De airco in de lobby van een vijfsterrenhotel biedt verkoeling op een warme donderdag in Caïro, waar het net na het middaguur al 35 graden is. Acht Nederlanders tikken driftig op hun mobieltjes. Er wordt op opgejaagde toon door elkaar gepraat. Opgestapeld tegen een muur staan koffers en tassen. De groep staat op het punt te vertrekken.
Ineke Palm – „zeg maar 65 plus”– is net als de anderen vannacht vanuit Nederland in de Egyptische hoofdstad aangekomen met het doel om mee te lopen in de zogeheten Global March To Gaza: een internationale driedaagse voettocht die zaterdag vanuit de Egyptische badplaats Al-Arish zou moeten beginnen.
Alleen zijn er van de dertig activisten die met haar op de vlucht naar Egypte zaten, slechts tien door de douane gekomen, vertelt Palm. Enkelen zijn donderdag door Egyptische autoriteiten terug op het vliegtuig gezet. Van verschillende Nederlandse deelnemers, die aankwamen op andere vluchten, is al uren niets vernomen. Zijn ze gearresteerd? Gedeporteerd? Via de app verspreiden Palm en de anderen uiterlijke kenmerken van de vermisten.
Hun reisgenoten zijn niet de enigen die het land niet zijn binnengekomen. Egypte weigerde woensdag en donderdag tientallen Nederlanders de toegang. Ook reizigers uit andere landen kwamen het land niet binnen. Veel van hen hadden gehoopt om samen met enkele duizenden andere actievoerders uit meer dan dertig landen vanuit Al-Arish tot aan de Rafah-grensovergang bij Gaza te wandelen. Sommigen waren donderdag nog onderweg met de bus, onder meer vanuit Tunis. De deelnemers hoopten vervolgens ter plekke drie dagen te kamperen. Zo wilden ze aandacht vragen voor het voortdurende Israëlische geweld tegen Gazanen – dat al meer dan 54,000 inwoners van Gaza het leven kostte. Of de voorgenomen mars nu nog doorgaat is onduidelijk.
Familieleden ongerust
„De Nederlandse delegatie bestond uit 110 deelnemers, die woensdag via verschillende vluchten naar Egypte vertrokken,” zegt Sarah Elbadr-Boers. De woordvoerder van de Nederlandse delegatie maakt zich vooral zorgen om de mensen waarvan ze niet weet waar ze zijn, zegt ze telefonisch tegen NRC. Mogelijk worden ze nog vastgehouden op het vliegveld. „Familieleden bellen me al de hele nacht voor informatie.”
Sommige deelnemers aan de mars kwamen het land wél binnen, zegt Elbadr-Boers. Terwijl actievoerders met Arabische achternamen meteen op de eerstvolgende vlucht terug werden gezet. „De douane geloofde niet dat ze geboren en getogen Nederlanders waren.” Activisten die met latere vluchten aankwamen, werden vrijwel allemaal geweigerd, aldus Elbadr-Boers.
Tot die laatste groep behoort ook Kemal Arslantas (36). Vanuit Istanbul vertelt hij woensdagochtend telefonisch aan NRC hoe hij door Egypte op het vliegtuig naar Turkije is gezet. De nacht daarvoor werd hij zes uur lang op het vliegveld in Caïro vastgehouden. „We zaten met dertig tot veertig mensen op de grond. Voornamelijk Nederlanders maar ook reizigers uit andere landen. Ik zag daarnaast nog meer groepen mensen die werden vastgehouden. Om ons heen stonden meer dan twintig politieagenten met knuppels. We kregen niks te eten of drinken en mochten alleen, na lang aandringen, onder begeleiding naar de wc.”
Arslantas was zelf al voorbij de douane en kocht net een simkaart toen de beveiliging op het vliegveld van Cairo hem meenam. Ze vertelden ons dat alle visums waren ingetrokken en pakten onze paspoorten af. Die kregen we pas terug in het vliegtuig.” Ook gebruikten de Egyptische politieagenten fysiek geweld. „Als je niet meewerkte, vielen ze je met vijf man tegelijk aan. Ze duwden, trokken en sloegen mensen de busjes richting het vliegtuig in.”
Gebied geldt als militaire zone
Demonstreren is verboden in Egypte. Het is daarbij ook de vraag of de activisten – mocht de tocht doorgaan – de grens met Gaza zullen bereiken. Egypte classificeert het gebied tussen startpunt van de mars Al-Arish en de grensovergang met Gaza als een militaire zone, met veel checkpoints waar normaliter alleen lokale bewoners worden doorgelaten.
Woordvoerder Elbadr-Boers voelt zich bedrogen: „We hebben overlegd met de Egyptische autoriteiten, ze wisten dat we eraan kwamen. Het idee is dat we op het laatste moment zouden horen of we tot Rafah mochten lopen. Anders zouden we niet verder gaan dan Al-Arish.” De woordvoerder gelooft dat Egypte zich door Israël onder druk heeft laten zetten om de mars tegen te werken.
In de hotellobby in Caïro is de groep Nederlanders onrustig. Er staan twee taxi’s voor de deur die de groep naar een onbekende locatie brengt. Er doen verhalen de ronde dat andere deelnemers uit hun hotels zijn meegenomen. De groep voelt zich niet veilig in het hotel en wil op neutraal terrein vervolgstappen doorspreken.
Een van de deelnemers zegt dat het haar onwaarschijnlijk lijkt dat de mars nog door zal gaan. Ze is teleurgesteld. Anderen geven de moed niet op: „ Als wereldleiders niets doen, doen wij het. We kijken wel hoe ver we komen,” zegt Ineke Palm.
Ook de Vughtse Zühâl Nurlu is strijdlustig. Wat haar betreft stapt ze vrijdagochtend „gewoon” in de bus naar startpunt van de mars Al-Arish. Ze is vastberaden haar doel te bereiken. „Al gaan ze me deporteren, dan mogen ze dat bij Rafah doen”, zegt ze met een grote glimlach. „Ik kwam hier met een doel, dat gaat mij niet ontnomen worden.”
