Onder de primaten staan bonobo’s bekend als promiscue soort. Maar lang niet al hun seksuele handelingen hebben paringsbijbedoelingen. Moeders zitten soms aan de geslachtsdelen van hun baby’s als die angstig of gespannen zijn. Ook tussen volwassen bonobo’s lijkt het vrijen vaak te worden ingezet om spanning weg te nemen.
Pinda’s
Hoewel chimpansees gelijksoortig gedrag vertonen, is er nooit een goede vergelijking gemaakt tussen beide soorten. Daar wilden de auteurs van het huidige artikel verandering in brengen. In twee natuurreservaten in Afrika (in Congo en Zambia) observeerden ze maandenlang het gedrag van zowel bonobo’s als chimpansees, zowel na het ruziën als vóór een voederpartij (waarbij door de onderzoekers een hoeveelheid pinda’s werd rondgestrooid). Zo’n competitie om een lekkere snack zorgt immers ook voor onderlinge spanning.
Uit de observaties bleek dat ‘voor-het-eten-seks’ bij beide mensapen in vergelijkbare mate voorkomt. Wel nemen bij de chimpansees vooral de mannen het initiatief. Bij bonobo’s doen juist de vrouwen dat.
Ná een conflict zagen de onderzoekers twee soorten seksueel gedrag: tussen ruziemakers en slachtoffers (de ‘goedmaakseks’) én tussen toeschouwers en slachtoffers. Wel vonden die twee varianten vooral bij bonobo’s plaats. Chimpansees vertoonden daarnaast ook veel andere vormen van troosten, waaronder het zoenen van elkanders lichaam.
Toch vinden de onderzoekers de ‘ontladende’ vrijpartijen zo kenmerkend voor bonobo’s, chimpansees én mensen dat ze vermoeden dat die al zijn ontstaan in de laatste gemeenschappelijke voorouder van de drie soorten. Overigens vertoonden de bonobogroepen en chimpanseegroepen onderling ook verschillen in de mate van seksueel gedrag. Er is dus sprake van demografische variatie.
Quick fix
Edwin van Leeuwen, gedragsbioloog aan de Universiteit Utrecht en een van de auteurs van de publicatie, vermoedt dat de hogere seksuele frequentie bij bonobo’s een gevolg is van minder effectieve conflictoplossing in die soort. De korte, snelle seksuele ontmoetingen lijken volgens hem vooral kortdurende stress-verlichtende effecten te hebben, terwijl chimpansees beter zijn in het vinden van langetermijnoplossingen. „Ik denk dat chimps duidelijker kunnen maken aan elkaar hoe de verhoudingen liggen – bijvoorbeeld ook dat iemand voor een bepaalde tijd getolereerd zal worden. Bij de bonobo’s blijft dat onduidelijker, wellicht omdat ze een ‘quick fix’ paraat hebben.”
De afgetreden Duitse coalitie CDU, CSU en SPD mogen dinsdag tijdens een buitengewone zitting in de Bondsdag stemmen over een grondwetswijziging om de begrotingsregels op te rekken. Dat heeft het Duitse Constitutionele Hof in Karlsruhe maandag bepaald. Door de grondwetswijziging zou Duitsland de ‘Schuldenbremse’ (schuldenrem) versoepelen, waardoor miljarden extra kunnen worden geïnvesteerd in defensie en infrastructuur. Onder meer oppositiepartijen AfD, FDP, Die Linke en BSW probeerden de stemming in de voorbije dagen tevergeefs tegen te houden.
Nu de veiligheidsgarantie van de Verenigde Staten wegvalt, wil Friedrich Merz met zijn CDU/CSU afscheid nemen van Duitslands minimale defensie (een gevolg van de Tweede Wereldoorlog) en die schuldenrem (voortkomend uit de eurocrisis van 2009). De Schuldenbremse bepaalt dat de staatschuld grondwettelijk aan een maximum is gebonden.
Met het geld dat vrijkomt als die staatsschuld omhoog mag, wil Merz een infrastructuurfonds aanleggen van 500 miljard euro dat buiten de begroting valt. Vanaf een bepaald niveau moeten defensie-investeringen niet meer mee gaan tellen voor de schuldenrem. Duitse economen denken dat met die defensie-investeringen nog eens 500 miljard gemoeid zal zijn. Merz’ plan moet de infrastructuur, de krijgsmacht én de kwakkelende economie stimuleren.
Merz wil de financiële plannen snel door de Bondsdag in de oude bezetting loodsen, omdat er momenteel nog de benodigde twee derde meerderheid is voor de begrotingsplannen. Door de forse groei van de radicaal-rechtse AfD is er in het nieuwe parlement geen meerderheid meer.
Lees ook
Kabinet gaat in Brussel akkoord met Europese herbewapening, ondanks onmin in de coalitie
Europol ziet de werving van jongeren via sociale media voor het uitvoeren van zwaar geweld als een nieuwe en ernstige dreiging.
Dat blijkt uit het vierjaarlijkse dreigingsbeeld over georganiseerde misdaad dat de Europese politiedienst op dinsdag 18 maart 2025 presenteert. Andy Kraag, sinds oktober 2024 hoofd van het European Serious and Organised Crime Centre van Europol, betitelt deze vorm van ‘dienstverlening’ in de onderwereld als violence as a service.
„Door de manier waarop opdrachtgevers de uitvoerders van zeer ernstige misdaden als afpersing, ontvoering en moord werven, blijven ze vaak buiten schot”, aldus Kraag. „De jongeren die het vuile werk voor criminele kopstukken uitvoeren, lopen wel grote risico’s”, vertelt hij. Meestal kennen deze jongens hun opdrachtgevers niet en realiseren ze zich de consequenties van hun misdaden niet, aldus Kraag: „Ze krijgen ook zelden het geld dat hen is beloofd.”
Tieners als wegwerpartikel
De jongeren, soms nog maar veertien of vijftien jaar oud, moeten volgens Kraag worden gezien als dader én slachtoffer, en worden heel vaak gepakt. „Nadat ze hun opdracht hebben uitgevoerd, hebben ze geen idee wat ze moeten doen.”
En opdrachtgevers keren zich genadeloos tegen uitvoerders als die hun taak niet goed hebben volbracht. „Ze beschouwen deze kinderen als wegwerpartikelen. En die lopen grote risico’s op chantage of gewelddadige repercussies”, vertelt Kraag.
De maatschappelijke gevolgen kunnen volgens Kraag niet worden onderschat. „Niet alleen de uitvoerders zelf, maar ook hun familieleden, buren en vrienden kunnen het doelwit worden van repercussies. Dat is een van de redenen waarom we deze nieuwe praktijk zien als een belangrijke dreiging van de georganiseerde misdaad voor Europese burgers.”
Gijzeling om gestolen wiet
Vijf gegijzelde mannen, hun armen en benen met tiewraps vastgebonden aan de stoel waar ze op zitten, halen opgelucht adem als de Duitse politie op dinsdagavond 25 juni 2024 een afgelegen loods net buiten Keulen binnenvalt. Dr ie van hen werden vier uur lang vastgehouden en mishandeld door een drietal belagers.
Onder voortdurende bedreiging werden hun neus en mond afgedekt met plastic folie, zodat ze niet konden ademen: „Jullie gaan dit niet overleven”, kregen de mannen te horen. Ze werden ernstig verwond met een stalen kabel, waarmee ze op hun hoofd en lichaam werden geslagen.
Een van de slachtoffers werd meerdere keren gewurgd, zo vertelt hij de Duitse politie: „Ik dacht dat ik zou stikken.” Daarna werd hij zo hard in zijn maag gestompt dat hij flauwviel.
En als in de drugshandel problemen ontstaan, lijkt extreem geweld nog het enige middel van communicatie
Als de politie binnenvalt, heeft deze man geen sokken meer aan: de folteraars hebben gedreigd met nagels uittrekken en tenen afsnijden.
Om dat dreigement kracht bij te zetten, werd hij in een arm gesneden met een machete, een kapmes met een lemmet van bijna veertig centimeter, dat de politie in de loods heeft gevonden.
„Waar is mijn geld?”, bleef een van de belagers in het Engels vragen. Hij kreeg telefonische instructies van een vermoedelijke opdrachtgever, zo blijkt uit een aanklacht van de Duitse justitie die door NRC is ingezien. „Waar is mijn geld? Waar zijn die 3 miljoen?”
Dat bedrag verwijst naar een partij wiet die enkele dagen eerder uit dezelfde loods is gestolen. De drie mishandelde mannen moesten de drugs bewaken. Een van hen moet de boel hebben verraden, concluderen de eigenaren van die wiet.
Lees ook
‘Crimineel geld zit in de haarvaten van onze economie en corrumpeert aan alle kanten’
Om te achterhalen wie die verrader is, worden drie Nederlandse mannen ingehuurd. Het gaat om geboren Amsterdammers van 29, 23 en 20 jaar, de twee jongste werden eerder veroordeeld in Nederland voor zware mishandeling en verboden wapenbezit.
Ontvoeringen rond Keulen
Blijkens de Duitse aanklacht hebben de drie niets met de opgeslagen drugs te maken. Ze zijn vlak voor de mishandeling via sociale media geworven voor „werk” en enkele uren voor de gijzeling vanuit Amsterdam naar Duitsland gereden in een zwarte Volkswagen Golf, die later bij de loods wordt aangetroffen.
De diefstal van de wiet en de ontvoering markeren het begin van een zeer gewelddadige periode in en rond Keulen met aanslagen en nog meer ontvoeringen tot gevolg. Dat geweld leidde tot grote onrust onder de bevolking.
Het is volgens Kraag van Europol een typisch voorbeeld van crime as a service. „Het begint bijna altijd met drugshandel. En als in dat milieu problemen ontstaan, lijkt extreem geweld nog het enige middel van communicatie”, aldus Andy Kraag.
Het is een trend die volgens Kraag in Zweden is begonnen en zich als een olievlek door Europa verspreidt. Het geweld komt vaak voort uit armoede, werkloosheid en drugshandel in gesegregeerde achterstandswijken van Zweedse steden waar veel mensen met een migratieachterstand wonen.
Lees ook
Nog nooit werd zoveel cocaïne onderschept in de havens van Rotterdam, Antwerpen en Vlissingen
‘Gamification van geweld’
Uit strafrechtelijke onderzoeken blijkt dat de uitvoerders van aanslagen met vuurwerkbommen in Nederland en uithalers van cocaïne in de havens van Antwerpen en Rotterdam, veelal op dezelfde manier worden geworven. Dat proces begint vaak via sociale media als Snapchat, Telegram of Discord, een chatapp.
Daarop worden door daders filmpjes vertoond van de dreigingen die ze uitvoeren, met vuurwerk of wapens. Ze maken die filmpjes zelf met een telefoon of een camera op het lichaam.
Kraag: „Deze jongeren maken die filmpjes als bewijs voor hun opdrachtgevers. We noemen dit de gamification van ernstig geweld. Een bepaalde groep jongeren vindt dit helaas geweldig.”
En daar zit het risico. „Deze filmpjes hebben ook als doel nieuwe uitvoerders te werven”, legt Kraag uit. „Ze worden vaak gepresenteerd in de stijl van de filmpjes van online influencers die aansluit bij de belevingswereld van jongeren. Dat zie je bijvoorbeeld aan de taal en emoji’s. Met jongeren die belangstelling hebben voor een opdracht, wordt vervolgens een op een gecommuniceerd via direct messaging.”
Dan begint een proces dat Kraag omschrijft als grooming, vergelijkbaar met slachtoffers van gedwongen prostitutie. „Het verloopt subtiel, in eerste instantie wordt heel vriendelijk gedaan en krijgen jongeren geld en goederen beloofd. Als ze eenmaal hebben toegezegd en zich realiseren wat echt van ze wordt verwacht, kunnen ze niet meer terug. De ronselaars zijn genadeloos.”
Huurmoordenaars
Voorbeelden genoeg van dit rekruteren, vertelt Kraag. Zo werd in januari van dit jaar een vijftienjarige jongen uit het Noord-Hollandse Hoorn aangehouden in de Duitse stad Hamburg.
Nadat de jongen een vermeende Tsjetsjeense maffiabaas had geprobeerd neer te schieten, werd hij door handlangers van de man zelf neergeschoten en mishandeld. Later werd de jongen gearresteerd.
In de Zuid-Franse stad Marseille is vorig jaar oktober een vijftienjarige jongen vanuit de gevangenis door een 33-jarige drugscrimineel aangezocht om een explosief te plaatsen bij de woning van een rivaal. Toen de jongen door handlangers van de rivaal werd betrapt, werd hij neergestoken en levend in brand gestoken.
Om de dood van deze jongen te wreken, huurde de gedetineerde drugsbaas nogmaals iemand in. Dit keer een veertienjarige tiener die de opdracht kreeg om de rivaal te vermoorden.
Hij liet zich met de taxidienst Bolt naar de plaats brengen waar het doelwit verbleef. Omdat de 36-jarige taxichauffeur niet wilde wachten, schoot de jongen hem dood. Toen hij zijn opdrachtgever om hulp vroeg, tipte deze de politie, die de jongen heeft gearresteerd.
Niet alleen de uitvoerders zelf, maar ook hun familieleden, buren en vrienden kunnen het doelwit worden van repercussies
„Iedere vader of moeder die dit soort verhalen hoort of leest, kan zich gewoon niet voorstellen dat een tiener dit soort dingen kan doen,” aldus Kraag. „En toch is het in veel grote Europese steden de realiteit. Daarom hebben we deze praktijk als een ‘cruciale dreiging’ omschreven in het vierjaarlijkse dreigingsbeeld over georganiseerde misdaad.” Volgens Kraag vergt dit Europese probleem een Europese systeemaanpak. „Met diverse getroffen Europese landen zijn inmiddels de eerste afspraken hierover gemaakt.”
Lees ook
‘Crimineel geld zit in de haarvaten van onze economie en corrumpeert aan alle kanten’
De VVD wil dat Nederland ten minste 3,5 procent van het bbp gaat uitgeven aan defensie, zo maakte VVD-leider Dilan Yesilgöz maandagavond bekend tijdens een ledenbijeenkomst in Oorlogsmuseum Overloon. Het is een dure eis, die jaarlijks ruim 15 miljard euro extra zal kosten, en die de VVD meeneemt naar de onderhandelingstafel voor de Voorjaarsnota.
De NAVO-norm is 2 procent, en het lukte Nederland pas sinds vorig jaar om die te halen. In het coalitieakkoord staat dat het halen van die norm voldoende is, en het is zeer de vraag tot in hoeverre de andere coalitiepartijen PVV, BBB en in mindere mate NSC willen meebewegen met de VVD. De PVV-leider Geert Wilders reageerde maandagavond via X op het plan van de VVD: „Extra geld voor Defensie is zeker bespreekbaar, maar dat wordt dan wel fors snijden in klimaat en andere VVD-hobby’s.”
Onder meer door personeelstekorten, omgevingswetgeving en wachtlijsten voor defensieorders lukt het de staat momenteel niet om al het geld van de defensiebegroting uitgegeven te krijgen.
VS zetten in op 5 procent
De regering van de Amerikaanse president Donald Trump heeft sinds zijn aantreden gezegd dat de NAVO-norm vijf procent zou moeten bedragen, een hoge eis waarvan wordt verwacht dat die met name dient als openingsbod in onderhandelingen tijdens de NAVO-top in Den Haag aankomende juni.
Het is geen toeval dat de VVD uitkomt op 3,5 procent – de afgelopen tijd wordt gespeculeerd dat dat het uiteindelijke uitgavenpercentage is waar de VS op mikken.
