Een groep Zuid-Afrikaanse onderzoekers op een afgelegen basis op Antarctica heeft een reddingsoproep gedaan nadat een lid van de groep een poging zou hebben gedaan een ander lid te vermoorden.
Dat heeft een Zuid-Afrikaanse regeringswoordvoerder bevestigd tegenover de BBC na eerdere berichtgeving door de Zuid-Afrikaanse krant The Sunday Times. Het gaat om een groep van ongeveer tien personen op de basis Sanae IV in Koningin Maudland, een door Noorwegen opgeëiste sector van het Zuidpoolgebied. De groep – drie wetenschappers, een meteoroloog, een arts en technici die het station draaiend houden – is daar sinds februari en zou vijftien maanden blijven, waarvan tien in volkomen isolatie.
Het gedrag van de aanvaller „is helaas geëscaleerd tot een diep verontrustend punt waarbij hij [naam] fysiek aanviel”, aldus een geanonimiseerde e-mail, waaruit de krant citeert. „Hij dreigde [naam] te vermoorden en schept een sfeer van angst en intimidatie, waarbij ik ook vrees voor mijn eigen veiligheid en me voortdurend afvraag of ik het volgende slachtoffer ben.” Er zou ook sprake zijn van seksuele agressie.
Het incident zou zich hebben voorgedaan na onenigheid over een wijziging in een rooster voor weerkundig werk.
Het station bestaat uit drie geschakelde capsules en ligt op een rotsachtige verhoging op 170 kilometer van de rand van de ijsplaat en bijna 4.000 kilometer van Kaapstad. In de Antarctische winter kan de temperatuur er tot meer dan 50 graden beneden het vriespunt dalen en bereikt de wind er hoge snelheden.
Volgens de regeringswoordvoerder is er onmiddellijk een noodplan in werking gesteld „ter bemiddeling” en om „de discipline” en „de verhoudingen op de basis te herstellen”. Het groepslid in kwestie zou intussen vrijwillig akkoord zijn gegaan met een psychologisch onderzoek en bovendien „schriftelijk spijt [hebben] betuigd”.
Invasieve biologie
Sanae IV, geopend in 1997 als opvolger van drie eerdere Zuid-Afrikaanse stations, is een van dertien poolbases in de Noorse sector. Daarvan zijn er zes het hele jaar bemand. Ze worden respectievelijk gerund door Noorwegen, Duitsland, Japan, Rusland, India en Zuid-Afrika.
Op Sanae IV wordt onder meer onderzoek gedaan naar invasieve biologie (door exotische soorten), geologie en de atmosfeer. Er is een ziekenboeg en plaats voor twee helikopters. Alleen bij het Noorse en het Russische station is een grotere landingsbaan voor verbindingen met de wijdere wereld.
Voorafgaand aan hun verblijf zijn alle kandidaten onderzocht op hun psychologische weerbaarheid in een polair isolement en geschikt bevonden. Dat dit geen garantie is, bewijzen eerdere incidenten op poolbases. Een berucht geval deed zich in 2018 voor op het Russische station Bellingshausen, waar een 55-jarige ingenieur een 52-jarige lasser aanviel met een mes omdat deze herhaaldelijk het einde verklapte van boeken die de ingenieur las. De lasser werd geëvacueerd naar een ziekenhuis in Chili en de ingenieur werd later gearresteerd.
De twee hadden in totaal al vier jaar op de basis doorgebracht, waar naast hun werk niet veel te doen was, behalve tv-kijken, fitness en boeken uit het bibliotheekje lezen. Bellingshausen, genoemd naar een Duitse poolonderzoeker, ligt op het grootste van de Zuid-Shetland-eilanden en is de enige nederzetting in het Zuidpoolgebied met een permanente Russisch-orthodoxe kerk.
„Het zijn vaak kleine dingen die een conflict veroorzaken” waardoor mensen in isolatie flippen, citeert de BBC een psycholoog. Gabrielle Walker, een Britse wetenschapper die zelf aan poolexpedities heeft deelgenomen, zei dat „nabijheid van collega’s een risico betekent”. „Je weet precies hoe ze hun koffiekop neerzetten, altijd met het oor in een bepaalde richting, of dat iemand eerst aan zijn neus krabt voor hij gaat zitten, en als er geen andere stimulus is, kan dat gaan irriteren”, aldus Walker.
Op het Russische Zuidpoolstation Vostok vermoordde een onderzoeker in 1959 een collega met een bijl nadat hij een schaakpartij had verloren. Daarna werd schaken voor Russen op Antarctica verboden omdat het te veel stress zou veroorzaken.
