Ooit hopen de Noura’s het grenshek te bedwingen

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Balkanroute Migranten die via Servië proberen de Europese Unie te bereiken, belanden vaak in illegale kampementen waar ze hun kans afwachten om de grens over te steken. „De corrupte politie kijkt weg of verdient eraan. Er heerst totale wetteloosheid.”






Achtergelaten slaapzakken bij het illegale migrantenkampement in het Servische Sombor, dat eind januari niet voor het eerst door de politie werd ontruimd.
Achtergelaten slaapzakken bij het illegale migrantenkampement in het Servische Sombor, dat eind januari niet voor het eerst door de politie werd ontruimd.

Foto Martyn Aim

‘Pas op, ga daar niet naar binnen, ze hebben vuurwapens”, roept de beveiliger van het waterzuiveringsbedrijf door het hek dat hem scheidt van het geïmproviseerde vluchtelingen- en migrantenkamp vlak bij Sombor, een stad in het uiterste noordwesten van Servië. Een verweerd bord bij de vervallen opslagruimtes leert dat hier ooit een handel in elektronica zat.

Sinds de migratiecrisis van 2015 bivakkeren in deze kharab – Arabisch voor ruïne – telkens andere mannen en gezinnen uit het Midden-Oosten en Azië die hun weg naar de Europese Unie proberen te vinden. Vanuit hier steken ze onder begeleiding van mensensmokkelaars de nabije grens met Kroatië, of nog liever die met Hongarije, over.

Maar sinds de Servische politie dit illegale kampement eind januari voor de zoveelste keer leeg veegde en ruim zeventig tijdelijke bewoners in bussen naar officiële opvangkampen in het zuiden van het land afvoerde, verblijft er even bijna niemand meer. Achtergelaten slaapzakken in de omringende struiken en de hopen lege blikjes energiedrank en vertrapte voedselverpakkingen in de modder verraden hoeveel mensen hier in de loop der tijd doorheen zijn getrokken.

Na vaak meerdere pogingen zijn ze uiteindelijk bijna allemaal succesvol. Het zwaarbewaakte, vier meter hoge dubbele hek waarmee de Hongaarse premier Viktor Orbán zijn land en de EU zegt te beschermen is met ladders, connecties en voldoende geld uiteindelijk te trotseren. De gewelddadige pushbacks waar de Kroatische grensbewaking zich schuldig aan maakt houden die linie niet dicht. Van de 330.000 irreguliere grensovergangen die het Europese grens- en kustwachtagentschap Frontex in 2022 registreerde, kwam bijna de helft via de zogeheten Westelijke Balkanroute: de landen die tussen Griekenland en de rest van de EU liggen ingeklemd. Volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR verblijven er op dit moment duizenden in Servië.

Een paar dagen na de politie-inval blijkt ‘de ruïne’ niet helemaal verlaten. Er komt rook uit een provisorische pijp vanuit een van de schaarse ruimtes waar een raam en een deur in zitten. Op een smoezelig kleed binnen zit de Syrische leraar Mahmoud Noura (38) met zijn gezin, van zeven kinderen, bij een houtkacheltje. Zijn vrouw voedt de jongste tweeling, die, vertelt Noura met horten en stoten, op de tocht door Europa geboren werd. Het gezin vluchtte uit Hama nadat de oudste zoon, Marwan (11), „gewond raakte dankzij een raket van Bashar”, zoals Noura de dictator Al-Assad noemt.

Een eerste poging het Hongaarse hek over te klimmen, mislukte toen honden van de grenswacht achter de kinderen aankwamen

Hij roept Marwan bij zich en veegt diens haar van zijn voorhoofd om een litteken van zeker vijf centimeter te laten zien. De Noura’s verbleven eerst in Turkije en zwerven nu al bijna anderhalf jaar aan de marges van Europa. Ze hopen ooit Duitsland te bereiken, waar een broer van Mahmoud woont. Een eerste poging het Hongaarse hek over te klimmen, mislukte toen honden van de grenswacht achter de kinderen aankwamen, zegt hij.

‘Totale wetteloosheid’

De afgelopen maanden ontstond hernieuwde internationale aandacht voor de Balkanroute, waarbij een beeld ontstond van Servië als draaischijf van ongebreidelde migratie. President Aleksandar Vucic beloofde Hongarije en Oostenrijk om de zuidgrens met Noord-Macedonië beter te beveiligen. Ook het regelmatig leeghalen van geïmproviseerde kraakpanden en kampjes bij Sombor en Subotica, in het noorden van het land, past in dit strengere beleid om vluchtelingen en migranten weg te houden bij de EU-grens. Zelfs als dat hun tocht alleen vertraagt.


Lees ook deze analyse: Viktor Orbán is niet de enige in de EU die pleit voor grensmuren

Onder druk van de Europese Commissie staakte Vucic in het najaar bovendien de mogelijkheid van visumvrij reizen voor mensen uit India, Burundi en Tunesië. Deze ‘toeristen’ werden regelmatig door bussen opgewacht op de luchthaven van Belgrado en onmiddellijk naar de noordgrens gereden. Vervolgens doken ze op in Oostenrijk en België. Een serieus probleem omdat zij in de regel geen asiel krijgen in de EU, maar moeilijk kunnen worden uitgezet. Toch vormden zij maximaal 10 procent van de migratie via Servië.

Het leeuwendeel wordt nog altijd gevormd door Syriërs en Afghanen die onderdrukking en geweld ontvluchten en hoogstwaarschijnlijk wel in aanmerking komen voor asiel in EU-landen. Sommige Syriërs reizen rechtstreeks naar Europa, maar anderen raken opnieuw op drift nu de Turkse president Recep Tayyip Erdogan met verkiezingen in het vooruitzicht de vluchtelingen tot zondebok maakt. Mogelijk zullen de aardbevingen van afgelopen maandag het aantal vluchtelingen ook doen toenemen.

Ook Turken zelf beproeven in toenemende mate hun geluk in Europa. Zij kunnen nog steeds zonder visum naar Servië reizen. Omdat zij er legaal verblijven, zijn ze niet aangewezen op gevaarlijke kampjes zonder stroom of water. In een hostel in Sombor beweren Turkse en ook Albanese gasten dat ze voor werk in het gebied overnachten en kappen het gesprek dan af. Europese diplomaten in Belgrado zeggen bovendien te weten dat veel Afghanen op valse Turkse papieren het land binnenkomen en dan doorreizen. Daarnaast nemen veel Marokkanen de Balkanroute in plaats van de oversteek naar Spanje over zee.

Een hoog hekwerk markeert de grens tussen Servië en Hongarije bij Sombor.
Foto Martyn Aim

In Servië zelf domineren angst voor buitenlanders en het geweld van mensensmokkelaars het nieuws. Nadat het kampement waar Mahmoud Noura met zijn gezin zit werd ontmanteld, ontstond er volgens de politie ruzie tussen Syriërs en Afghanen over wie het kamp in handen zou krijgen. Twee mensen raakten zwaargewond bij een steekpartij. Al hoorde Ksenija Pavkov, een van de schaarse Servische journalisten die al sinds 2015 consequent over migratie berichten, dat er een kalasjnikov in het spel zou zijn geweest.

Die mensen willen hier niet zijn, maar zijn nu wel ons probleem

Branko Jevremov Bewoner van Sombor

Bij eerdere confrontaties tussen mensensmokkelaars vielen doden. „Het is een miljoenenbusiness, gerund door rivaliserende bendes uit de verschillende herkomstlanden”, zegt Pavkov, correspondent voor de zender N1 in het noorden van Servië. „De corrupte politie kijkt weg of verdient eraan. Er heerst totale wetteloosheid.”

Dit en geruchten op sociale media maken de plaatselijke bevolking in Sombor bang. Branko Jevremov, die op een parkeerterrein vlak bij het kamp zijn zoon leert inparkeren vreest de migranten zelf. „We zien hier steeds groepen jonge mannen in een soort militaire formatie langs de wegen lopen”, zegt hij. „In een land met oorlogstrauma’s als de onze hebben we die liever niet.” Deze route wordt al sinds jaar en dag gebruikt door migranten, maar pas sinds er hekken worden opgetrokken rond ‘Fort Europa’ komen ze hier vast te zitten, zegt hij. „Die mensen willen hier niet zijn, maar zijn nu wel ons probleem.”

Veiligheidsprobleem

Belangstelling voor de redenen dat mensen vluchten, of voor hun erbarmelijke omstandigheden in Servië, is er nauwelijks. En internationale hulporganisaties zijn vrijwel afwezig in dit grensgebied. „De EU doet alsof asielzoekers puur een veiligheidsprobleem zijn, in plaats van een humanitaire kwestie. En schuift dat probleem af op landen waar geen rechtsstaat of mensenrechten bestaan”, zegt asieladvocaat Nikola Kovacevic. Wie migratie criminaliseert, creëert een markt voor criminelen. „Zolang de redenen voor vluchten en migratie niet afnemen, kan het nooit een oplossing zijn om alleen de grens te sluiten – als dat al zou lukken.”

De tientallen miljoenen euro’s die Servië jaarlijks van de EU krijgt in ruil voor het tegenhouden van migranten lijken nauwelijks besteed te worden aan functionele asielprocedures en behoorlijke opvang. Het officiële vluchtelingenkamp dat in Sombor ook bestaat mag niet worden betreden zonder toestemming van het Servische Commissariaat voor Vluchtelingen en Migratie, maar mails en telefoontjes naar die organisatie blijven een week lang onbeantwoord. Van een afstandje en op foto’s die migranten zelf hebben gemaakt is te zien dat de situatie hier iets beter is dan in de illegale kampementen: geregistreerde bewoners krijgen veldbedjes, eten en hebben stromend water. Maar er zitten geen ruiten meer in de ramen van de gebouwtjes en als ze vol zijn, worden mensen in tenten gestopt. Op het hoogtepunt vorig jaar zaten in plaats van de capaciteit van vierhonderd bijna het dubbele aantal mensen hier.

Mahmoud Noura en een van zijn zonen. De Syrische familie Noura ontvluchtte het regime van Assad. Ze willen naar Duitsland, maar zwerven nu al anderhalf jaar aan de marges van Europa.
Foto Martyn Aim

Toch vermijdt Mahmoud Noura met zijn kleine kinderen het kleine beetje comfort van de officiële opvang. Uit angst dat zij worden overgeplaatst naar een kamp aan de grens met Kosovo en Noord-Macedonië. Dan moeten ze de 550 kilometer van Zuid- naar Noord-Servië die ze eindelijk hebben afgelegd opnieuw belopen. Hij wacht liever op een nieuwe kans om zich door een mensensmokkelaar te laten overzetten. Al weet hij nog niet hoe hij die moet betalen. „Ik heb vijftienduizend euro nodig om mijn gezin naar Duitsland te krijgen.”

Related Posts

Israëls officiële oorlogsdoel in Libanon is mensen te laten terugkeren naar het noorden. Of zit er meer achter?

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

Israël zegt de grootschalige aanvallen op Libanon deze week uit te voeren in het kader van een nieuw oorlogsdoel: de terugkeer van de ontheemde inwoners van Noord-Israël naar hun huizen. Ruim zestigduizend inwoners uit die regio zijn ontheemd door de aanvallen die Hezbollah daar sinds oktober uitvoert uit solidariteit met Hamas.

De ontheemden verblijven nog altijd veelal in hotels en huizen elders in Israël. Door de aanhoudende beschietingen tussen Israël en Hezbollah kunnen zij nog niet naar huis. Diverse dorpen aan de grens met Libanon zijn bovendien zwaar beschadigd door de aanvallen.

Het is de vraag of Israël met de grootschalige luchtaanvallen op Libanon deze week – waarop Hezbollah weer zal reageren – het nieuw geformuleerde oorlogsdoel snel zal bereiken. Bovendien is het de vraag of het Israëlische leiders om de ontheemde burgers te doen is, of om politiek gewin en het afleiden van de onvervulde oorlogsdoelen in Gaza.

Oorlogsdoelen

De ontheemden uit het noorden speelden het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza een bescheiden rol in de retoriek van Israëlische politici en de legerleiding. Israëls officiële oorlogsdoelen waren het „vernietigen” van Hamas en de bevrijding van de gijzelaars uit Israël in Gaza.

Na bijna een jaar oorlog is geen van deze doelen bereikt. Hamas is niet verslagen – een volgens veel analisten überhaupt onhaalbaar doel. Wel is Gaza grotendeels vernietigd en is het dodenaantal in Gaza opgelopen tot ruim 41.400. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in januari in een tussenvonnis dat Israël alles in het werk moet stellen om genocide tegen de Palestijnen in Gaza te voorkomen.

Lees ook

Is Israël in oorlog met Hezbollah? Of mag het conflict geen oorlog heten?

Mensen staan naast een door Israëlische luchtaanvallen veroorzaakte krater vlakbij een snelweg tussen de Libanese steden Beiroet en Sidon.

Ook het andere doel, de terugkeer van de ruim honderd resterende levende en dode gijzelaars uit Israël die nog in Gaza verblijven, is ver weg door het uitblijven van een akkoord tussen Israël en Hamas. Volgens Israëlische en buitenlandse commentatoren heeft Netanyahu een akkoord geblokkeerd, onder meer door steeds met nieuwe eisen te komen.

Hezbollah is de afgelopen maanden een serieuze escalatie met Israël uit de weg gegaan, en heeft herhaaldelijk gezegd pas te stoppen met de aanvallen op Israël als er een staakt-het-vuren komt in Gaza. Maar na maanden vruchteloze onderhandelingen over een akkoord is zo’n staakt-het-vuren ver weg.

Hezbollah beantwoordde de Israëlische aanvallen van de afgelopen weken met nieuwe aanvallen en vuurde raketten af, met name op het noorden van Israël. De meeste raketten werden onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem, maar in onder andere de noordelijke plaatsen Haifa en Kiryat Bialik werden huizen geraakt.

Uitbreiding oorlog

Of de Israëlische aanvallen op Libanon deze week de opmaat zijn naar een uitgebreidere, regionale oorlog is nog onzeker. Dat Netanyahu met de pieperaanvallen en de vernietigende bombardementen op Libanon de strijd met Hezbollah verder heeft geëscaleerd, is duidelijk. Die strijd beperkt zich niet meer tot beschietingen rond de grens; ook in de Bekaa-vallei en in Beirut voerde Israël de afgelopen dagen luchtaanvallen uit. En omgekeerd: woensdag werd een raket van Hezbollah nabij Tel Aviv onderschept.

Ondanks waarschuwingen uit de VS aan het adres van Israël en Hezbollah om te de-escaleren, zal Israël ook als het de aanvallen verder opvoert, verzekerd blijven van Amerikaanse steun. Woensdagavond zei het Israëlische leger zich klaar te maken voor een grondoffensief in Zuid-Libanon. Ondertussen pleiten verschillende Israëlische politici voor een herbezetting van Zuid-Libanon.

De Israëlische minister voor Diaspora-zaken Amichai Chikli schreef dit weekend op X dat Libanon „niet aan de definitie van een staat voldoet” en dat het leger een bufferzone moet creëren in de gebieden vanuit waar wordt geschoten op Israël. Bezalel Smotrich, de minister van Financiën die in een illegale nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever woont, zei eerder dat een invasie en militaire herbezetting van Zuid-Libanon noodzakelijk is.

Onder ultrarechtse Israëliërs is een groep die demonstraties en conferenties organiseert ter bevordering van nederzettingen in het zuiden van Libanon en Gaza. De ambities van deze groep (messianistische) kolonisten zijn geen geheel onrealistisch scenario. De kolonisten worden ook op het niveau van de regering vertegenwoordigd en gestimuleerd.

Politiek gewin Netanyahu

Het is duidelijk dat het, net als in Gaza de afgelopen maanden, in Netanyahu’s politieke belang is om de strijd met Hezbollah voort te zetten.

In de maanden na de door Hamas-geleide aanval op 7 oktober in het zuiden van Israël, waarbij bijna 1200 burgers en soldaten werden gedood en 250 mensen meegenomen naar Gaza, werd Netanyahu door een grote groep Israëliërs verantwoordelijk gehouden voor het falen van het bieden van veiligheid.

Opiniepeilingen lieten vervolgens consequent zien dat de populariteit van de premier en zijn regering tanende was. Netanyahu wist dat het einde van de oorlog nieuwe verkiezingen – en zijn politieke einde – zou betekenen. Bovendien hangen hem corruptierechtszaken boven het hoofd.

De Likud-partij van Netanyahu staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen

Sinds Israëls moordaanslagen op Hezbollah-commandant Fuad Shukr in Beirut en Hamas-leider Ismail Haniyeh in Teheran deze zomer en de verder opgevoerde aanvallen op Hezbollah, is Netanyahu’s populariteit echter toegenomen. Zijn Likud-partij staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen.

Onder de Israëlische bevolking hebben de aanvallen op Hezbollah veel legitimiteit, al bestaat er ook vrees voor de regionale consequenties. Het idee dat Hezbollah en bondgenoot Iran een existentiële bedreiging vormen voor Israël wordt breed gedragen. De nog altijd geëvacueerde inwoners uit het noorden van Israël en de verwoestingen in noordelijke dorpen hebben de samenleving en economie daar ontwricht. Voor de burgerslachtoffers en tienduizenden ontheemden in Libanon is – net als bij Gaza – in Israëlische media nauwelijks aandacht.

Ook onder Netanyahu’s politieke opponenten worden de aanvallen op Libanon en de pieperexplosies positief ontvangen. De oppositie verweet Netanyahu de afgelopen maanden te zwak te staan tegenover Hezbollah, en zich te weinig aan te trekken van de inwoners van Noord-Israël. Volgens journaliste Noa Landau van de Israëlische krant Haaretz zal de breed gedragen steun voor een oorlog met Hezbollah snel weg ebben, als blijkt dat deze alleen maar zal leiden tot meer schade voor inwoners in het noorden van Israël, en burgerslachtoffers in Libanon die Israëls „internationale legitimiteit” nog verder doen afkalven.


Harris houdt zich het liefst op de vlakte over het Midden-Oosten, maar dat wordt steeds moeilijker

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

In zijn verder nogal monotoon voorgedragen afscheidsrede voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties klonk dinsdag een paar keer passie in Joe Bidens broze stem. Onder meer toen de Amerikaanse president sprak over het staakt-het-vuren dat de VS, samen met Qatar en Egypte, al maanden probeert af te dwingen tussen Israël en Hamas. „Dit is het moment voor de partijen om de voorwaarden af te ronden”, stelde hij, „om te zorgen dat de gijzelaars weer thuis komen, Israëls veiligheid te waarborgen en om Gaza te verlossen uit Hamas’ greep. Om het lijden in Gaza te verlichten en deze oorlog te beëindigen.”

De vertrekkende president kreeg er de handen voor op elkaar in de grote VN-zaal. Maar hij deed ook iets wat ongebruikelijk is geworden binnen zijn Democratische Partij: hij begon zelf over de nu al bijna een jaar woedende oorlog in de Gazastrook.

Op hun partijconventie wisten Democraten hun interne twisten over ‘Gaza’ vorige maand juist nog verrassend soepel te begraven. Buiten de congreshal kwamen pro-Palestijnse betogers in veel kleinere aantallen opdagen dan vooraf aangekondigd, en de keren dat op het podium ‘Gaza’, ‘Israël’ of ‘Hamas’ te horen was, waren op één hand te tellen. De nieuwe presidentskandidaat Kamala Harris beloofde in haar toespraak „dag en nacht te werken” aan een staakt-het-vuren, maar stelde ook dat ze „altijd zal opkomen voor Israëls recht op zelfverdediging”.

Hoewel haar Midden-Oosten-beleid daarmee voorlopig weinig nieuws behelst, geldt sinds de vervanging van de zeer pro-Israëlische Biden een omertà binnen de partij. Over Gaza wordt tot de verkiezingen, over krap zes weken, zo min mogelijk gesproken.

Nu Israël zijn strafcampagne tegen Hamas heeft uitgebreid met aanvallen op Hezbollah in buurland Libanon, moet blijken of dat stilzwijgen standhoudt. De alom aan Israël toegeschreven aanslag via explosieve piepers en walkie-talkies van Hezbollah, vorige week, en de daaropvolgende Israëlische luchtacties tegen Libanon, hebben het Midden-Oosten terug op de Amerikaanse voorpagina’s gebracht.

Riskant dossier

De betrokkenheid met het lot van de Libanese burgerbevolking die nu getroffen wordt in de strijd tussen Hezbollah en Israël, is minder groot dan die met de Palestijnen. Maar de jongste escalatie in de regio dreigt wel een voor de Democraten electoraal riskant dossier op te rakelen. Zo wezen pro-Palestina activisten er de afgelopen dagen al op dat bij de Israëlische bombardementen op Libanon óók Palestijnse vluchtelingen worden getroffen.

Tijdens de voorverkiezingen bleek dit voorjaar dat een aanzienlijke minderheid van de Democratische kiezers het niet eens is met alle militaire, financiële en diplomatieke steun aan Israël. Vooral progressievere kiezers en kiezers met een Arabisch-Amerikaanse achtergrond toonden hun onvrede door een blanco (‘uncommitted’) stem uit te brengen. Zolang Biden de Democratische kandidaat was, dreigden ze in november thuis te blijven of op een derde kandidaat te gaan stemmen.

Die onvrede klinkt sinds de wissel voor Harris minder luidruchtig, maar is niet verstomd. Een peiling die de islamitische organisatie CAIR eind vorige maand kort na de conventie hield, bevatte ook verontrustend nieuws voor Harris. Hoewel slechts 11 procent van de ondervraagde moslimkiezers zei op Trump zullen stemmen, kreeg ook zij maar 30 procent – evenveel als Jill Stein van de zeer pro-Palestijnse, uiterst-linkse Green Party. Dit terwijl Biden in 2020 nog ruim twee derde van de islamitische kiezers voor zich won.

Ook spraken de leiders van de ‘uncommitted’-beweging vorige week geen steun uit aan Harris. Dit omdat „zij niet bereid is het beleid van onvoorwaardelijke wapensteun te veranderen of zelfs maar een duidelijk campagnestandpunt in te nemen ten gunste van het bestaande Amerikaanse en internationale recht”. Tegelijkertijd riep de beweging op om „tegen” Trump te stemmen en derde kandidaten te „vermijden”.

Steun voor Trump in Michigan

Vooral in Michigan wonen veel Arabisch-Amerikaanse kiezers wier stem Harris in november niet kan missen als de uitslag weer nipt is. Uitgerekend in deze belangrijke swing state maakte de Democratische burgemeester van Hamtramck, een voorstadje van Detroit met veel migranten uit moslimlanden, vrijdag bekend Trump te steunen. In 2020 kreeg Biden in Hamtramck nog 81 procent van de stemmen, maar na een persoonlijk onderhoud van twintig minuten met Donald Trump besloot burgemeester Amer Ghalieb dat de Republikein „beter in staat is een staakt-het-vuren te bereiken”.

Volgens Ghalieb, die als emigrant uit Jemen naar de VS kwam, zal ook Trumps economische beleid gunstiger uitpakken voor de vele kleine ondernemers in zijn gemeenschap. Ook voelt de burgemeester van Hamtramck, dat in 2023 regenboogvlaggen in de ban deed, zich meer thuis bij de conservatieve agenda van de Republikeinen.

Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen

Donald Trump
Republikeinse presidentskandidaat

Trump zelf laat zich er graag op voorstaan dat het Midden-Oosten onder hem veel kalmer was en Israël veiliger. De Republikeinse steun aan Israël bedient vooral evangelisch-christenen die de staat uit Bijbelse overtuiging een warm hart toedragen; Joodse kiezers in de VS stemmen juist in ruime meerderheid Democratisch.

Voor Trump was dit vorige week aanleiding zich tijdens een evenement van Israeli-American Council te beklagen over het gebrek aan Joodse kiezerssteun. „Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen. Iedere Jood die op haar [Harris, red.] stemt moet zich laten onderzoeken.” Als Trump deze verkiezing mocht verliezen, voorspelde hij tijdens de forumdiscussie over antisemitisme, „zullen er veel slechte dingen gebeuren” en zal Israël „uitgeroeid” worden. „En het Joodse volk zou veel te maken hebben met dat verlies.”

Lees ook

Kritiek van pro-Palestijnse Democraten is kras op het plaatje van eenheid die de partij wil uitstralen

Pro-Palestijnse betogers raakten slaags met de politie in Chicago toen zij dinsdag demonstreerden bij het consulaat van Israël in de Amerikaanse stad waar de Democraten deze week hun conventie houden.


Hoe de verdwijning van 43 Mexicaanse studenten na tien jaar nog altijd symbool staat voor een gecorrumpeerd systeem

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

De grijze wolken boven Mexico-Stad zijn weggetrokken als honderden betogers in het centrum van de stad in beweging komen. Een auto met een grote luidspreker leidt de stoet, gevolgd door tientallen oudere mannen en vrouwen, die portretten dragen met de gezichten van tieners erop. Daarachter komt een groep met zeker vijftig studenten, allemaal in het zwart. De stoet wordt afgesloten door groepen activisten, jong en oud.

Deze protestmars vindt iedere maand plaats, over de Avenida de Reforma, in het hart van de Mexicaanse hoofdstad. Iedere keer stopt de stoet bij het levensgrote, bloedrode nummer 43. En iedere keer worden hier de namen opgelezen van de 43 studenten die op 26 september 2014 ‘verdwenen’ in de zuidwestelijke deelstaat Guerrero. Een vermissingszaak die ook internationaal veel stof deed opwaaien, maar tot op de dag van vandaag, tien jaar later, onopgelost blijft.

Betoging op 26 augustus dit jaar in Mexico-Stad.
Foto Quetzalli Nicte-Ha / Reuters

De desaparecidos (verdwenenen) studeerden aan een lerarenopleiding in het plaatsje Ayotzinapa, en waren op die bewuste dag naar de stad Iguala gegaan om de herdenking van het Tlatelolco-studentenbloedbad van 1968 bij te wonen. Op de terugweg werden ze gestopt door politieagenten en onder vuur genomen. Drie studenten kwamen daarbij om het leven. De 43 anderen werden weggevoerd door de autoriteiten en volgens ooggetuigen overgedragen aan een criminele organisatie. Er werd nooit meer iets van hen vernomen.

Toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich

Mario González
vader van een van de verdwenen studenten

Tegenwerking

Voor Mario González zijn de afgelopen tien jaar voorbijgevlogen. Zijn zoon César is een van de 43, en sinds diens verdwijning is het leven van Mario naar eigen zeggen een onafgebroken strijd voor gerechtigheid. Met een foto van zijn zoon – heldere ogen in een kwajongensachtige blik – tegen zijn borst gedrukt vertelt hij over de vele obstakels waar hij en andere ouders de afgelopen jaren op stuitten.

„De jongens verdwenen tijdens de regering van president Peña Nieto. Hij deed haast niets om het onderzoek verder te helpen. Toen president López Obrador [in 2018] aantrad, ging het in de eerste drie jaar beter. Maar toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich.Nu zijn termijn bijna voorbij is, staan we nog steeds met lege handen”, verzucht Mario. „We moeten hopen dat het onder zijn opvolger, Claudia Sheinbaum, beter zal gaan.”

De vele tegenwerkingen die nabestaanden ervoeren, het vele bewijsmateriaal dat aantoont dat politie, leger en regionale autoriteiten tot op het hoogste niveau betrokken waren bij de verdwijning, en de bedreigingen waarmee onderzoekers na de vermissing te maken kregen: Ayotzinapa staat symbool voor een gecorrumpeerd systeem waarin boven- en onderwereld op alle niveaus samenwerken en waarin vermiste personen zelden teruggevonden worden.

Wat veel nabestaanden niet zullen willen erkennen, is dat er slechts een kleine kans is dat ooit echt duidelijk wordt wat er is gebeurd met de studenten Laat staan dat de wanhopige ouders zullen ontdekken waar de lichamen zijn – als die er nog zijn. In Mexico staan meer dan honderdduizend mensen geregistreerd als ‘vermist door een misdaad’. Dat tot op de dag van vandaag van zo veel Mexicanen geen spoor is, komt niet alleen door het gebrek aan capaciteit onder aanklagers en politieagenten om de zaken te onderzoeken. Verbrand op stortplaatsen, gedumpt in de woestijn of diep begraven in massagraven in rurale streken: ‘vermist’ betekent in Mexico meestal ‘weggemaakt’.

De ‘43’, zoals de vermissingszaak van de studenten in Mexico bekendstaat, staan symbool voor de verdwenen Mexicanen naar wie nabestaanden blijven zoeken, maar over wie vrijwel nooit bekend wordt wat ermee is gebeurd. Mede vanwege de internationale aandacht en de omvang kregen de studenten uit Ayotzinapa wel meer aandacht. President López Obradór beloofde bij zijn aantreden een waarheidvindingscommissie om te achterhalen wat er is gebeurd met de studenten. Maar hoe meer onderzoekers wezen in de richting van het leger , hoe meer de zaak werd vertraagd. De ouders van de 43 studenten hebben inmiddels aangegeven niet langer met de president te willen spreken over de zaak, vanwege hun teleurstelling over het gebrek aan vooruitgang en gerechtigheid

Lees ook

Voormalig hoofdaanklager Mexico gearresteerd in verdwijningszaak 43 studenten

De voormalig hoofdaanklager Jesús Murillo tijdens een persconferentie over de verdwijningszaak in 2014.

Ondanks internationale aandacht voor de zaak, vorderde het onderzoek naar de vermissing amper. Een procureur-generaal die de leiding had over de eerste fase van het onderzoek, werd zelf opgepakt vanwege betrokkenheid. Tientallen verdachte agenten en militairen zijn voortvluchtig. Militairen weigerden hun eigen informatie te delen, de hoogste mensenrechtenfunctionaris werd bespioneerd terwijl hij de strijdkrachten onderzocht, en een aanklager ontvluchtte Mexico uit vrees voor zijn eigen veiligheid. De burgermeester van Iguala en zijn vrouw zijn opgepakt vanwege banden met de lokale misdaad. Maar wat nu precies met de studenten gebeurd is en waar hun overblijfselen zijn, blijft onopgehelderd.

Binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar

Omar García
student die vrienden verloor

Protesten

Waar zijn kompanen zijn, is ook de vraag waarmee Omar García iedere dag wakker wordt. Hij zou op die 26ste september 2014 met zijn medestudenten gaan protesteren in Iguala. Zijn vrienden gingen hem voor, García zou later komen. Het laatste wat hij hoorde van zijn vriend Benjamín is dat ze beschoten werden door politieagenten.

„Het is heel frustrerend. We zien hoe autoriteiten in dit land niet geïnteresseerd lijken in de waarheid. Met name binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar”, zegt García. Volgens hem wilden de heersende machthebbers in de staat Guerrero, zowel de drugsbendes als de autoriteiten, de studenten van Ayotzinapa al langer een lesje leren, omdat zij vaker protesteerden tegen wat ze als onrecht zagen in de arme, gewelddadige deelstaat. Maar het protest drukten ze daarmee niet de kop in. Nadat de 43 studenten verdwenen, werd die strijd tegen onrecht een nog belangrijker onderdeel van Ayotzinapa, aldus Omar.

De moeder van een van de vermiste 43 studenten toont haar halsketting.
Foto Felix Marquez / AP

De groep in het zwart geklede betogers bij de protestmars in Mexico-Stad zijn huidige leerlingen van de school. Ze hebben de 43 vermiste studenten nooit gekend, maar voelen zich verbonden. Ze willen wel praten met journalisten, maar op voorwaarde van anonimiteit: praten over de zaak kan in Mexico bedreigingen uitlokken.

Een stevige jongen met kortgeknipt haar noemt de vermisten steevast zijn „broeders”. Iedere maand gaat hij met zijn klasgenoten naar Mexico-Stad om de zaak in de onder de aandacht te brengen. Soms gaat het er gewelddadig aan toe: in maart bestormde een groep studenten het Nationaal Paleis in de hoofdstad om de president ertoe te bewegen de families van de vermiste studenten te ontmoeten en het onderzoek een impuls te geven. . „Wij van Ayotzinapa zijn rebels. Dat zit in je, vanaf het eerste moment dat je de school betreedt. Onze broeders verdwenen terwijl ze streden tegen ongelijkheid in Guerrero. Nu is het aan ons om hun strijd voort te zetten”, zegt de jongen.

Met een bulderende stem roept hij: „Levend werden ze meegenomen!” De groep studenten achter hem antwoordt, als met één stem: „Levend willen we ze terughebben!”

Dit ‘kan iedereen gebeuren’

Vader Mario González zegt niet zonder de steun van de studenten te kunnen. „Het is alsof we de energie van onze kinderen terugvinden in deze studenten. Wat er is gebeurd met onze kinderen kan in Mexico met iedereen gebeuren”, zegt hij.

De stoet is inmiddels aangekomen bij de rode 43, groot en glimmend langs een druk kruispunt. Een moeder haalt een lijst uit haar binnenzak en begint de namen van de studenten op te lezen. Als ze de naam van César opleest, kijkt Mario naar boven. Een vogel vliegt voorbij. „Presente”, fluistert Mario, met zijn hand op zijn hart.

Lees ook

Wie liggen er dan wél in die massagraven?

Wie liggen er dan wél in die massagraven?