuist regeerde, in 2023 een stap terugzette ten faveure van zijn zoon, is hij nog zeer invloedrijk.

Ook berichtte de krant over een derde verdachte, Kimrich Pich, die Kimya en zijn vrouw vanuit Cambodja volgde en hun locatie doorgaf aan de schutter. Deze ‘spotter’ is volgens de New York Times een broer van een politicus van de Cambodjaanse regeringspartij. Beide verdachten zijn nog niet gearresteerd.

Mensenrechtenorganisaties vrezen dat de liquidatie van Kimya zal leiden tot toenemende zogenoemde ‘transnationale repressie’: autocratische landen die zonder consequenties of zelfs met actieve hulp van een gastland hun politieke tegenstanders uitschakelen door intimidatie, ontvoering of moord.

Steeds brutaler

De moord op Kimya is de laatste in een reeks van politieke uitschakelingen die steeds brutalere vormen aanneemt, stelde Human Rights Watch (HRW) deze maand op een presentatie in Bangkok. „De moord was mede zo schokkend, omdat die plaatsvond midden in de stad, vlak voor de Bowonniwet Viharatempel. Dit stadsdeel wordt beschouwd als heilige grond. Het is een ‘witte’ zone waar geweld niet thuishoort”, vertelt HRW-onderzoeker Sunai Phasuk.

Mede vanwege de locatie staat de Thaise politie onder zware druk om met resultaten te komen. Maar Phasuk heeft geen illusies. „De zaak wordt nu al afgedaan als een ‘persoonlijk conflict’ in het leven van het slachtoffer.”

De Cambodjaanse oppositiepoliticus Lim Kimya werd begin januari in Bangkok doodgeschoten op straat.

Human Rights Watch deed in 2024 onderzoek naar transnationale repressie in de regio en concludeerde dat de autoritaire regimes van Vietnam, Laos, Cambodja en Thailand op dit vlak steeds vaker samenwerken.

Waar Vietnam, Laos en Cambodja vanwege de onderdrukking in die landen niet de eerste keuze zijn van dissidenten om naartoe te vluchten, is Thailand al decennia een vluchthaven voor oppositieleden, mensenrechtenactivisten en journalisten. Maar de laatste jaren blijken critici die in eigen land worden vervolgd ook in Thailand niet meer veilig. Zo stuurde het land in november zes prominente Cambodjaanse dissidenten terug naar Cambodja. Bij aankomst werden allen onmiddellijk gevangen gezet.

Dat was niet de eerste keer. Ook de Vietnamese politiek activist Hong Quyen Bach en journalist Truong Duy Nhat werden in 2019 in Thailand doelwit van vervolging. Na een bezoek aan het VN-kantoor in Bangkok om een vluchtelingenstatus te krijgen, werd Nhat door de Thaise politie gearresteerd en uitgeleverd aan Vietnam. Bach, die al wel een vluchtelingenstatus had, wachtte zijn uitlevering niet af en vluchtte naar Canada. Nhat kreeg in 2020 wegens ‘machtsmisbruik’ in Vietnam een celstraf van tien jaar.

Uitruilmarkt

Thailand heeft altijd ontkend dat ze meewerkt aan onrechtmatige uitleveringen, maar deze gevallen spreken die bewering tegen. De experts van het HRW-rapport gaan nog een stap verder en stellen dat er een actieve ‘uitruilmarkt’ voor dissidenten is tussen Thailand, Vietnam, Cambodja, Laos en China. Onder het motto: ik help je met de uitschakeling van jouw dissident, dan help jij met de mijne. Actief, dan wel passief, stellen de experts.

Zo is het onwaarschijnlijk dat de ontvoering van de Vietnamees Duong Van Thai plaatsvond zonder medeweten van Thailand. In april 2023 werd de journalist en criticus van het Vietnamese regime van zijn brommer getrokken toen hij van een restaurant ten noorden van Bangkok naar huis reed. Van Thai, die eveneens een VN-vluchtelingenstatus had, had al het idee dat hij werd gevolgd en bezocht de dag voor zijn ontvoering het VN-kantoor in Bangkok om te praten over oververplaatsing naar een ander asielland. Drie dagen na zijn ontvoering meldden de Vietnamese autoriteiten dat ze hem hadden gearresteerd. Van Thai zou hebben geprobeerd om illegaal het land binnen te komen, aldus de Vietnamese politie. Op 30 oktober 2024 werd Duong Van Thai veroordeeld tot twaalf jaar cel omdat hij ‘propaganda tegen de staat’ zou hebben verspreid.

Ook Laos en Thailand werken samen, stellen de onderzoekers van HRW. In 2023 werd de Laotiaanse politiek activist Buonsuan Ktiyana in de noordoostelijke Thaise provincie Ubon Ratchathani op een landweg dicht bij de Laotiaanse grens neergeschoten. Volgens lokale Thaise autoriteiten zaten boze familieleden van Ktiyana achter de moord. Maar daar werd geen bewijs voor geleverd.

Een militair van de Thaise inlichtingendienst haalde deze officiële lezing onderuit en vertelde de onderzoekers dat het wel degelijk om een professionele liquidatie ging. Analisten gaan ervan uit dat het een politieke moord is in opdracht van buurland Laos. Een mogelijke wederdienst. In 2018 verdwenen drie prominente Thaise activisten, Surachai Danwattanusorn, Chatcharn Buppawan en Kraidej Luelert, die dachten dat ze in Laos veilig waren van vervolging door het Thaise regime. Twee van hen werden gevonden aan de oever van de Mekongrivier, hun handen geketend en stenen aan hun voeten gebonden om ze laten zinken. Danwattanusorns lichaam is nooit gevonden. Er heeft geen noemenswaardig onderzoek plaatsgevonden.

In een gelekt audiofragment roept de voormalige Cambodjaanse autocraat Hun Sen op met de Thaise politie te gaan samenwerken om een oppositieleider terug naar Cambodja te brengen. „Levend of dood”

Dat Thailand ook nauw samenwerkt met Cambodja, daar zijn meer en meer aanwijzingen voor. In 2020 werd de Thaise activist Wanchalerm Satsaksit, prominent opponent van het Thaise militaire regime, in Cambodja ontvoerd. Hij werd door onbekenden meegesleurd in een auto, toen hij voor zijn huis in Phnom Penh met zijn zus belde. Hij is nog steeds vermist. Ook in dit geval zijn er ernstige verdenkingen dat het Thaise regime, vermoedelijk in samenwerking met de Cambodjaanse staat, achter de verdwijning zit.

The Washington Post citeerde onlangs uit een gelekt audiofragment waarin oud-premier Hun Sen oproept om met de Thaise politie te gaan samen werken om oppositieleider Phorn Phanna naar Cambodja terug te brengen. „Levend of dood. Hij kan niet vrij loslopen, hij kan zomaar een opstand beginnen”, sprak de voormalig autocraat. Phanna is hierop naar de Verenigde Staten gevlucht met zijn gezin.

Donald Trump geeft niets om mensenrechten

Phil Robertson
mensenrechtenorganisatie AHRLA

Geen internationale druk

Nu Donald Trump als president van de VS is aangetreden, is de vrees van mensenrechtenorganisaties dat er geen internationale druk meer zal zijn om prodemocratische dissidenten, journalisten en mensenrechtenactivisten te beschermen. Die druk kwam in de praktijk vooral van de VS. Zo kwam recentelijk de Cambodjaanse journalist Dara Mech vrij op borg door interventie van de Amerikaanse diplomaat Samantha Power.

„Donald Trump geeft niets om mensenrechten”, schrijft Phil Robertson, directeur van de Aziatische mensenrechtenorganisatie AHRLA, in een e-mail aan NRC. „Tijdens Trumps eerste termijn zagen we hoe Amerikaanse diplomaten die nog wel bescherming boden aan dissidenten er alleen voor stonden.” Robertson verwacht dat de politieke wil van de VS om democratisch processen in andere landen te steunen verder zal afnemen.

„We moeten sowieso niet alleen op de VS leunen om druk uit te oefenen op repressieve regimes”, zei Elaine Pearson, directeur van HRW tijdens de presentatie in Bangkok. „Bovendien hebben de VS onder president Joe Biden naar aanleiding van Gaza al enorm aan geloofwaardigheid ingeboet. Maar die hypocrisie was er natuurlijk altijd al, zoals mensen hier, uit niet-westerse landen, allang weten.”

Er zijn momenteel aanwijzingen dat Thailand 48 Oeigoeren wil uitleveren aan China. Deze bevolkingsgroep wordt in China op grote schaal vervolgd. De 48 Oeigoeren worden al sinds 2014 vastgehouden door de Thaise douane en zijn recent gedwongen om hun uitleveringspapieren te tekenen. Als ze worden teruggestuurd, zullen ze rechtstreeks naar de gevangenis gaan en is de kans op marteling groot. „Deze zaak is een testcase”, aldus Pearson. „Gaat Thailand ze terugsturen en daarmee internationale verdragen schenden? Nu onder Trump steun voor democratische krachten zal wegvallen, is het meer dan ooit zaak voor andere landen, bijvoorbeeld in de Europese Unie en landen als Japan, Zuid-Korea en Australië om hun mond open te doen tegen autocratische staten.”

Tv-recensie | Iets meer focus graag, bij ‘Gezonken meesters’

admin
January 27, 2025
0

De stoelen van de juryleden draaien niet. In plaats daarvan gaat het podium omhoog of omlaag, wanneer de stemmen voor of tegen zijn. Maar verder lijkt de nieuwe talentenjacht The Headliner (vrijdag, RTL 4) sprekend op The Voice. Sinds The Voice in 2022 van de televisie verdween wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag, zoekt producent John de Mol naarstig naar een vervanger. Hij heeft er nu twee grote lopen: The Headliner vrijdags op RTL 4 en The Tribute zaterdags op eigen zender SBS6.

Om misstanden als bij The Voice te voorkomen zijn er bij The Headliner protocollen, vertrouwenspersonen en moet iedereen op de cursus Respectvol Samenwerken. Knuffels geeft de jury alleen met expliciete toestemming ruim vooraf. Jim Bakkum presenteert en ontvangt de familie achter de schermen – voor de ontroering en het persoonlijke verhaal. De artiesten Nick Schilder, Typhoon, Jacqueline Govaert (Krezip) en Kraantje Pappie vormen de geestdriftige jury. De stemmingsprocedure is onduidelijk. De juryleden kiezen zelf de artiesten in een voorronde en moeten dan nóg een keertje op ze stemmen. Het publiek stemt mee, maar dat is niet meer dan een consultatief referendum.

Ook The Headliner zal het succes van The Voice niet benaderen, het is niet zo origineel. Maar het heeft wel bepaalde charmes die The Voice niet had. Hier wordt niet zozeer gezocht naar een goede zanger als wel naar een opzwepende podiumact, waardoor de kans op verrassingen en originaliteit wat groter is. De muziek is steviger – al blijft het een soort showvariant op echte popmuziek.

Zo trad in de eerste aflevering Sann!e & Friends op: een tennisleraar met twee lange dunne vlechten en drie achtergrondzangeressen. „Ik ben anders”, rapte hij. En dat was ook zo. Uitschieter was Jorieke, een Zwolse boerenrocker die iedereen inpakte met de aanstekelijke meezinger ‘Vette Boeren’ („Ik hou van hele vette boeren”). De BBB heeft er een nieuw lijflied bij. Oplettende kijkertjes herkenden in het lied overigens de vertaling van de Alpenlandse stamper ‘Ich steh auf Bergbauernbuam’.

De originele Voice komt overigens ook terug, begin 2026.

Hollandse meesters

In Gezonken meesters (zondag, NPO 1) proberen zondagsschilders een verloren gegaan schilderij van een Hollandse meester tot leven te wekken. De schilderwedstrijd is een vervolg op De nieuwe Vermeer uit 2023, maar hij zit nogal ingewikkeld in elkaar.

In 1771 zonk het schip de Vrouw Maria in de Oostzee, met aan boord 27 schilderijen van Hollandse meesters voor de Russische keizerin Catharina de Grote. Acht van deze schilderijen dienen nu ter inspiratie voor Gezonken meesters. Je hebt dus het verhaal van het schip, de pogingen om de lading te bergen, het verhaal over de techniek van de schilder, de schilderwedstrijd, een aparte competitie voor twee ‘meesterschilders’, en nog wat museumpromotie van de sponsor. Het is wat veel.

Beter had het programma zich helemaal op die schilderwedstrijd kunnen richten. En het liefst volgende keer ook wat meer privéverhalen van de zondagsschilders erbij: een overwonnen ziekte, een pijnlijke scheiding die je van je af moet schilderen – het komt nu slechts mondjesmaat voorbij.

In de tweede aflevering gaat het om De kraamkamer, het verloren topstuk van Gerard Dou, wat tot veel uitbeeldingen leidt van het eigen moederschap. De meesten gebruiken gewoon olieverf of acryl, maar sommigen zijn creatief met wol, knipsels, geborduurd glanskatoen, paintbrush op wattenstof. Een man met een knotje gaat met strijkkralen aan de slag. Ik vermoed dat achter de strijkkralen ook een scheidingsdrama zit. Op het schilderij staat de man alleen. Hij geeft een baby de fles. Zijn vrouw kijkt toe vanuit de deuropening, armen over elkaar. Jouw beurt.

Column | Defensie en de prijs van de vrede in Weert

admin
January 27, 2025
0

Grommend duikt het voertuig op uit het druipende bos, deinend als een schip in de kniediepe modder. Iets later staan er meer dan twintig op de open plek; op wielen en rupsbanden, onder camouflagenetten en modder. Mannen met groene verf op hun gezicht stappen grijnzend af, en uit.

Het zijn eenheden van 13 Lichte Brigade die oefenen op de Weerterheide, 1.300 hectare naaldbos en zand op de grens van Brabant en Limburg. „Niet groot”, zegt een van de militairen. „Na een paar dagen heb je het wel gezien.”

Maar als het aan hun werkgever ligt, komen er 300 hectare bij. Defensie zoekt dringend extra ruimte. Voor munitieopslag, voor helikopters en jachtvliegtuigen, en dus om te oefenen met eenheden als deze, met snel manoeuvreren en je ingraven. Oekraïne maakt school. Dus komt hier mogelijk ook een ‘oefendorp’, om te leren vechten in stedelijk gebied. Daarvoor is het oog gevallen op de oude Nassau-Dietzkazerne op de heide, waar al tien jaar azc Budel is gevestigd, met 1.500 asielzoekers.

Voor Budel en Maarheeze, aan de Brabantse kant, hield defensie al een informatiebijeenkomst. Die eindigde turbulent. De langjarige overlast van asielzoekers zonder kans op verblijfsvergunning – voor NS is Maarheeze bijna een gepasseerd station – zit veel bewoners zo hoog dat ze er alles voor over hebben als het azc maar vertrekt. Wat ook kan: dat defensie en azc de kazerne gaan delen.

Vorige week stond hetzelfde roadshowtje ook aan de oostkant van de heide, in een zaaltje voor 150 inwoners van Weert. Met twee gezenderde kolonels, een moderator in burger en een powerpointtsunami. En met rijstevlaai en kersenvlaai, want: Limburg. Op één vraag uit de zaal na – is het wel slim om schietoefeningen te gaan houden naast mensen die oorlogen zijn ontvlucht? – speelt het azc die avond geen enkele rol.

De boodschap van luchtmachtkolonel Roy Hemmelder, manager van het programma Ruimte voor Defensie: onze vrijheid kost offers, maar we luisteren en we zullen alles doen om te zorgen dat uw particuliere belang zo pijnloos mogelijk moet inschikken voor het algemene. Wat de zaal hoort: waardeloze huizen, onteigening, gedwongen uitkoop, boerenbedrijven plus een vakantiepark die moeten sluiten maar nergens heen kunnen.

„Wat heb je aan een zak met geld als je niet weet waar je je opnieuw moet vestigen”, wil Karin Duijsters weten, fractieleider van de lokale partij Dus Weert. „Wij zijn de lul als dit doorgaat”, zegt opticien Eric Mertens onder applaus. „Ik snap de dreiging, maar waarom moeten wij nog meer afstaan van een klein stukje grond? Oefen in Duitsland of Frankrijk.”

Dat dóén we al, zegt de kolonel, die al veel eelt op de ziel moet hebben. Maar er zit een grens aan. En nee, het is nog niet zover, want concept en advies en zienswijze. Maar uiteindelijk neemt het kabinet de beslissing. Hij zal alles meenemen, en proberen „slimme keuzes te maken – of de minst slechte”. En tegen Mertens: „Ik snap u helemaal. Maar wat u als overlast ervaart is dan uw aandeel in de prijs die we voor de vrijheid betalen.”

Hans Steketee doet elke maandag ergens vanuit Nederland verslag.

‘Mensen zeggen dat er geen herkenningspunten meer zijn, dat wil ik zelf zien’

admin
January 26, 2025
0

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas dat vorige week zondag inging, is fragiel. Dat bewijst de enorme mensenmassa die deze zondag ontstond bij de Netzarim-corridor, een doorgang die het noorden van de Gazastrook afsnijdt van de rest van Gaza en wordt bewaakt door Israël. De corridor zou, conform de afspraken tussen Israël en Hamas, zaterdag opengaan, maar bleef langer dicht dan afgesproken.

Onderdeel van de wapenstilstand tussen Israël en Hamas was de afspraak dat ontheemde Palestijnen vanuit het zuiden geleidelijk weer mochten terugkeren naar hun huizen in het noorden van Gaza. Maar Israël beschuldigt Hamas ervan zich niet aan de afspraken te houden.

Een van de Israëlische gijzelaars, Arbel Yehud (28) zou afgelopen vrijdag vrijkomen, maar zij is nog steeds in handen van Hamas. Daarom hield Israël de grens zaterdag en zondag dicht. Hamas heeft laten weten Yehud op 1 februari alsnog vrij te zullen laten.

Duizenden Gazanen strandden daarom langs de kust, met hun eigendommen en hun hoop op terugkeer. De grens tussen Noord en Zuid is een militaire zone van zo’n vier kilometer breed. Zondag zou Israël de al-Rashidweg, een kustweg die momenteel wordt geblokkeerd door de corridor, openen voor Palestijnse voetgangers. Maar ook de Salah al-Dinstraat, die zou opengaan voor auto’s, bleef dicht.

Een droneshot van de Palestijnse families die wachten om terug te keren vanuit het zuiden naar het noorden van de Gazastrook, naast de al- Rashidweg, ten westen van het Nuseirat vluchtelingenkamp.

Trump wil Gaza ‘opschonen’

De Amerikaanse president Donald Trump opperde zondag dat het merendeel van de Gazaanse bevolking ten minste tijdelijk zou moeten worden opgevangen in buurlanden, zoals Egypte en Jordanië, om het door oorlog geteisterde gebied „op te schonen”. Volgens Trump zou Egypte alleen al zo’n anderhalf miljoen Gazanen moeten opvangen. „We gaan het hele gebeuren daar opruimen en kunnen daarna zeggen: het is voorbij.”

Bijna de hele burgerbevolking van Gaza, zo’n 2,3 miljoen mensen, raakte tijdens de oorlog ontheemd, vaak meerdere keren achter elkaar. Trump hintte niet alleen op tijdelijke opvang in buurlanden, maar ook op permanente migratie. Zaterdag zei hij te hopen dat andere Arabische landen huizen voor de vluchtelingen bouwen, „waar de Palestijnen misschien in vrede kunnen wonen, voor de verandering”.

Israël zei op zaterdag 25 januari dat het de terugkeer van Palestijnen naar hun huizen in Noord-Gaza zou tegenhouden zolang de Israëlische gijzelaar Arbel Yehud niet is vrijgelaten.

Palestijnen wachten tot ze terug mogen naar hun huizen in het noorden van Gaza.

Een ontheemd kind zit op een bus die is volgeladen met eigendommen van de families die proberen terug te keren naar hun huizen in het noorden van Gaza.

Een Palestijns kind hangt uit een auto die is volgeladen met eigendommen, wachtend tot de grensovergang met het noorden van Gaza opengaat.

‘Palestijnen zullen dit niet accepteren’

De Palestijnse en Jordaanse autoriteiten hebben Trumps suggestie onmiddellijk afgewezen. Egypte sprak zich eerder al fel uit tegen het idee om grote groepen Palestijnen op te vangen. De autoriteiten daar vrezen dat Israël de vluchtelingen daarna Gaza niet meer in zal laten.

Hamas heeft ook gereageerd en liet weten dat Palestijnen zo’n voorstel niet zouden accepteren, „ook niet onder het ogenschijnlijk goedbedoelde mom van wederopbouw”. Volgens Hamas zullen de Palestijnen „Gaza beter opbouwen dan het was” als Israël de blokkade zal opheffen.

Een man zit bij zijn auto te wachten tot hij kan terugkeren naar zijn huis in Noord-Gaza, nadat hij samen met vele andere Palestijnen moest vluchten naar het zuiden van Gaza vanwege Israëlische evacuatiebevelen.

Gehuild van de kou

De BBC sprak met Gazanen die wachten bij de grensovergang naar Noord-Gaza. „We hebben hier geslapen”, vertelde een Palestijnse man zondag. „De kinderen hebben de hele nacht gehuild van de kou, daarom hebben we een kampvuur gemaakt.”

„Mensen zeggen dat er in het noorden door alle verwoestingen geen herkenningspunten meer zijn”, zei iemand anders. „Dat wil ik met mijn eigen ogen zien.”