N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Bootmigranten Grensbewakingsdienst Frontex stuurde de Italiaanse autoriteiten noodberichten over het migrantenschip dat eind februari zonk, blijkt uit nieuw onderzoek. De Italiaanse regering heeft steeds volgehouden dat de autoriteiten niet wisten van de noodsituatie, die 96 levens kostte.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data101312983-d09289.jpg)
Bijna zes uur voordat in februari voor de Zuid-Italiaanse kust de Summer Love zonk, waarbij 96 migranten, onder wie 35 kinderen, de dood vonden, wisten de Italiaanse maritieme autoriteiten al dat het schip gevaar liep. Dit blijkt uit onderzoek van een coalitie van Europese media onder leiding van onderzoeksbureau Lighthouse Reports. Desondanks ondernam de kustwacht geen reddingspoging.
De onderzoekers legden de hand op vertrouwelijke documenten, verzamelden filmpjes die aan boord gemaakt zijn, locatiegegevens en spraaknotities, spraken met achttien overlevenden en maakte een visuele reconstructie. Uit het onderzoek, waaraan onder meer de kranten Le Monde, El País en de Süddeutsche Zeitung deelnamen, komt naar voren dat de Europese grensbewakingsdienst Frontex en de Italiaanse autoriteiten naar elkaar wijzen als antwoord op de vraag waarom het schip niet gered is.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data97536411-ee1034.jpg)
Al eerder was bekend dat Frontex de boot uren voor de schipbreuk gesignaleerd had. Dit nieuwe onderzoek ontkracht het verweer van de Italianen dat de grensbewakingsdienst daarop geen noodbericht verstuurd zou hebben.
De Summer Love, een houten jacht, zonk in de nacht van 26 op 27 februari op vijftig meter van de kust van Steccato di Cutro, een dorpje in de voet van de Italiaanse laars. Een vliegtuig van Frontex had het schip om elf uur ’s avonds gelokaliseerd en aangemeld bij de Italiaanse autoriteiten. Frontex stelt dat het aan Italië was om te beslissen of er een reddingsactie ondernomen zou worden.
De Italiaanse premier Giorgia Meloni zei na de ramp dat Frontex niet doorgegeven zou hebben dat de boot dreigde te zinken. Medewerkers van de Italiaanse kustwacht zeiden bovendien dat het niet mogelijk was geweest om er zeker van te zijn dat het schip migranten vervoerde. De militaire politiedienst Guardia di Finanza, die in zulke gevallen ook vaak te hulp schiet, ging wel de zee op, maar moest door de woelige golven rechtsomkeert maken.
Satelliettelefoongesprekken
Uit een vertrouwelijk missieverslag blijkt dat Frontex wel degelijk gewaarschuwd heeft voor „harde wind” in de Ionische Zee, het deel van de Middellandse Zee tussen Italië, Griekenland en Albanië. Frontex ontdekte het vaartuig door satelliettelefoongesprekken te volgen die de hele dag door opvarenden naar Turkije werden gevoerd.
Het onderzoek wijst uit dat het grensagentschap van meet af aan duidelijk heeft gemaakt dat het om een „mogelijk migrantenvaartuig” ging, zonder zichtbare reddingsvesten, en waarop beelden van warmtecamera’s duidden op veel passagiers benedendeks. Volgens het persbureau van Frontex was dit een indicatie van de aanwezigheid van een „ongewoon” aantal mensen aan boord. Op de Summer Love was normaal gesproken plaats voor zestien mensen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/03/data98144295-8266b4.jpg)
De gegevens die het Frontex-vliegtuig vastlegde werden live doorgezonden aan de Italiaanse autoriteiten, zo blijkt uit documenten. Slecht weer, een gebrek aan reddingsvesten en overbelasting van de boot zijn, volgens de regels die Frontex en Italië er zelf op nahouden, tekenen van nood die actie vereisen. Na de schipbreuk verzweeg Frontex dat de piloot een sterke wind gesignaleerd had.
EU-lidstaten zijn wettelijk verplicht om een risicoschip te onderzoeken wanneer het zich bevindt in hun ‘Search And Rescue’-zone. Dit was hier duidelijk het geval. Als Italië dit wel gedaan had, had het volgens de onderzoekers kunnen constateren dat het schip motorproblemen had.
Frankrijk
Vorige week werd ook bekend dat vijf Franse medewerkers van de kustwacht zijn aangeklaagd voor het weigeren van hulp aan migranten die het Kanaal wilden oversteken en in nood kwamen. Bij deze ramp, in 2021, kwamen 27 mensen om het leven.
Uit communicatie tussen de kustwacht en drenkelingen, ook onderzocht door Le Monde, bleek dat de kustwacht de slachtoffers moedwillig aan hun lot heeft overgelaten. Zo belooft een medewerkster dat ze hulp stuurt, maar daarna onderneemt ze geen actie. Een andere drenkeling kreeg te horen dat er geen hulp komt en dat niemand hem heeft gevraagd om naar Engeland te gaan.
