Oog om oog, tand om tand, tussen Hezbollah en Israël. ‘Het grote risico is een fout, een misrekening’

Met de handen op de rug gebonden probeert Unifil een groot conflict aan de Israëlische grens met Libanon te voorkomen. De VN-vredesmissie, met zo’n tienduizend militairen uit 49 landen, bemiddelt vanuit het zuiden van Libanon tussen het Libanese en het Israëlische leger, terwijl dat laatste al weken in vuurgevechten is verwikkeld met de door Iran gesteunde groepering en Hamas-bondgenoot Hezbollah.

Na de speech van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah van afgelopen vrijdag – waarin hij geen grootschalig tweede front aankondigde, maar wel zei dat alle scenario’s mogelijk zijn – zijn volgens Unifil de gevechten in Zuid-Libanon afgelopen weekend toegenomen. Toch is er nog steeds sprake van „een beperkt conflict. Maar het grote risico is een fout, een misrekening. En dat kan op elk moment gebeuren”, aldus Unifil-woordvoerder Andrea Tenenti.

De gevechten hadden zich ook al uitgebreid vóór de toespraak. Hezbollah zette vorige week voor het eerst nieuwe wapens zoals luchtdoelraketten in om Israëlische drones neer te halen. Veel van de in het grensgebied omgekomen Hezbollah-strijders zouden door drones zijn geraakt.

Ook worden sinds vorig weekend regelmatig aan weerszijden doelen geraakt die veel verder van de grens liggen dan in de eerste drie weken. Hezbollahs gebruik van wapens die verder reiken, leidt tot vergeldingsaanvallen van Israël dieper in Libanon.

Daarnaast mengen zich mondjesmaat ook andere groepen openlijk in het conflict in Zuid-Libanon. Zo eiste de soennitische Al-Fajr-strijdgroep een raketaanval op die vorige week zondag de Israëlische stad Kiryat Shmona trof. De aanval kan gezien worden als boodschap van Hezbollah aan Israël dat het in staat is een breed scala aan verzetsgroepen te mobiliseren.

Oog om oog, tand om tand

Desondanks vindt 90 procent van de aanvallen plaats binnen een afstand van twee à drie kilometer van de zogenoemde Blauwe Lijn, zegt Tenenti. „Alle partijen houden zich nog steeds aan de rules of engagement”, verwijzend naar het ‘oog om oog, tand om tand’ waarin Hezbollah en Israël zijn verwikkeld – beide partijen reageren op elkaars aanvallen zonder dat het op een daadwerkelijke oorlog uitloopt.

De regelmatige ‘tripartite’ bijeenkomsten, georganiseerd door Unifil en de enige momenten waarop het Libanese en Israëlische leger officieel met elkaar communiceren, zijn teruggebracht naar bilaterale gesprekken. „Zo geven wij boodschappen van de ene aan de andere partij door”, aldus Tenenti. De gesprekken zouden voornamelijk van tactische aard zijn, waarbij de ene partij de andere bijvoorbeeld maant niet te ver in een bepaald gebied toe te slaan.

Partijen houden zich nog aan de ‘rules of engagement’

Dat Hezbollah in Zuid-Libanon de lakens uitdeelt, betekent dat de groep in feite bepaalt of dit tot nu toe ‘beperkte’ conflict zich zal uitbreiden tot een tweede front tegen Israël en daarmee een regionaal conflict. Dit is ook een van de grote beperkingen van de Unifil-missie: die onderhandelt officieel alleen met de legers van beide landen, en niet met Hezbollah, terwijl de missie daar in zekere zin wel mede afhankelijk van is.

Unifil opereert al 45 jaar in het zuiden van Libanon onder een mandaat van de VN-veiligheidsraad om er de vrede tussen de twee landen te bewaren. De vredesmissie begeleidde de terugtrekking van Israëlische troepen nadat Israël meerdere keren Libanon binnenviel, en ondersteunt er het Libanese leger bij zijn pogingen te voorkomen dat gewapende groepen zich roeren aan de grens met Israël. Maar het Libanese leger verkeert in een deplorabele staat. Ondanks materiële en financiële steun van onder meer de Verenigde Staten, Frankrijk, Qatar en Saoedi-Arabië heeft het leger niet kunnen voorkomen dat Hezbollah het zuiden van Libanon is blijven beheersen, zegt Heiko Wimmen, analist bij International Crisis Group, een denktank. „Hezbollah heeft de afgelopen jaren duidelijk gemaakt dat het zich heeft gehergroepeerd en uitgebreid. Daar kunnen zowel het leger als Unifil niets tegen beginnen.”

Die beperkingen zijn Unifil op kritiek komen te staan. Israël vindt dat de missie het grensgebied beter vrij moet houden van Palestijnse en Libanese militiegroepen. En het ergert Libanon dat de missie niet ook op Israëlisch grondgebied werkt. Ook bevalt veel Libanezen de aanwezigheid van zo veel buitenlandse troepen niet.

Bosbranden blussen

Ondanks de gebreken benadrukte Libanons premier Najib Mikati vorige week nog dat Libanon zich blijft committeren aan de VN-resolutie die in 2006 de kortstondige oorlog tussen Libanon en Israël beëindigde. Ook Unifil zegt zijn reguliere werk buiten de bombardementen om zoveel mogelijk voort te zetten. Daarbij gaat het onder meer om patrouilles in het grensgebied, en opsporing van raketwerpers die aan milities toebehoren.

Ook hielpen de blauwhelmen de afgelopen weken bij het blussen van bosbranden, die volgens lokale hulpdiensten worden veroorzaakt door Israëlische aanvallen met het zeer ontbrandbare witte fosfor, en met de evacuatie van burgers die vast zijn komen te zitten in vuurgevechten. De Unifil-bases zijn de laatste weken zelf al enkele keren geraakt door raketten of explosieven. Twee militairen raakten daarbij lichtgewond.

Als het geweld in Zuid-Libanon en Noord-Israël uit de hand loopt, zal de missie volgens Tenenti wederom pogingen blijven doen om te de-escaleren. „Maar uiteindelijk is het dan aan de VN-veiligheidsraad hoe ons mandaat dan verandert.”